Ցուրտը մեղմացաւ: Անձրեւը խղճաց գետեզրի տուներուն, ողողումի վտանգը հեռացաւ: Կեդրոնականցի Արմենակ Պոլսէն հասած կրծքանուշով այցելութեան եկաւ:
Կեդրոնականցին եթէ հոգեվերլուծողի օթոցին վրայ պառկելով զինք անհանգստացնող զգացումներ եւ մտածումներ չունենայ ըսելիք, այսքան երկար ճամբայ չի գար:
Սպասելու կարիք չ’ըլլար:
– Մակա՛ր, սիրելիս, ոսպապուրը ոսպապուր է, կարմիր ոսպ, սեւ ոսպ, մեծ ոսպ, պզտիկ ոսպ, կանաչ ոսպ: Ցուրտին լաւ կ’ըլլայ, բայց երբ քանի մը օր յաջորդաբար կը տաքցնեն եւ առջեւդ կը դնեն ոսպապուրը, ալ ո՛չ համ կ’ունենայ, ո՛չ հոտ:
Արմենակ ոսպի հեքիաթ պատմելու չէր կրնար եկած ըլլալ:
Շարունակեց:
– Այսօր կրկին եւ կրկին տաքցուած ոսպապուրի մասին մտածեցի, երբ թերթերը կը կարդայի, կ’այցելէի համացանցի կայքէջեր (երբեք էնթեռնէթ եւ ուէպսայթ չ’ըսեր, այդ իր պչրանքն է):
– Այդ բաները ի՞նչ կապ ունին տեսակաւոր ոսպերով ոսպապուրի հետ: Ցուրտին դէմ պայքարելու համար ճաշէն եւ ընթրիքէն ետք, նախաճաշի՞ն ալ ոսպապուր կերար,- հարցուցի հետեւելով Արմենակի խաղին:
– Միամիտ ես, հարցերը կը պարզացնես անհանգիստ չըլլալու համար:
Հասկցայ: Ո՛չ կրծքանուշ, ո՛չ ոսպապուր: Մակարուհին ուշացաւ սուրճ բերելու: Ան միայն սուրճի համար չի սպասցներ:
– Տարիէ մը ի վեր կ’ըսեն, կ’ըսենք, հարիւրամեակ: Ի՞նչ պիտի ելլէ ճառերու, խորհրդաժողովներու, յատուկ յանձնախումբերու եւ յանձնաժողովներու գլխարկին տակէն (այս բառերն ալ զոյգ են, ինչպէս աշխարհաբարները, ուղղագրութիւնները, պետութիւնները, եկեղեցիները):
Արմենակ երբեք չի մոռնար բազմաչարչար հայերէնը:
– Պարզ է, պիտի պոռանք, որ քսաներորդ դարու առաջին ցեղասպանութեան ենթարկուած ենք:
– Մի՞թէ ցարդ բաւարար չափով չպոռացինք: Չլսող մնա՞ց:
– Պէտք է ըսել, որ չմոռնանք եւ չմոռնան,- յուշելու պէս ըսի:
– Ոսպապուրիս պէս: Հոն, ուր հայեր կան, իրենց մօտիկ բարեկամի պէս մարդիկ, կարեւոր կամ նուազ կարեւոր, պիտի ըսեն. «Այո՛, ցեղասպանութիւն գործուած է», մենք ալ պիտի ծափահարենք: Եթէ նորութիւն չէ ըսուածը, ի՞նչ բան կը ծափահարենք:
– Ի՞նչ ընենք, Արմենա՛կ, մեր բարեկամները ծափի՞ մըն ալ չարժանացնենք:
– Պզտիկ բաներով չենք գոհանար: Գիտաժողովներ պիտի գումարուին, Ցեղասպանութիւնը փաստելու համար կարծես յաւելեալ փաստերու կարիք կայ, թուրքը եւ անոր պաշտպանները համոզելու: Գիտաժողով մը Աստուած գիտէ քանի՜ քանի՛ հազարաւոր տոլար կ’արժէ, մեր բարեկամներուն, եւ մեզի, լուսապսակ տալու, ոսպի փոխարէն` այլ բաներ կուլ տալով:
– Ի՞նչ կ’ուզես, որ ընենք, ընեն:
– Քանատա, Աւստրալիա, Քալիֆոռնիա փախչողներուն համար պայմաններ թող ստեղծեն Հայաստան եւ Արցախ հաստատուելու: Հողին տէրերը հողին վրայ կ’ըլլան: Ցեղասպանութիւն գործուած էր հողի համար: Գիտցած գիտաժողովներդ կը համրեն մեռեալները, կը գտնեն հին եւ նոր թուղթեր, չեն խօսիր հողի մասին:
– Յետո՞յ:
– Յետո՞յ, շա՛տ պարզ: Հայաստանները հայերով պիտի բնակեցնե՞նք, հայազրկուած Հայաստանը Հայաստան պիտի ըլլա՞յ, թէ՞ պիտի մնայ «պատմական» կամ «Արեւելեան Անատոլիա»…
Եթէ Արմենակ այսքա՜ն ըսելիք գտաւ ոսպապուրին մէջ, ինչե՜ր պիտի ըսէ կրծքանուշէն եւ սուրճէն ետք: Քառասուն օր ետք ապրիլ 24 է: Եթէ «բարեկամներու» ի պատիւ սարքուած փարթամ ճաշկերոյթներուն ալ ներկայ ըլլալու պատիւին արժանանայ…
Մակար, ի Համուտի Աշտարակ
Փետրուար 26, 2015
