Յայտնի թուրք լրագրող եւ գրող Ճենկիզ Աքթար թրքական «Թարաֆ» եւ անգլիատառ «Թուտէյզ Զաման» օրաթերթերուն մէջ լոյս տեսած «Մուտք գործելով 2015 թուական» յօդուածին մէջ անդրադառնալով Հայոց ցեղասպանութեան հարցին` կը գրէ.
«Ո՛վ գիտէ, թերեւս այն, որ չարը մեզ կը հետապնդէ, անվերջանալի զանգուածային սպանութիւնները եւ չարչարանքներէն ապաքինելու մեր անկարողութիւնը պայմանաւորուած է դարաւոր անէծքով ու սուտով: Դուք ի՞նչ կը կարծէք: Թերեւս ասիկա հայերու, երեխաներու, կիներու եւ տղամարդոց, առանց դագաղներու մահացած ժողովուրդի անէծքն է: Չի բացառուիր, որ մեր հոգիի փոթորիկներուն պատճառը ճիշդ այս է, ճիշդ այն տարաբախտ քաղաքացիները, որոնց շարքին էին նաեւ յոյները, ասորիները, ալեւիներն ու քիւրտերը:
Թերեւս ջարդերը, որոնց հաշուի չեն առներ` սկսած 1915 թուականէն, եւ այն «գինը», որ այդպէս ալ մնաց չվճարուած, այժմ կը վճարուի զայն իրականացնողներու թոռներուն կողմէ` տարբեր ճամբաներով: Գողցուած կեանքերը, թալանուած տուները, ոչնչացուած եկեղեցիները, բռնագրաւուած դպրոցներն ու շորթուած սեփականութիւնները… «Արդեօ՞ք Աստուած կրնայ ստիպել քեզի վճարել այդ բոլորին համար: Եւ արդեօ՞ք մենք կը վճարենք մինչեւ օրս կատարուած բոլոր անարդարութիւններուն համար»:
Հակառակ դարաւոր անէծքին` 2015 թուականին բանավէճ պիտի ըլլայ. «Արդեօ՞ք ատիկա ցեղասպանութիւն էր», հարցում մը, որուն պատասխանը տակաւին չէ տրուած: Մենք պիտի տեսնենք, թէ ինչպէս պետութեան վարձկանները հսկայական ջանքեր կը գործադրեն ամօթը ծածկելու եւ ատոր հետ առերեսուելու ուղղուած բոլոր քայլերը յետաձգելու համար: Եթէ անոնք կարելիութիւն ունենային, պարզապէս պիտի խուսափէին 2015 թուականէն: Պիտի կազմակերպուին հանդիպումներ, գիտաժողովներ, քննարկումներ, որոնց մէջ պիտի յայտարարենք, որ հայերը մեզ սպաննած են, եւ այդպէս պիտի շարունակենք պարել սեփական մեղեդիի վրայ:
«Որքա՞ն ժամանակ պէտք է անէծքը իր գործը կատարէ, մինչեւ մենք մեզի հարցնենք.
– Հաշուի նստի՞լ ազգը արեան միջոցով շէնացնելու մեր քայլերուն հետ:
– Իմանա՞լ եւ յիշե՞լ, թէ ինչպէ՛ս անվնաս, աշխատասէր, արդիւնաւէտ, տաղանդաւոր ու խաղաղասէր ժողովուրդը ոչնչացուեցաւ Փոքր Ասիոյ մէջ եւ ցաւակցի՞լ անոնց թոռներուն:
– Զգա՞լ այն բարբարոսութեան իմաստը, որ հայ ժողովուրդին ստիպեց գոռալ` «Ո՞ւր էիր Աստուած», 1915 թուականի ամառը, որ մռայլ ու ցուրտ էր, ինչպէս մահը:
– Գիտակցի՞լ, որ Օսմանեան կայսրութեան տարածքին մէջ բնակող միլիոնաւոր հայերը այսօր չկան: Մնացած հայերուն մէկ մասը ստիպուած էր թաքցնել իր ինքնութիւնը, կամ ալ ընդունիլ իսլամութիւնը: Արդեօ՞ք պէտք է «Ատիկա ցեղասպանութի՞ւն էր, թէ՞ ոչ», կամ` «Ո՞վ որո՛ւ սպաննեց» հարցումներուն պատասխանելու ընթացքին փորձենք անկեղծ ըլլալ ու լսել մեր խղճին:
– Գիտակցի՞լ, որ Թուրքիոյ մեծագոյն կորուստը եղած է սպանդը ոչ իսլամ ժողովուրդներու, որոնք այլեւս չկան այս երկրին մէջ:
Շատ են այն հարցումները, որոնք պիտի տանք մենք մեզի:
«Հայոց ցեղասպանութիւնը Փոքր Ասիոյ մեծագոյն ողբերգութիւնն է: Անէծքը պիտի շարունակուի իր գործը ընել, եւ ատիկա կրնանք կանգնեցնել միայն այն ժամանակ, երբ սկսինք խօսիլ այդ մասին, ընդունինք իրողութիւնը, հասկնանք ու հաշուի նստինք կատարուածին հետ», կը գրէ Աքթար:
