Ղազախստանի մէջ տեղի ունեցած միջկրօնական միջազգային վեհաժողովին պետութեան հրաւէրով իրենց մասնակցութիւնը բերին եւ բացման նիստին խօսքեր արտասանեցին Ռուսիոյ Քիրիլի պատրիարքը եւ Արամ Ա. կաթողիկոսը:
Այս առիթով անոնք առանձին հանդիպում ունեցան: Երկու հոգեւոր պետերը լայնօրէն քննարկեցին հայ եւ ռուս եկեղեցիներու պատմական յարաբերութիւնը աւելի զարգացնելու կարելիութիւնները:
Կրօնական հարցերու առընթեր, արծարծուեցան նաեւ հարցեր ու մտահոգութիւններ` Հայաստանի եւ Ռուսիոյ յարաբերութեան, Ազրպէյճանի կողմէ Արցախի գրաւման, եկեղեցիներու ու պատմական-մշակութային կոթողներու նկատմամբ Ազրպէյճանի իշխանութեան վերաբերումին, ինչպէս նաեւ Պաքուի մէջ պատանդ պահուող Արցախի քաղաքական ու ազգային դէմքերու բանտարկութեան մասին: Յիշեալ հարցերուն գծով տեսակէտներու ու մօտեցումներու անկեղծ փոխանակում տեղի ունեցաւ երկու հոգեւոր պետերուն միջեւ: Այս ծիրին մէջ վեհափառ հայրապետը յայտնեց, որ մեր ժողովուրդը մեծապէս երախտապարտ պիտի ըլլայ Արցախի կրօնական ու պատմական-մշակութային կառոյցներու պահպանման եւ հայ բանտարկեալներու շուտափոյթ ազատ արձակման գծով, եթէ նախագահ Փութին եւ Քիրիլ պատրիարք իրենց անհրաժեշտ միջամտութիւնը կատարեն Ազրպէյճանի իշխանութեանց մօտ:
Յայտնենք, որ Քիրիլ պատրիարքին եւ Արամ Ա. կաթողիկոսին միջեւ սերտ բարեկամութիւն գոյութիւն ունի` շուրջ յիսուն տարիներու վրայ տարածուած: Անոնք իրենց երիտասարդութեան օրերէն սկսեալ միշտ միասին մասնակցած են միջեկեղեցական ժողովներու եւ սերտօրէն գործակցած:
Միւս կողմէ, հինգշաբթի, 18 սեպտեմբեր 2025-ին, Ղազախստանի մայրաքաղաք Ասթանայի մէջ գումարուած վեհաժողովին առընթեր, Արամ Ա. վեհափառ հայրապետը հանդիպում ունեցաւ Լեւոն ԺԴ. պապին անձնական ներկայացուցիչին` կարտինալ Ճորճ Ժաքոպ Քուվաքատին հետ, որ միաժամանակ Վատիկանի միջկրօնական յարաբերութեանց բաժանմունքի նախագահն է:
Հանդիպման ընթացքին, բնականաբար, քննարկուեցաւ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան ու Վատիկանի միջեւ շարունակուող սերտ գործակցութիւնը: Շեշտուեցաւ նաեւ միջեկեղեցական յարաբերութիւններու կողքին միջկրօնական յարաբերութեանց ծիրը ընդլայնելու կարելիութիւնը: Վեհափառ հայրապետը նաեւ անդրադարձաւ Վատիկանի ու Ազրպէյճանի միջեւ զարգացող յարաբերութեան եւ այդ ծիրին մէջ Արցախի մեր ժողովուրդին եւ անոր պատկանող եկեղեցիներուն ու պատմական-մշակութային կառոյցներուն նկատմամբ Ազրպէյճանի մօտեցումներուն ու քայլերուն, որոնք երբե՛ք չեն համապատասխաներ թէ՛ պատմական եւ թէ՛ այժմու իրականութեան: Վեհափառ հայրապետը այս ուղղութեամբ յիշեցուց ամիսներ առաջ Հռոմի Գրիգորեան համալսարանին մէջ կայացած համագումարը, որուն ընթացքին, դժբախտաբար, Արցախի մէջ հայութեան ներկայութիւնը ներկայացուած էր պատմական իրականութիւններէ հեռու տուեալներով:
Յիշեալ հարցերուն եւ մանաւանդ Վատիկան-Ազրպէյճան յարաբերութեանց գծով կարտինալ Քուվաքատ անհրաժեշտ տեղեկութիւններ փոխանցեց վեհափառ հայրապետին, միաժամանակ որոշ հարցերու ուղղութեամբ տալով յստակ լուսաբանութիւններ:
Ապա, վեհափառ հայրապետը երկու առաջարկ ներկայացուց Վատիկանի ներկայացուցիչին.
ա) Մեծապէս գոհ պիտի մնանք, եթէ Վատիկան շարունակէ միշտ յիշեցնել Ազրպէյճանին ու միջազգային համայնքին` հայ եկեղեցիներու ու պատմական-մշակութային կոթողներու անվթար պահպանման կենսական կարեւորութիւնը` միջազգային օրէնքին համաձայն:
բ) Կարելի բոլոր միջոցներով հետապնդել Պաքուի մէջ Ազրպէյճանի իշխանութեան կողմէ կալանաւորուած Արցախի քաղաքական ու ազգային ղեկավարներու շուտափոյթ ազատ արձակման հրամայականը:
Հանդիպման աւարտին վեհափառ հայրապետը իր գոհունակութիւնը յայտնեց, որ Լեւոն ԺԴ. պապը շուտով պիտի այցելէ Լիբանան եւ այդ ընթացքին, բնականաբար, առիթ կ՛ունենայ պապին հետ արծարծելու յիշեալ հարցերը:
Յայտնենք, որ զոյգ հանդիպումներուն ներկայ էր Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններու, Քաթարի եւ շրջակայից հայոց թեմի առաջնորդ Մեսրոպ արք. Սարգիսեան:
