«Ես Աշխարհին Յաղթեցի»

ԴՈԿՏ. ՀՐԱՅՐ ՃԷՊԷՃԵԱՆ

Իւրաքանչիւր ճամբորդութեան ընթացքին, երբ կը հանդիպիմ նոր պատահարներու եւ դրուագներու, անոնք անպայման մտածել կու տան ապրած թէ ապրող իրավիճակներու մասին: Այդ պատահարները տուեալ  երկրին դրուածքին մէջ ըսելիք կ՛ունենան: Այդ իրավիճակները կրնան ըլլալ պատմութեան մէջ պատահարներ, դէմքեր կամ դէպքեր: Իւրաքանչիւրը մտածել կու տայ ինծի այդ պատահարներուն առնչուածութիւնը կեանքի հետ` անձնական թէ հաւաքական, որոնք կը խթանեն զիս մտածելու եւ սորվելու:

Մարտ 2025, Սքոփիէ, Հիւսիսային Մակեդոնիա:

Ասիկա իմ առաջին այցելութիւնս է: Հիւսիսային Մակեդոնիան մաս կը կազմէր նախկին Եուկոսլաւիոյ վարչակարգին, երբ 1991 թուականին Խորհրդային Միութեան փլուզումով արեւելաեւրոպական երկիրներն ալ նոյնպէս անջատուեցան համայնավար կարգ ու սարքէն, ներառեալ` Եուկոսլաւիան: Հիւսիսային Մակեդոնիան ալ դարձաւ անկախ միաւոր, երբ Եուկոսլաւիոյ վարչակարգը տարանջատուեցաւ:

Հիւսիսային Մակեդոնիոյ անկախացումը դիւրին չեղաւ: 1991-էն ետք ան պէտք ունէր իր «մեծ եղբօր»` Յունաստանին հետ համաձայնելու այն մասին, թէ ի՞նչ անուան տակ պէտք էր ըլլար իր անկախ պետականութիւնը, որպէսզի խոչընդոտ չստեղծուէր երկու մակեդոնական երկիրներու քաղաքակրթութիւններու ու քաղաքական ինքնութիւններու հաշուարկներուն հետ: Հիւսիսային Մակեդոնիա անուանումը եղաւ բարւոք լուծումը:

Մայրաքաղաք Սքոփիէի կեդրոնական հրապարակին վրայ կանգնած` սկսայ դիտել Մեծն Աղեքսանդրի արձանը` հզօր զինուորականը իր հզօր նժոյգով եւ սուրով: Մտածումներս զիս տարին իմ նախակրթարանի եւ երկրորդական վարժարանի պատմութեան դասապահերն, թէ ինչպէ՛ս սորվեցանք անոր զինուորական արկածախնդրութիւններուն ու ռազմական հմտութիւններուն մասին, երբ ան դարձաւ աշխարհակալ: Հազիւ 20 տարեկան` ան ստանձնեց Մակեդոնիոյ թագաւորութիւնը: Ան իր փառասէր ու ռազմատենչ մտասեւեռումով տիրապետեց շատ մը երկիրներու եւ դարձաւ անպարտելի: Աղեքսանդրի բանակները հասան մինչեւ կեդրոնական, արեւմտեան եւ հիւսիսային Ասիա եւ հիւսիսարեւմտեան Հնդկաստան ու տակաւին Եգիպտոս: Անոր զինուորական տիրապետութիւնը պիտի հասնէր մինչեւ Արաբիա, եթէ չըլլար իր կանխահաս մահը 33 տարեկանին: Անկախ իր զինուորական եւ ռազմական հմտութիւններէն եւ կարողութենէն` ան ճանչցուեցաւ իբրեւ անգութ, միահեծան եւ փառասէր թագաւոր մը, որ ինքզինք կը նկատէր «աստուած»:

Աղեքսանդր յաղթեց աշխարհին: Բայց արդեօք յաղթե՞ց: Աղեքսանդր, որ ինքզինք գերազանցեց իբրեւ աստուած` մահացաւ: Մահացաւ, քանի որ մարդ էր: Աղեքսանդր պահանջած էր, որ երբ իր դագաղը տանին դէպի գերեզման, ճամբուն երկայնքին զետեղէին այն բոլոր հարստութիւնները, որոնց ան ձգտած ու ձեռք բերած էր իր կեանքին ընթացքին: Ու տակաւին ան ուզած էր, որ իր ձեռքերը դագաղէն դուրս մնային: Աղեքսանդրի դիզած բոլոր հարստութիւնը մնացին ճամբու երկայնքին եւ իր ձեռքերը` թէկուզ դագաղէն դուրս, այլեւս անզօր էին ու անկարող:

Պատմութեան հոլովոյթները եւ անոնց արձանագրութիւնները նաեւ դիպուկ են: Աղեքսանդրի մահէն ետք ներքին քաղաքացիական պատերազմներ սկսան Մակեդոնիոյ կայսրութեան մէջ` առաջնորդելով անոր կործանման:

Մեծն Աղեքսանդր յաղթե՞ց աշխարհին: Յաղթե՞ց, թէ՞ չկերտեց աշխարհը: Իր թագաւորական, զինուորական ու մարդկային ուժը հիմք չէին ու չեղան, որ իր «յաղթած աշխարհը» վերածէր նորի` Նոր աշխարհի: Իր մահէն ետք կործանեցան այն բոլորը, որ ինք յաղթած կը նկատէր:

Բայց Քրիստոս յաղթեց աշխարհին, քանի որ կերտեց եւ շինեց նոր աշխարհը` իր մահէն ետք: Քրիստոս աշխարհ չեկաւ իբրեւ զինուորական, ոչ ալ` իբրեւ կայսր:  Ան աշխարհ եկաւ մարդանալով, որպէսզի աշխարհի մարդը փնտռէ, գտնէ եւ փրկէ: Այս գործընթացը` ոչ թէ ռազմական ուժի մարտավարութեան ճամբով, այլ` իր սիրոյն շնորհին միջոցով: Ան այս բոլորը իրականացուց` ապրելով աշխարհին մէջ եւ անոր զրկանքներուն, դժուարութիւններուն, փորձառութիւններուն եւ մեղքերուն հետ: Ան աշխարհի տուեալներէն վեր էր ու մնաց այդպէս: Վեր մնալու համար ան քննադատեց աշխարհի կարգն ու սարքը: Քրիստոսի քննադատութիւնը աննպատակ չէր, այլ` նպատակասլաց: Քրիստոս ձգտեցաւ  բարին ներկայացնել եւ ստեղծել: Այս բարին ստեղծելը զինք առաջնորդեց մինչեւ անարգանք, խաչելութիւն եւ մահ: Քրիստոսի մահը ֆիզիքական մահուան հասկացողութենէ անդին էր: Ան յաղթեց մահուան եւ ապրեցաւ ու ապրեցուց: Այս իմաստով Քրիստոսի յարութիւնը` երեք օրեր իր խաչելութիւն-մահէն ետք, զօրեղ վկայութիւնն է անոր ապրող ըլլալու իրականութեան:

Քրիստոս իր յարութեամբ յեղաշրջեց աշխարհի կարգն ու սարքը: Այս ընելով` Քրիստոս խափանեց սատանային, իմա` մեղքին, հնարքները: Ան իր յարութեամբ հաշտեցուց մարդը Աստուծոյ հետ, որ հեռացած էր իրմէ Ադամի առաջին մեղքէն ետք: Այս հաշտեցնելու գործընթացը, իմա` ստեղծել-վերստեղծել նոր մարդը, Քրիստոսի շնորհած նոր կեանքի իրականութեան արգասիքն է:

Քրիստոս իր մահէն ետք շինեց ու կերտեց նոր կեանքը, որ մարդուն տուաւ` հանգստութիւն, քաջութիւն եւ զգաստութիւն: Զգաստութիւնը, որպէսզի մարդն ալ այս նոր կեանքի միջոցով դէմ կենայ աշխարհի մեղքին եւ նորը շինէ: Նորը շինելով է, որ կը յաղթես աշխարհին, իմա` մեղքին:

Քրիստոս յաղթեց աշխարհին, որովհետեւ ան շինեց նորը:

Մեծն Աղեքսանդր յաղթե՞ց աշխարհին, թերեւս, բայց նորը չկրցաւ շինել: Իր յաղթանակը Իր մահէն ետք վերջացաւ: Քրիստոս յաղթեց աշխարհին եւ նորը շինեց: Իր յաղթանակը Իր մահէն ետք կերտեց, շինեց ու տակաւին կը շարունակէ կերտել նորը:

Աղեքսանդրի յաղթանակը ուժ էր, որ մարդուն կողմէ ստեղծուած էր: Այս ուժը չդիմացաւ: Քրիստոսի յաղթանակը շնորհ է` Աստուծոյ կողմէ ստեղծուած, որ կը շարունակուի տակաւին:

Մեծն Աղեքսանդրի արձանին նայելով` շարունակեցի դիտել աշխարհը իր ներկայ վիճակին մէջէն: Պատմութիւնը որքա՜ն ինքզինք կը կրկնէ: Աշխարհ տակաւին կը շարունակէ յենիլ իր մարդկային ուժին վրայ: Աշխարհը այսօր կը շարունակէ իր խօլ արշաւը` յաղթելու եւ կլանելու աշխարհը, իմա` ինքզինքը, իր ստեղծած մարդկային ուժովը:

Արդի՞ւնքը:

Մեր մարդկային կեանքերը կը շարունակեն գլորիլ պատերազմներու, նախճիրներու, տեղահանութիւններու, անիրաւութիւններու ու շատ աւելիին մէջ: Բայց այդ ե՞րբ է, որ աշխարհը աւելի լաւ տեղ մը պիտի ըլլայ ապրելու: Բայց պիտի ըլլա՞յ արդեօք:

Այո՛, կրնայ ըլլալ: Եթէ իւրաքանչիւրս եւ բոլորս յենինք Աստուծոյ ստեղծած շնորհի ուժին վրայ, երբ ան նորը շինեց իր մահովը եւ յարութեամբ: Նորը, որ բարին է, եւ որ` կը ստեղծէ նոր բարիները:

Քրիստոս աշխարհին յաղթեց:

Ան յաղթեց, որովհետեւ ՆՈՐ կեանքը շինեց:

Այս ՆՈՐը բոլորին համար է:

Այս ՆՈՐ կեանքը ամուր է, քանի Քրիստոս ստեղծեց զայն` խաչին վրայ իր մահուամբ եւ յարութեամբ:

Այս այն յարութիւնն է, որ օրհնեալ է:

Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց:

Օրհնեալ է յարութիւնը Քրիստոսի: