Հայ ժողովուրդի հոգեւոր ու մշակութային ժառանգութեան մէջ Սուրբ Գէորգը (յայտնի նաեւ որպէս Սուրբ Գէորգ Զօրավար) ունի յատուկ տեղ: Ան քրիստոնէական եկեղեցւոյ մէջ, պատկառելի մարտիրոս մըն է, որ իր կեանքով եւ նահատակութեամբ դարձած է հաւատքի, քաջութեան եւ զոհաբերութեան խորհրդանիշ:
Սուրբ Գէորգի կերպարը
Ըստ աւանդութեան, Գէորգ ծնած է Կապադովկիոյ մէջ (մօտ երրորդ դար) ու դեռ երիտասարդ հասակին զինուորական ծառայութեան անցած է: Անոր քաջութիւնն ու ազնուութիւնը դարձուցած են զինք յարգուած ու սիրուած զինուորական հրամանատար: Սակայն երբ կայսեր հրամանով սկսած է քրիստոնեաներու հալածանքը, Գէորգ ոչ միայն չի հրաժարիր իր հաւատքէն, այլեւ հրապարակաւ կը խոստովանի իր քրիստոնեայ ըլլալը: Այդ պատճառով ան կը ձերբակալուի եւ անասելի տանջանքներէ անցնելով` կը նահատակուի:
Հայ իրականութեան մէջ պաշտամունքը
Հայ եկեղեցին վաղ շրջաններէն Սուրբ Գէորգը ընդունած է իբրեւ մարտիրոս սուրբ: Հայաստանեան գիւղերու ու քաղաքներու մէջ յաճախ կը հանդիպինք անոր անունով եկեղեցիներու եւ մատուռներու: Բազմաթիւ շրջաններու մէջ ան կը նկատուի պաշտպան սուրբ` յատկապէս հողագործներու եւ գիւղացիներու կողմէ: Սուրբ Գէորգի տօնը (մայիսի 5-ին, ըստ Հայաստանեայց եկեղեցւոյ տօնացոյցի) դարձած է ուխտի օր, որուն ընթացքին ժողովուրդը կը դիմէ անոր բարեխօսութեան:
Խորհրդանշանակութիւնը
Սուրբ Գէորգի ամէնէն նշանաւոր պատկերն է վիշապին դէմ անոր կռիւը: Այս պատկերին խորքին մէջ ոչ միայն առասպելական դէպք մը կայ, այլ աւելի լայն իմաստ` բարիի յաղթանակը չարին վրայ: Հայ ժողովուրդը, որ բազմիցս դէմ յանդիման կանգնած է ծանր փորձութիւններու, Սուրբ Գէորգի կերպարին մէջ գտած է տոկունութեան եւ յաղթանակի ոգի:
Ժողովրդական աւանդոյթներ
Հայ գիւղական կենցաղին մէջ Սուրբ Գէորգը յաճախ կապուած է գարնան եւ բերքի առատութեան հետ: Գէորգայ տօնին առիթով սովորութիւն եղած է գիւղացիներուն` անասունները օրհնութեան առաջնորդել, դաշտերուն մէջ զոհաբերում կատարել եւ աղօթել առատ բերքի համար: Այսպէս, Սուրբ Գէորգը նաեւ դարձած է կենցաղային հաւատալիքներու եւ արարողութիւններու կենսական մասնիկ:
Եզրակացութիւն
Սուրբ Գէորգը հայ ժողովուրդի համար ոչ միայն հաւատքի մարտիրոս է, այլ նաեւ` տոկունութեան` քաջութեան ու յոյսի խորհրդանիշ: Անոր կերպարը, եկեղեցիներու սրբապատկերներուն եւ ժողովրդական աւանդութիւններուն մէջ, շարունակ կը ներշնչէ հայ քրիստոնեաները` յիշեցնելով, որ ճշմարիտ հաւատքն ու արդար կեանքը ի վերջոյ կը յաղթեն բոլոր փորձութիւններուն:
