ԱՐԵՒԻԿ ԳԱԶԱՆՃԵԱՆ
ՀՅԴ ԼԵՄ-ի «Արաբօ» մասնաճիւղ
Մեր պատմութիւնը լի է խոնարհ եւ ծանօթ հերոսներով: Հերոսներ, որոնք իրենց կեանքը զոհած են յանուն հայրենիքին, յանուն ազգին: Շուտով մայիս 28 կը տօնենք: Առաջին հանրապետութիւնը` Ցեղասպանութենէն ետք, ի՜նչ մեծ պատիւ, ի՜նչ մեծ իրագործում: Այս յաղթանակը կերտած են հերոսներ` Դրօ, Արամ Մանուկեան, եւ ուրիշներ, որոնց սխրագործութիւններուն մասին բաւական լսած ենք: Մախլուտոն, այն քիչ հերոսներէն է, որուն մասին շատ չենք լսած` հակառակ անոր կատարած հսկայական գործին: Բուն անունը Սմբատ Բորոյեան էր, զինք «Տարօնի առիւծ» կը կոչէին: Մասնակցած է բազմաթիւ կռիւներու` Առաքելոց վանքի, Սասունի, Զանգեզուրի եւ ուրիշ շա՜տ ու շա՛տ քաղաքներու ինքնապաշտպանութեան մարտերու: Բացառիկ քաջութիւն կը ցուցաբերէր, Ղարաքիլիսէի ճակատամարտին յատկապէս` Սեւանայ լիճի արեւելեան ափերը` Հայաստանի սահմանամերձ շրջանները թուրքերէն պաշտպանելու: Իր փափաքին համաձայն, Սուրբ Գայեանէ վանքի բակը, Խենթին քով թաղուած է: Աւելի առաջ 1900-ականներուն, Մախլուտոն սերտօրէն գործակցած է Անդրանիկի եւ Հրայր Դժոխքին հետ:
Մերօրեայ հերոսները ինչպէ՞ս չազդուէին այս խոնարհ, բայց բազմաթիւ մարտերու մասնակից հերոսներէն: Շուշիի ազատագրման հերոսներէն Դուշման Վարդանը անոնցմէ մէկն էր: Մենք շատ կը լսենք տարբեր տարբեր ֆետայիներու, նահատակներու մասին, բայց երբ իրենց պարագաներուն ծանօթ ըլլանք, տարբեր ազդեցութիւն կ՛ունենայ մեր վրայ:
Տարիներ առաջ, երբ տակաւին փոքր էի, Երեւանի մէջ առիթը ունեցած էի ծանօթանալու Վարդանին մօր` տիկին Զարիկին: Մինչեւ հիմա կը յիշեմ անոր ճերմակ մազերը, կարմիր երեսները եւ փայլող աչքերը:Կը խօսէր իր զաւկին մասին, թէ ինչպէ՛ս հանգիստ չէր մնար տունը, թէ ինչպէ՛ս լեռները կը վազէր եւ ուշ տուն կու գար: Ինքը գիտէր, որ Վարդանը նահատակուելու էր, որովհետեւ անոր մէջի կրակը շատ զօրաւոր էր: Երբեք չեմ մոռնար այս խօսքերը, նաեւ` տիկին Զարիկին տաք ձեռքերը` ձեռքերս բռնած: Ամէն անգամ որ Վարդանի յաղթական զէնքը բարձրացուցած ձեռքը տեսնեմ, կը յիշեմ իր մայրը եւ իր տուած թանկարժէք նուէրը մեր հայրենիքին:
Մախլուտոյի եւ Դուշմանի պէս հերոսներ ունեցող ազգ ենք: Չե՛նք ընկրկիր, չե՛նք յուսահատիր, մեր զէնքերը երբեք վար չենք դներ:
