Ծովային Էակներու Նոր Տեսակներ Չիլիի Ջուրերուն Մէջ

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ

Գիտնականները անհաւատալի յայտնագործութիւն մը կատարած են Խաղաղական ովկիանոսին մէջ, Հարաւային Ամերիկայի Չիլիի ջուրերուն մէջ: Հետախուզական արշաւանքի մը ընթացքին միջազգային մասնագէտներէ կազմուած խմբակ մը գտած է աւելի քան 150 ծովային էակներու տեսակներ, որոնցմէ մօտաւորապէս հարիւրը նոր են…

* * *

Ըստ երեւոյթին, մինչեւ այս յայտնաբերումը մասնագէտները գաղափար չունէին այս էակներու տեսակներուն գոյութեան մասին: Կարգ մը էակներ գոյութիւն ունէին աւելի քան 1000 տարիներէ ի վեր: Վառ գոյներով եւ զուարճալի ձեւերով այս էակները կարծէք շարժուն գծապատկերներու ժապաւէններէ առնուած են, կամ ստեղծուած` արուեստական խելացութեան յաւելուածի մը (ափլիքէյշըն) կողմէ: Սակայն ամէնէն տարօրինակը այն է, որ գիտնականները բնաւ չէին սպասեր նման յայտնաբերում մը ընել:

* * *

Սկզբունքով Խաղաղական ովկիանոսին մէջ, Չիլիի ծովեզերքի հիւսիսը «Շմիտ օշըն հիմնարկ»-ին կողմէ կազմակերպուած այս հետախուզական արշաւին նպատակն էր տեղեկութիւններ հաւաքել ջուրին մէջ 300-1200 մեթր խորութեամբ գտնուող ընդծովեայ մեծ լեռնաշղթայի մը մասին: Այս խորութեան հասնիլը անկարելի էր սուզուողներուն համար, հետեւաբար մասնագէտները որոշեցին գործածել ընդծովեայ մեքենայ մը` խորերը հետախուզելու համար: Եւ այս ձեւով անոնք գտնուեցան մեծ ու հաճելի անակնկալի մը առջեւ:

Շնորհիւ կատարելագործուած քամերաներու` ընդծովեայ մեքենան կրցաւ անհաւատալի նկարներ առնել` յայտնաբերելով գոյներ, որոնք անտեսանելի էին մարդկային աչքին համար: Այս ձեւով մասնագէտները կրցան ուսումնասիրել աւելի քան 150 ծովային էակներու տեսակներ, որոնց ներկայութիւնը շրջանին մէջ չէր արձանագրուած: Անոնք կ՛ենթադրեն, թէ նոյնիսկ այդ տեսակներէն աւելի քան 100-ը անծանօթ են գիտական աշխարհին: Անոնք այդ խորութիւններուն մէջ նշմարեցին պամպու բուստերու անտառ մը, որ հաւանաբար գոյութիւն ունէր հազարաւոր տարիներէ ի վեր:

Այս յայտնաբերումը տարօրինակ է, մանաւանդ երբ ան գիտնականներուն սկզբնական նպատակը չէր: Սակայն ասիկա շատ զարմանալի ալ չէ, որովհետեւ մենք գիտենք, թէ ովկիանոսներու աշխարհը տակաւին որքա՛ն անծանօթ է մասնագէտներուն: Շատ աւելի մեծ թիւով անձեր գացած են անջրպետ, քան` ովկիանոսներուն խորերը:

Մեծ թիւով կենդանի էակներ կ՛ապրին ովկիանոսներուն մէջ: Հակառակ  տարածուած այն գաղափարին, թէ անոնք մեծ անապատ մըն են, սակայն անոնք կեանքով լեցուն են: Եւ մենք տակաւին ծանօթ ենք ծովային էակներու մօտաւորապէս մէկ տասերորդին միայն:

Անքաղաքավար Թութակներ

Անգլիոյ մէջ կենդանաբանական պարտէզի մը յանձնուեցան 5 թութակներ, որոնք կ՛ապրէին անհատներու տուներու մէջ: Սակայն դժբախտաբար անոնք մեծ թիւով հայհոյանքներ սորված են, եւ պարտէզին պատասխանատուները կը վախնան, որ անոնք միւս թռչուններն ալ վարակեն:

* * *

Թութակները տարօրինակ թռչնազգիներ են եւ… շատ աղմկոտ: Անոնց մարմինը անոնց կարելիութիւնը կու տայ ընդօրինակելու բոլոր ձայները, եւ անոնք անդադար նոր ձայներ  կը սորվին:

Սակայն եթէ անոնց հայհոյանքներ սորվեցնենք, ասիկա կրնայ մեծ հարց ստեղծել: «Այս ձեւով Անգլիոյ մէջ Լինքընշայրի կենդանաբանական պարտէզը մեծ հարցի մը առջեւ գտնուած է, երբ ան ստացած է հինգ կապանի մոխրագոյն թութակներ, որոնց հայհոյանքներ սորվեցուցած էին: Անոնք նոյնիսկ սովորութիւնը ունէին խնդալու, կարծէք ծիծաղելի զուարճապատում մը պատմած ըլլային:

* * *

Սակայն իրողութեան մէջ թութակները չեն խօսիր: Անոնք կ՛ընդօրինակեն, «կը կապկեն» ձայները: Անոնք շատ հարազատ կերպով կրնան ձայները ընդօրինակել, որովհետեւ անոնք շատ լաւ կը լսեն: Այս ձեւով անոնք ո՛չ միայն մարդոց ձայները կրնան ընդօրինակել, անոնք կրնան նաեւ շուներուն նման հաջել կամ հաւու մը նման քրքջալ:

* * *

Ինչ կը վերաբերի կենդանաբանական պարտէզի պատասխանատուներուն, անոնք վախնալով, որ այս նոր թութակները այդ բառերը սորվեցնեն միւս թութակներուն, հինգ թռչունները մեկուսացուցին: Պատասխանատուները մտահոգ են նաեւ, որ թութակներուն հայհոյանքները այցելուները ընդվզեցնեն, կամ նոյնիսկ այս վերջինները անոնց նոր հայհոյանքներ սորվեցնեն: Սակայն ժամանակ մը ետք հինգ թութակները միացան միւս թութակներուն խումբին:

Ինչո՞ւ Միացեալ Նահանգներու Մէջ
Դպրոցական Փոխադրակառքերը Դեղին Են

Պարզապէս լաւապէս տեսանելի ըլլալու համար:

Այս դեղին գոյնը յատկանշական է Միացեալ Նահանգներու մէջ: Այս փոխադրակառքերուն նման հազարաւոր փոխադրակառքեր կը շրջին Միացեալ Նահանգներու չորս կողմերը` մանուկները դպրոց տանելու եւ տուն վերադարձնելու համար:

Այս գոյնին պատմութիւնը երկար է: Ամերիկացի մասնագէտներ դպրոցական փոխադրակառքերու ապահովութեան օրէնքները բնորոշած են 1936 թուականին: Անոնք դեղին գոյնը ընտրած են, որովհետեւ մարդկային աչքը շատ զգայուն է այս գոյնին հանդէպ, եւ զայն տեսնելը շատ դիւրին է արեւածագին եւ արեւմարին:

* * *

Ամերիկացի ինքնաշարժ քշողները գիտեն նաեւ, որ արգիլուած է կանգ առած դեղին փոխադրակառքի մը անցնիլը, երբ անոր վառող-մարող կարմիր լոյսերը կ՛աշխատին: Ասիկա կը նշանակէ, որ մանուկները փոխադրակառքէն կ՛իջնեն, կամ պիտի իջնեն: Հետեւաբար պէտք է անոնց կարելիութիւն տալ ապահով կերպով փողոցը անցնելու:

Նիւ Եորքի Ազատութեան Արձանը
Սկիզբը Ծառայած Է Իբրեւ Փարոս

Գիտէի՞ր, թէ 1886-ին, բացումէն մէկ ամիս ետք, ան ծառայած է իբրեւ փարոս` 16 տարիներու ընթացքին, եւ անոր ջահը տեսանելի էր 38 քմ հեռաւորութենէն:

* * *

Սակայն այս պաշտօնական բացումէն շատ առաջ, այս արձանին գաղափարը արդէն յղացուած էր 1865-ին: Եւ անոր շինութիւնը վերջ պիտի գտնէր 1876-ին, Միացեալ Նահանգներու անկախութեան հարիւրամեակին առիթով: Սակայն տնտեսական ծանր հարցերու պատճառով այս բացումը վերջապէս տեղի պիտի ունենար ծրագրին առաջին մանրակերտներէն 20 տարիներ ետք:

Մինչ այդ, սպասելով, որ անհրաժեշտ գումարները հաւաքուին, արձանէն տարբեր բաժիններ ցուցադրուեցաւ աշխարհի տարբեր վայրերու մէջ. օրինակի համար, անոր գլուխը ցուցադրուեցաւ Փարիզի միջազգային ցուցադրութեան ընթացքին, 1878-ին, իսկ անոր ջահը զետեղուած մնաց Մատիսըն Սքուէրի  մէջ երկար տարիներ:

Վերջապէս, զայն կազմող բոլոր 350 մասերը Նիւ Եորք հասան 1885-ին, եւ անոր բացումը կատարուեցաւ նախագահ Քլիվլընտի կողմէ, 28 հոկտեմբեր 1886-ին:

Մտածենք

1) Կրնա՞ս թուաբանական նշան մը աւելցնել այս թիւերուն միջեւ, որպէսզի 55555 վերածուի 500-ի:
2) Ինչո՞ւ 3.270.951846 թիւը իւրայատուկ է:
3) Ի՞նչն է, որ քեզի կը պատկանի, սակայն ուրիշները կը գործածեն:
4) Ի՞նչն է, որ կրնաս բռնել` առանց ձեռքերդ գործածելու:
5) Ի՞նչ են այն երկու բաները, զորս չես կրնար ուտել նախաճաշին:
6) Ի՞նչ կը պատահի, երբ կապոյտ քար մը կարմիր ծովուն մէջ կը նետես:
7) Ե՞րբ այսօրը կու գայ երկուընէ առաջ:
8) Ի՞նչ է, որ ունի չորս ոտքեր, սակայն չի կրնար քալել:
9) Ուսուցիչ մը կ՛ըսէ, որ իր դասարանին մէջ 30-էն պակաս, սակայն 20-էն աւելի աշակերտներ կան: Իր դասարանին աշակերտները կարելի է բաժնել, երկու, երեք, չորս, վեց եւ ութ հոգինոց խումբերու: Քանի՞ աշակերտներ կան դասարանին մէջ:
10) Չորս ընկերներ վազքի մրցում մը կ՛ընեն: Ալինը Թալինէն չորս ժամ առաջ կ՛աւարտէ, իսկ Հայկը Րաֆֆիէն ութ ժամ առաջ կ՛աւարտէ: Րաֆֆին Ալինէն վեց ժամ աւելի պէտք ունեցաւ վազքը աւարտելու համար: Կրնա՞ս գիտնալ, թէ ի՛նչ կարգով անոնք մրցումը աւարտեցին:
11) Տիկին Անին ժողով մը ունէր հաստատութեան գլխաւոր շէնքին մէջ: Անոր գրասենեակը կը գտնուի չորրորդ յարկին վրայ: Որովհետեւ ան մտազբաղ էր, ճիշդ չէր յիշեր, թէ ժողովը ո՛ր յարկին վրայ էր: Ան նախ ելաւ հինգ յարկ, ապա իջաւ եօթը յարկ, ապա ելաւ դարձեալ վեց յարկ, ապա դարձեալ իջաւ երեք յարկ, եւ վերջապէս ելաւ չորս յարկ: Ո՞ր յարկին վրայ էր անոր ժողովը:
12) Բանտարկուած ես խաղի սենեակի մը մէջ,  ուր կայ երեք դուռ: Պէտք է այդ դուռերէն մէկը անցնիս փախչելու համար: Առաջին դրան ետեւ կան թունաւոր օձեր, երկրորդ դրան ետեւ յատակ չկայ, իսկ երրորդ դրան ետեւ կայ վագր մը, որ երկու ամիսէ ի վեր չէ կերած: Ո՞ր դուռը պիտի ընտրես:

Պատասխաններ էջին վերջաւորութեան

Ժամանց

Կրնա՞ս գտնել 2 պատկերներուն միջեւ գոյութիւն ունեցող
10 տարբերութիւնները:

Կրնա՞ս գտնել իւրաքանչիւր փոքրիկի պատկանող խաղալիքը:

Կրնա՞ս գտնել այս շաքարը կազմող բոլոր կտորները:

Կրնա՞ս գտնել պատկերին մէջ պահուած առարկաները:

Պատասխաններ

1) 555-55= 500: 2) Միակ թիւն է, որուն թիւերը այբբենական կարգով շարուած են: 3) Անունդ: 4) Շունչդ: 5) Ճաշ եւ ընթրիք: 6) Ան կը թրջուի: 7) Բառարանին մէջ: 8) Սեղան մը: 9) 24 աշակերտ: 10) Հայկ, Ալին, Թալին, Րաֆֆի: 11) 9-րդ յարկ: 12) 3-րդ դուռը, եթէ վագրը 2 ամիսէ բան մը չէ կերած, ուրեմն արդէն սատկած է: