Հայրենի Կեանք

Պատրաստեց՝ ՄԱՐԻՆԱ ՀԱՄԱՄՃԵԱՆ

Համազգայինի Արցախի Գրասենեակի Կազմակերպութեամբ Կայացաւ «Ապրելու Ձայնը» Գրական Հանդիպումը

Փետրուար 18-ին, Մեծն Յովհաննէս Թումանեանի ծննդեան եւ Գիրք նուիրելու օրուան նախօրէին, Համազգայինի Արցախի գրասենեակը կազմակերպեց ջերմ հանդիպում Արցախի գրական ընտանիքի անդամներուն հետ:

Նախաձեռնութիւնը կայացաւ «Թումանեանս Art» սրճարանին մէջ, որ ամիսներ առաջ նոյն անունով կը գործէր Ստեփանակերտի մէջ, իսկ այժմ վերաբացուած է` Երեւան: Գրողները եկած էին իրենց նոր ստեղծագործութիւններով ու գիրքերով` ընթերցելու, զրուցելու եւ գիրքեր նուիրելու:

Հանդիպումը բացուեցաւ Համազգայինի Արցախի գրասենեակի պատասխանատու Հերմինէ Աւագեանի ողջոյնի խօսքով: Ան, իբրեւ յարգանքի տուրք, առաջին ընթերցումը կատարեց Արցախի շնորհալի գրող, նահատակ ազատամարտիկ Հայասէր Յովսէփեանի ստեղծագործութիւններէն:

Խօսք արտասանեց նաեւ Արցախի գրողներու միութեան նախագահ, այժմ` Հայաստանի գրողներու միութեան քարտուղար Նորեկ Գասպարեանը եւս: Այնուհետեւ հանդիպման ներկայ գրողները ընթերցեցին իրենց ստեղծագործութիւնները: Արցախի գրողներէն իրենց բանաստեղծութիւնները կարդացին Վիթալի Պետրոսեանը, Նորեկ Գասպարեանը, Սոնա Համբարձումեանը, Սերգէյ Սաֆարեանը, Ալիսա Պաղտասարեանը, Արմէն Աւոն, Զարինէ Սառաջեանը, Տաթեւ Սողոմոնեանը, Նանար Պօղոսեանը: Ներկաները նուէր ստացան Համազգային հայ կրթական եւ մշակութային միութեան հրատարակած գիրքերէն:

Հանդիպման ներկայ, սիրուած գրող Խաչիկ Մանուկեան իր գիրքերէն նոյնպէս նուիրեց Արցախի գրողներուն` նշելով, որ սիրով կը սպասէ յաջորդ գրական հանդիպումին: Համազգայինի Արցախի գրասենեակի պատասխանատու Հ. Աւագեան շեշտեց, որ նախաձեռնութիւնը շարունակական պիտի ըլլայ` կազմակերպելով թէ՛ գրական, թէ՛ մշակութային հանդիպումներ: Ան նշեց, որ այս հանդիպման համար համագործակցած են Արցախի Գրողներու միութեան վարչութեան հետ:

«Այս նախաձեռնութիւնը ապրելու մասին է: Այս` Արցախի մէջ ապրող ու ստեղծագործող մարդու ապրելու ձայնն է, գրականութեան ու մշակոյթի լեզուով: Մենք հիմա Մայր Հայաստանի մէջ ենք, կորսնցուցած ենք մեր ծննդավայրը, բայց այո՛ կ՛ըսենք ապրելուն: Պիտի շարունակենք արարել, ձեռք ձեռքի տալ, որպէսզի երբեք չկորսնցնենք վերադարձի նպատակը», նշեց Համազգայինի Արցախի գրասենեակի պատասխանատուն:

Նշենք, որ հանդիպումը հարստացաւ երաժշտանոցի մէջ ուսանող արցախցի երեխաներու գեղեցիկ կատարումներով:

«Փետրուարեան Ապստամբութեան 103-Ամեակը Յիշարժան Եւ Պարտաւորեցնող Է». ՀՅԴ Շիրակի Եւ Գառնիի Կառոյցներուն Անդամակցեցան Շարք Մը Նորագիրներ

«Այս օրը ոչ միայն յիշարժան եւ պարտաւորեցնող է, այլ նաեւ շրջադարձային պիտի ըլլայ ձեր կեանքին մէջ: Անդամակցելով ՀՅԴ-ի կեդրոն մեծ եւ աշխարհասփիւռ ընտանիքին` դուք կը սկսիք կեանքի նոր ուղի, դժուարին, վերիվայրումներով ու փորձութիւններով լի ճանապարհ: Համոզուած եմ` պատուով պիտի անցնիք հոնկէ, ինչպէս անցած են ձեր նախորդները, մեր ազգային մեծ գործիչները, որոնց նմանիլ պէտք է ձգտինք ամէն օր»:  ՀՅԴ «Շիրակ» մարզային կոմիտէութեան գրասենեակին մէջ փետրուար 18-ին տեղի ունեցած երդման արարողութեան այս հաստատումը կատարեց ՀՅԴ «Շիրակ»-ի մարզային կոմիտէի ներկայացուցիչ, Ազգային Ժողովի «Հայաստան» խմբակցութեան պատգամաւոր եւ նորագիրներու կնքահայր` Մհեր Մելքոնեան:

Արարողութեան մասնակիցներուն օրուան խորհուրդը փոխանցեց եւ նորագիրներուն բարի գալուստ մաղթեց նաեւ ՀՅԴ «Շիրակ» մարզային կոմիտէի նախագահ Յովսէփ Սիմոնեան, որ ըսաւ.  «Պէտք է խմորի հունցը ըլլանք, հացը դառնանք ժողովուրդին, որ մեր հայրենիքը յաւերժ ապրի»: Ապա շուրջ 20 նորագիրներ տուին իրենց երդումը եւ համալրեցին ՀՅԴ-ի շարքերը:

Նոյն օրը Գառնիի Սուրբ Աստուածածին եկեղեցւոյ մէջ շուրջ 20 նորագիրներ եւս դաշնակցականի երդում տալով` համալրեցին ՀՅԴ «Արարատ» մարզային կառոյցի շարքերը: Օրը խորհրդանշական էր` Փետրուարեան հակապոլշեւիկեան ապստամբութեան 103-ամեակի յիշատակութեամբ: Խորհրդանշական է նաեւ երդման արարողութեան համար ընտրուած վայրը` խմբապետ Մակեդոնի շիրիմին: Վերջինս Փետրուարեան ապստամբութեան 21 զոհերէն մէկն էր, որոնց պոլշեւիկները կացնահարեցին Երեւանի բանտին մէջ: «Մենք կ՛ապրինք այնպիսի ժամանակներ, որ շատ մը պարագաներու այսօրուան իշխանութեան վարած քաղաքականութիւնը կը նոյնանայ պոլշեւիկեան իշխանութեան հետ: Պատուաբեր ու պարտաւորեցնող է, երբ շատ մը հայրենակիցներ լաւ գիտակցելով, որ մեր օրերուն դաշնակցական ըլլալը համեմատական է` հալածանքի, բանտարկութեան եւ բազմաթիւ այլ զրկանքներու, կու գան եւ կը զինուորագրուին Դաշնակցութեան ծանր գործին», ըսաւ ՀՅԴ Հայաստանի Գերագոյն մարմինի անդամ Գերասիմ Վարդանեան: Ան ողջունեց բոլոր նորագիրները, որոնք ծանր իրավիճակի մէջ որոշեցին անդամագրուիլ Դաշնակցութեան:

Շնորհաւորական խօսքով հանդէս եկաւ Հայ դատի մարտիկ Համբիկ Սասունեան: «Դաշնակցական ըլլալը դիւրին բան չէ: Մենք ունինք շատ մը թշնամիներ` համայնավարներ, թուրքեր, ազրպէյճանցիներ, դաւաճաններու երկար շարք մը: Բոլորին կողմէ հալածուած ենք, բայց ոչ մէկ կուսակցութիւն, կազմակերպութիւն ինքզինք կրնայ բաղդատել մեզի հետ», շեշտեց ան: Թուարկելով ականաւոր դաշնակցականներու շարքը` Սասունեան ընդգծեց, որ ոչ մէկը ունի նման մեծութիւններ: Այլ խօսքով` Դաշնակցութիւնը քննադատողները շատ են, բայց ոչ ոք կրնայ չափուիլ Դաշնակցութեան հետ, երբ հերթը ծառայութեան հասնի:

Երդման կնքահայրը  ՀՅԴ Հայաստանի Գերագոյն մարմինի անդամ, բժիշկ, ազատամարտիկ Տարօն Տօնոյեան ըսաւ. «Հայրենիքի համար պայքարիլը պատիւի գործ է: Հայրենիքի համար զինուոր ըլլալը` պատիւի գործ է»: Անոր  համոզումով` թշնամիին հիմնական վախը Դաշնակցութիւնն է: «Դաշնակցութիւնն է, որ այս կրակը վառ կը պահէ ժողովուրդին մէջ: Այս դժուարին օրերուն` Արցախի կորուստէն ետք, մէջքերը ուղղելու աւելի լաւ օրինակ չկայ բոլորին ցոյց տալու համար, որ մե՛նք ենք անոր ջահակիրը: Մենք այն խմորի հունցը պիտի ըլլանք, որ կարողանանք ուժեղացնել, հացը դառնալ մեր ժողովուրդին, որպէսզի մեր հայրենիքը յաւերժ ապրի»:

Երդման արարողութենէն ետք, կուսակցութեան անդամները այցելեցին Գառնիի ազատամարտիկներու պանթէոն, խունկ վառեցին եւ ծաղիկներ զետեղեցին նահատակներու շիրիմներուն:

Հայոց Ցեղասպանութեան Թանգարան-Հիմնարկին Մէջ Կայացաւ «Հայկազեան Հայագիտական Հանդէս»-ի 2023 Թուականի 43/1 Եւ 43/2 Հատորներու Շնորհահանդէսը

Փետրուար 16-ին, Հայոց ցեղասպանութեան թանգարան-հիմնարկի գիտաժողովներու սրահին մէջ տեղի ունեցաւ «Հայկազեան հայագիտական հանդէս» պարբերականին 2023 թուականի 43/1 եւ 43/2 հատորներու շնորհահանդէսը:

Հայոց ցեղասպանութեան թանգարան-հիմնարկի տնօրէն Էդիտա Գզոյեան ներկաները ողջունելէ ետք ըսաւ, որ ուրախ է «Հայկազեան հայագիտական հանդէս» պարբերականի շնորհահանդէսի մասնակիցները հիւրընկալելուն համար: Ան ընդգծեց, թէ` «Հայկազեան հայագիտական հանդէս»-ը, որ կը միաւորէ սփիւռքի եւ Հայաստանի գիտական ներուժը, հայագիտութեան ոլորտին մէջ բացառիկ նշանակութիւն ունի:

Շնորհահանդէսին խօսքերով արտասանեցին «Հայկազեան հայագիտական հանդէս»-ի պատասխանատու խմբագիր դոկտոր Անդրանիկ Տագէսեանը, Հայկազեան համալսարանի նախագահ, վերապատուելի դոկտոր Փոլ Հայտոսթեանը, Մատենադարանի գիտական գծով փոխտնօրէն Վահէ Թորոսեանը:

Դոկտ. Անդրանիկ Տագէսեան նշեց, որ հանդէսի երկու թիւերուն մէջ ներկայացուած են 50-է աւելի յօդուածներ, որոնք կը վերաբերին հայագիտութեան տարբեր բնագաւառներու` պատմութիւն, բանահիւսութիւն, կրօն, հասարակագիտութիւն, լեզուաբանութիւն եւ այլն:

Վերապատուելի դոկտոր Փոլ Հայտոսթեան իր կարգին նշեց, որ «Հայկազեան հայագիտական հանդէս»-ը իւրատեսակ կամուրջ է Հայաստանի ու սփիւռքի միջեւ, եւ ուրախ է, որ Երեւանի մէջ եւս տեղի ունեցաւ հատորներուն շնորհահանդէսը: Ան դիտել տուաւ, որ մինչեւ Արցախի հայաթափումը կարելի եղած է 2 անգամ Արցախի մէջ եւս  շնորհահանդէսներ կազմակերպել:

Մատենադարանի գիտական գծով փոխտնօրէն Վահէ Թորոսեան իր խօսքին մէջ կարեւոր նկատեց սփիւռքի մէջ լոյս տեսնող հանդէսները Հայաստանի մէջ ներկայացնելու գաղափարը:

Հայերէնով Լոյս Տեսան Իրանցի Մեծ Բանաստեղծ Հաֆեզի Գազելներն Ու Քառեակները

Բնագրային թարգմանութեամբ հայ ընթերցողին սեղանին դրուեցաւ պարսկական գրականութեան երեւելիներէն մէկուն` բանաստեղծ Հաֆեզի գազելներու եւ քառեակներու ժողովածուն, որ լոյս տեսաւ «Զանգակ» հրատարակչատան կողմէ, ՃորՃ Աբրահամեանի բնագրային թարգմանութեամբ եւ Տիգրան Գրիգորեանի խմբագրութեամբ: Շնորհահանդէսը կայացաւ Երեւանի Կապոյտ մզկիթին մէջ: Ներկայ գտնուեցան Հայաստանի մէջ Իրանի դեսպան Մեհտի Սոպհանին, իրանագէտներ ու հաֆեզասէրներ:

292 գազելէ եւ 16 քառեակէ բաղկացած ժողովածուն կը կարդացուի մէկ շունչով, ընթերցողը կը մղէ արեւելեան բանաստեղծութիւնը վայելել իր բոլոր գոյներով: Հաֆեզի գիրքերը Իրանի մէջ ամէնէն կարդացուողներն ու վերահրատարակուողներն են: Ընդ որուն, Ղուրանէն ետք անիկա ամէնէն շատ հրատարակուած եւ կարդացուած գիրքն է:

Իրանագէտ, թարգմանիչ Ճորճ Աբրահամեան Հաֆեզի բանաստեղծութիւնը հայերէնի թարգմանած է մէկ տարուան ընթացքին: Ան ըսաւ, որ իրեն համար մեծ պատասխանատուութիւն ու համարձակութիւն եղած է Հաֆեզ թարգմանելը. «Հաֆեզ, ըլլալով 14-րդ դարու բանաստեղծ, զգալի ազդեցութիւն ձգած է ամբողջ պարսկական մշակոյթին վրայ եւ կը շարունակէ մնալ ամէնէն ընթերցուածներէն ու ընթերցուողներէն մէկը: Հաֆեզ այն գրողն է, որ, իսլամ ըլլալով հանդերձ, իր բանաստեղծութիւններուն մէջ ամէնէն շատը անդրադարձած է Յիսուս Քրիստոսի: Պարսկական բանաստեղծութիւնը ունի քանի մը գագաթներ, ինչպէս` Ռումին, Սաադին, Ֆիրտուսին եւ ուրիշներ, որոնք շատ սիրուած են: Այդ գագաթներէն մէկը Հաֆեզն է: Ան միւս  բանաստեղծներէն կը տարբերի անով, որ չափազանց մեծ ժողովրդականութիւն կը վայելէ»:

Ճորճ Աբրահամեան ուսումնասիրած է նաեւ Հաֆեզին վերաբերող մասնագիտական գրականութիւն, փորձած է հեղինակը ներկայացնել իր բոլոր առանձնայատկութիւններով: Աբրահամեան ըսաւ, որ յաճախ լեզուական որոշ խոչընդոտներու դէմ յանդիման գտնուած է: Եղած են նոյնիսկ քառեակներ, որոնց թարգմանութիւնը տեւած է քանի մը օրեր, եւ այդ աշխատանքը իրմէ մեծ ներուժ խլած է:

Հայաստանի մէջ Իրանի դեսպանը տպաւորուած է Հաֆեզի հայերէն հրատարակութեամբ: Դեսպան Մեհտի Սոպհանի յայտնեց, որ գիրքէն 100 օրինակ գնած է, որպէսզի իր հայ գործընկերներուն, ընկերներուն եւ հարազատներուն նուիրէ: Դեսպանը դիտել տուաւ, որ հայ-իրանեան յարաբերութիւնները ձեւաւորուած են նաեւ մշակութային երկխօսութեան, համընդհանուր արժէքներու շնորհիւ, եւ որ Հաֆեզի այս հրատարակութիւնը կարեւոր իրադարձութիւն կը հանդիսանայ անգամ մը եւս ընդգծելու երկու երկիրներուն բարեկամական յարաբերութիւնները եւ մշակութային կապերը: «Ուրախ եմ, որ գիրքին շնորհահանդէսը կայացաւ Երեւանի Կապոյտ մզկիթին մէջ: Ասիկա մեզի համար խորհրդանշական վայր մըն է: Հաֆեզի գազելներն ու քառեակները թարգմանուած են շատ մը երկիրներու մէջ: Հաֆեզ գրած է սիրոյ, խաղաղութեան, արդարութեան մասին, եւ այդ բոլորը հարկաւոր են տարբեր ժողովուրդներու մերձեցման համար: Ուրախ եմ, որ Հաֆեզը հասանելի է նաեւ հայ ընթերցողին», շեշտեց դեսպանը:

«Զանգակ» հրատարակչութեան թարգմանական բաժինի պատասխանատու խմբագիր Յասմիկ Եղիազարեան նշեց, որ «Զանգակ»-ը առաջին անգամն է, որ կ՛անդրադառնայ պարսիկ հեղինակի: Շատ մը հրատարակչատուներու համար վաճառքի տեսանկիւնէն վտանգաւոր է բանաստեղծութիւն թարգմանելը եւ հրատարակելը: Բայց եւ այնպէս գիրքի վաճառքի ցուցանիշներէն գոհ են: Երկու ամսուան ընթացքին արդէն վաճառուած է տպաքանակին մեծ մասը. «Կը պատրաստուինք վերահրատարակելու զայն: Գիտէք, գործ ունինք իրանական գրականութեան երեւելիներէն մէկուն` Հաֆեզին հետ, իսկ անոր գազելներն ու քառեակները հայերէն հրատարակելու նախաձեռնութիւնը թելադրուած է անով, որ մենք պատմականօրէն կապուած ենք իրանական մշակոյթին հետ, բան մը, զոր շատ յաճախ կը մոռնանք, ուստի որոշեցինք այդ կամուրջը դառնալ եւ մարդոց յիշեցնել այդ մասին»:

«Ծիլ» Մրցումին Մասնակից Լուսանկարիչները Վաւերագրեցին Արցախի Մէջ Ապրած Վերջին Օրերը Եւ Գաղթի Ճամբան

Եղիշէ Չարենցի տուն-թանգարանին մէջ կայացաւ «Ծիլ 2023» գրական-ստեղծագործական մրցումի ամփոփումը: Այս տարուան մրցումը, բացի ստեղծագործական եւ գրական ուղղուածութենէն, ունեցաւ նաեւ փաստահաւաք առաքելութիւն, ներառելով` «2023 թուականի սեպտեմբերը Արցախի մէջ. ականատեսի աչքերով» կամ «2023 թուականի սեպտեմբերը Մայր Հայաստանի մէջ. ականատեսի աչքերով» նիւթը: «Կամք» եւ «Յառնում» վերնագիրներու ընտրութիւնը պայմանաւորուած էր անով, թէ այդ իրադարձութիւններէն ո՞ր մէկուն անձամբ ականատես եղած է մասնակիցը:

«Լուսանկար» անուանակարգին մէջ ցուցադրուեցան ամէնէն բարձր նիշեր հաւաքած աշխատանքները, որոնք վաւերագրած էին Արցախի մէջ վերջին օրերը եւ գաղթի ճամբան: Ձեռնարկին հիւրերը կարելիութիւն ունեցան տեղւոյն վրայ քուէարկելու լաւագոյն լուսանկարի օգուտին, եւ յաղթող մասնակիցը ստացաւ յաւելեալ դրամական պարգեւ: Մրցանակաբաշխութեան ներկայ գտնուեցան ժամանակակից գրողներ, բեմադրիչներ, լուսանկարիչներ, պատկառելի կառոյցներու ներկայացուցիչներ: Անոր տարածման աջակցեցան Հայաստանի գրողներու միութիւնը, «Մարզերու երեխաները` մարզերու մէջ» կառոյցը, գրադարաններ, թանգարաններ:

Տեղեկացնենք, որ յաղթողները ստացան դրամական պարգեւներ` «Ամրոց» հիմնադրամին կողմէ, որ ի թիւս «Ծիլ» ծրագիրին` կը մեկնարկէ, կը ֆինանսաւորէ եւ կը համաֆինանսաւորէ ազգային արժէքներու պահպանման բազմաթիւ ծրագիրներ:

Հայկազ Յակոբջանեանի «Պադուալի Վաղոն» Հերոսական Իրապատում Վիպակի Ներկայացում

Գիւմրիի «Մտորումներու թատրոն»-ին մէջ տեղի ունեցաւ Հայկազ Յակոբջանեանի «Պադուալի Վաղոն» հերոսական իրապատում վիպակին ներկայացումը:

Հայդուկ, հայրենիքի համար նահատակուած Աւետիս Ղարիպեանի` Պադուալի Վաղոյի հերոսական ուղիին նուիրուած վիպակը լոյս տեսած է 1996 թուականին, Պէյրութ:

Ներկայացման բեմադրութիւնը, նկարչական ու երաժշտական ձեւաւորումները կատարած է Հայաստանի վաստակաւոր արուեստագէտ Յովհաննէս  Յովհաննիսեան, իսկ գլխաւոր դերակատարութիւնը` Դաւիթ Մարդոյեան:

Աւետիս Ղարիպեան-պադուալի Վաղոն (1866-1904) ծնած եւ ապրած է Գիւմրի: Տունը, ուր` ծնած եւ ապրած է, Տէրեան փողոցին մէջ տակաւին կանգուն է: Ղարիպեան կազմակերպած է խումբեր, որոնք զինած եւ ուղարկած է թուրքերուն դէմ կռուելու: Ըստ վկայութիւններու, 1904 թուականի ամրան ինքն ալ մեկնած է թուրքերուն դէմ կռուելու եւ` նահատակուած:

«Ժամանակն էր այս նիւթը հանրութեան ներկայացնելու: Շատ այժմէական է` այսօրուան ու մեր մասին է: Կը կարդաս տարիներ առաջ գրուած այս գործը ու կը զարմանաս` ամբողջովին մեր օրերու կրկնութիւնն է: Պադուալի Վաղոն իրական կերպար է:  Այս  գործը մեր հերոսները յիշելու, միաւորուելու եւ պայքարի կանչ է», նշեց Յովհաննէս Յովհաննիսեան:

Այս անգամ «Մտորումներու թատրոն»-ին մէջ, նոյն հարթակին վրայ տարբեր սերունդներ են` փորձառու դերասաններն ու թատրոնի սաները: Բեմական ու բեմագրային նամակները խոր էր, իսկ դերասանական խաղը` դիպուկ: