ՌԻՄԱ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ
Գորիսի կեդրոնական փողոցների գրեթէ ամէն անկիւնում կարելի է նկատել Արցախից տեղահանուած մարդկանց խմբեր: Նրանց դիմաց ընդամէնը մի քանի պայուսակ է դրուած, այն, ինչ համարել են ամենակարեւորը ու կարողացել են իրենց հետ բերել: 24 ժամից աւելի ճանապարհ գալուց յետոյ մարդիկ անորոշ նստած են աստիճաններին, քարերին ու սպասում են, թէ որտեղ իրենց ապրելու տեղ կը տան: Գորիսում այլեւս մարդկանց տեղաւորելու հնարաւորութիւն չկայ. հիւրանոցներն ու հիւրատները վաղուց ամբողջութեամբ զբաղուած են:
Տրամաթիքական թատրոնի դիմաց մեքենաները ժամանակաւոր տների են վերածուել: Կիսաբաց բեռնախցիկներից երեւում են հանգուցեալների լուսանկարներ, կենցաղային պարագաներ, փափուկ խաղալիքներ: Յաճախ ամբոխի մէջ մարդիկ նկատում են իրար, գրկախառնւում, հարցուփորձ անում ու տալիս ամենակարեւոր հարցը` ձեզ ո՞ւր են ուղարկել: «100 տարուայ հարեւանս ա, մեր տները կողք կողքի էին, հիմա իրենց ուղարկում են Թալին, մենք էլ դեռ սպասում ենք», ասում է մի կին` ձեռքին անձնագիր` վրայի զինանշանը մաշուած:
Գորիսի Ս. Գրիգոր եկեղեցու դիմաց բեռնատար է կանգնած` թափքին 8 երեխայ: 2 օր ճանապարհ գալուց յետոյ նրանք հասել են Գորիս: Բեռնատարը հին է` առանց ծածկի, գիշերները նրանք հէնց այնտեղ էլ քնել են: Մի քանի օր կանոնաւոր սնունդ չունենալուց յետոյ մայրը` 42-ամեայ Զինա Գէորգեանը, տաք ուտելիք ու առողջապահական պարագաներ է ստացել ընտանիքի համար: Երեխաներից մէկը` Արթուրը, բեռնատարի վրայից իրենց մօտեցող լրագրողներին շոկոլադ ու խնձոր է տալիս եւ պնդում, որ վերցնեն:
Բեռնատարում երկու ընտանիք է` մէկը 6 երեխայով, միւսը` 2: Ամենափոքրը 10 ամսական Առէնն է` մօր գրկում: Նրանք եկել են Մարտակերտի շրջանի Միրուշէն գիւղից: Զինան ասում է, որ երբ սեպտեմբերի 19-ին սկսուել են հրետակոծութիւնները, ինքը այգում աշխատելիս է եղել, իսկ երեխաները` դպրոցում: Որոշ ժամանակ սպասելուց յետոյ, երբ կրակը չի դադարել, գնացել են մէկ ուրիշ գիւղ, այնտեղից էլ` Ստեփանակերտ: Տնից ոչինչ չեն վերցրել, մեքենան թողել են գիւղում ու եկել: Բեռնատարն էլ իրենցը չէ, տիրոջ հետ պայմանաւորուել են հանդիպել Հայաստանում եւ վերադարձնել մեքենան:
«Կռիւը, որ սկսել ա, մենք տնից անգամ մի լուցկի չենք վերցրել, խոխեքի շորերից բան չենք վերցրել: Մի կերպ եկանք, հասանք էստեղ, հիմա տեսնենք` կարենալո՞ւ ենք յարմարուել, ապրել էստեղ, թէ՞ չէ», ասում է Զինա Գէորգեանը:
Նա երեխային գրկած` մտնում է եկեղեցի: Այստեղ նստարանների վրայ հագուստների կոյտեր են: Նայում է, թէ ի՛նչ կարող է վերցնել երեխաների համար, մի քանի բան է ընտրում ու դուրս գալիս:
«Մեր գիւղում էլ եկեղեցի ունէինք, ամէն շաբաթ գնում էինք: Էնտեղ մենք ո՛չ լաւ էինք ապրում, ո՛չ վատ: 9 ամիս սովամահ եղանք ու վերջում էլ տուեցինք Արցախը: Թող սոված լինէինք, բայց մեր Ղարաբաղում լինէինք: Եկանք, ընկանք փողոցները` մեր տունը, տեղը, անասունները թողած, դարձանք քոչուոր: Մենք բան չէինք ուզում ոչ մէկից` ո՛չ ուտելիք, ո՛չ օգնութիւն. ճանապարհը որ բաց լինէր, մենք ամէն ինչ էլ կը ստեղծէինք: Ի՞նչ ասեմ, սա ա, կարալ չենք փոխենք: Ես երբեք չէի պատկերացնի, որ մեր Ղարաբաղը կը կորցնենք, բայց կորցրինք, ափսո՜ս, որ կորցրինք», ասում է Զինան ու երեխաներին բեռնատարի վրայ սնունդ փոխանցում:
Ի՞նչ էք մտածում ապագայի վերաբերեալ, յոյս ունէ՞ք վերադառնալու, հարցնում եմ Զինային:
«Ապագայի մասին դեռ ոչ մի բան չեմ կարող ասել, հիմա անգամ տուն չունենք գնալու, բայց յոյս ունեմ, փոքր, բայց ունեմ: Մի օր, որ գուցէ թշնամին էլ էնտեղ չլինի, մենք նորից յետ կը գնանք մեր շէնը, դա հիմա մեր երազանքն ա, ես իմ յոյսը կտրում չեմ», ասում է Զինան:
Բեռնատարը եկեղեցու մօտից աղմուկով շարժւում է, ուղղութիւնը` Քաջարան: Մեքենայի ետեւից փոշու մեծ ամպ է բարձրանում, ու երեխաները ճոճուող թափքի միջից հաւաքուածներին ձեռքով են անում:
«Հետք»
