ՀՐԱԿ ՄԱՄԻԿՈՆԵԱՆ
Շաբաթ, 8 ապրիլ 2023-ին «Ազդակ»-ի «Ապագայ լրագրողներ»-ով այցելեցինք Հայոց ցեղասպանութեան որբերու «Արամ Պէզիքեան» թանգարան:
Այցելութենէն ետք առիթը ունեցայ հարցազրոյց մը կատարելու թանգարանի ընդհանուր վարիչ Գրիգոր Ալոզեանին հետ:
Գ. Ալոզեան ծնած է Լիբանան, նախնական ուսումը ստացած է Էշրեֆիէի Հայ աւետարանական կեդրոնական բարձրագոյն վարժարանին մէջ, իսկ իր բարձրագոյն կրթութիւնը ստացած է Հայկազեան ու Պէյրութի ամերիկեան համալսարաններուն մէջ:
Մասնագիտացած է բժշկական մարզին մէջ: 2018-էն սկսեալ ստանձնած է Հայոց ցեղասպանութեան որբերու «Արամ Պէզիքեան» թանգարանի ընդհանուր վարիչի պաշտօնը:
Ստորեւ կը ներկայացնենք Գ. Ալոզեանին հետ կատարուած մեր հարցազրոյցը:
Հ.- Ինչպէ՞ս կառուցուեցաւ Հայոց ցեղասպանութեան որբերու «Արամ Պէզիքեան» թանգարանը: Ի՞նչ էր անոր կառուցման նպատակը:
Գ. Ա.- Որբերու թանգարան մը կառուցելու ծրագիրը սպասուած ծրագիր մըն էր, որովհետեւ «Թռչնոց բոյն»-ի պատմական այս որբանոցը պիտի ունենար տեղ մը, կառոյց մը` անմահացնելու համար որբերուն յիշատակը:
Հայոց ցեղասպանութեան որբերու «Արամ Պէզիքեան» թանգարանը ամբողջացուց այս իրականութիւնը: Այս թանգարանը եղաւ Հայոց ցեղասպանութեան հազարաւոր որբերուն եւ զանազան որբանոցներուն խորհրդանիշը, ինչպէս նաեւ եղաւ կեանքի եւ գաղութներու ստեղծման օրրանը:
Ցեղասպանութեան որբերու թանգարանը կառուցելու ծրագիրը կարելի եղաւ իրականացնել Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Արամ Ա. կաթողիկոսին, ինչպէս նաեւ ազգային բարերարներ` տէր եւ տիկին Ալեքքօ եւ Անի Պէզիքեաններուն ջանքերուն շնորհիւ:
Թանգարանին ծրագիրը սկսաւ 2009-ին եւ աւարտեցաւ 2015-ին` Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակին առիթով:
Հ.- Ինչպէ՞ս կը գնահատէք թանգարանի այցելուներուն թիւը: Արդեօք այդ թիւը նուազա՞ծ է` նկատի ունենալով վերջին տարիներուն Լիբանանի դիմագրաւած տնտեսական, քաղաքական եւ ապահովական տագնապները:
Գ. Ա.- Հայոց ցեղասպանութեան որբերու «Արամ Պէզիքեան» թանգարանը ժամանակակից թանգարան մըն է, եւ թանգարանի ճարտարապետական կառոյցը, ինչպէս նաեւ պատգամը փոխանցելու համար օգտագործուած միջոցները շատ ժամանակակից են:
Այս թանգարանը միակ թանգարանն է, որ նուիրուած է Ցեղասպանութեան որբերուն: Թանգարանը կը գտնուի պատմական վայրի մը մէջ:
Բնականաբար 2015-ին թանգարանի պաշտօնական բացումէն ետք այցելուներուն թիւը նուազած է, այս մէկը բնական երեւոյթ մըն է, սակայն ամէնէն կարեւորը այն է, որ աշխատանք կը տարուի այցելուներուն թիւը նոյնը պահելու եւ առիթ չտալու, որ ան նահանջ արձանագրէ:
Իսկ վերջին տարիներու ընթացքին «Քորոնա» համաճարակին, ինչպէս նաեւ երկրին տնտեսական, քաղաքական եւ ապահովական տագնապներուն պատճառով, պէտք է ըսել, որ թանգարանի այցելուներուն թիւը նուազած է:
Այնուամենայնիւ, 2022-ի աւարտին եւ 2023-էն սկսեալ այցելուներուն թիւը դարձեալ աճ արձանագրած է:
«Արամ Պէզիքեան» թանգարանը պէտք է ունենայ իր ծրագիրը, որովհետեւ թանգարանին առաքելութիւնը միայն այցելուներու կատարած այցերով պէտք չէ բաւարարուի, այլ նաեւ` երիտասարդական հանդիպումներ կազմակերպելու, ցուցադրութիւններ կատարելու եւ ուղղակի կապ հաստատելու զանազան կառոյցներու հետ, ինչպէս նաեւ համացանցի օգտագործումը` տարբեր ծրագիրներու մէջ:
Օրինակ` վերջերս Ֆրանսայի մէջ հայոց լեզուի ուսուցչուհի Նորա Սարաֆեան-Թաշճեան կապուած է իրեն հետ, որպէսզի աշակերտներուն ցոյց տան թանգարանը:
Այս մէկը իրականացաւ «Zoom» ծրագիրի միջոցով: Անձամբ շրջեցայ թանգարանին մէջ եւ բացատրութիւններ տուի, իսկ աշակերտները Ֆրանսայէն իրենց համակարգիչներուն ընդմէջէն «այցելեցին» թանգարան:
Մեր մաղթանքն է, որ նման ծրագիրներ կրկնուին նաեւ այլ կառոյցներու հետ, որովհետեւ Հայոց ցեղասպանութեան որբերու «Արամ Պէզիքեան» թանգարանը պատրաստ է բոլորին հետ գործակցելու:
Հ.- Որքա՞ն է թիւը ոչ հայ այցելուներուն, եւ ի՞նչ է անոնց տպաւորութիւնը:
Գ. Ա.- Այցելուներուն 60 տոկոսը ոչ հայեր են, եւ այդ մէկը թանգարանին կարեւոր առաքելութիւններէն մէկն է, որովհետեւ թանգարանին միջոցով ոչ թէ միայն կը ծանօթանանք Հայոց ցեղասպանութեան, այլ նաեւ Լիբանանի պատմութեան: Թանգարանին պատմութիւնը ուղղակիօրէն առնչուած է նաեւ` Լիբանանի պատմութեան:
Օտար այցելուները կարելի է բաժնել երեք մասերու.
Ա) Այցելուներ, որոնք բնաւ չեն լսած հայ ժողովուրդին մասին: Թանգարանը միջոց մըն է, որ անոնք ծանօթանան ոչ թէ միայն Հայոց ցեղասպանութեան, այլ նաեւ հայ ժողովուրդին:
Բ) Օտարներ, որոնք լսած են հայ ժողովուրդին մասին եւ թանգարան այցելելով` աւելի կը ծանօթանան Հայոց ցեղասպանութեան:
Գ) Օտարներ, որոնք մեր պատմութեան եւ Ցեղասպանութեան ծանօթ են, բայց կ՛ուզեն գալ եւ այցելել թանգարան ու տեսնել, թէ ինչպէ՛ս կը ներկայացուի հոն ամէն բան:
Ամէնէն յատկանշական տպաւորութիւնները, որոնց մասին կ՛իմանամ, ոչ հայ այցելուներէն են:
Անոնցմէ շատեր կը հաստատեն, թէ հպարտ կը զգան, որ ժողովուրդի մը պատմութեան ծանօթացան: Անոնք մնայուն կերպով եւ հիացմունքով կը շեշտեն հայ ժողովուրդին գոյատեւելու կամքը, աւելի քան 100 տարի ետք հայկական ինքնութիւնը պահպանելու իրականութիւնը եւ իր իրաւունքներու պահանջատէր մնալու անոր կեցուածքը:
Հ.- Ապագային թանգարանը ո՞ւր կը տեսնէք:
Գ. Ա.- Իբրեւ թանգարանի ընդհանուր վարիչ եւ երիտասարդներու հետ գործակից` կը հաստատեմ, որ թանգարանին առաքելութիւնը պէտք է հաստատ պահուի, յատկապէս երիտասարդներու հետ անոր գործակցութիւնն ու առնչութիւնը պէտք է ամրապնդուին:
Շնորհակալութիւն` «Ապագայ լրագրողներ»-ուն հետ տեղի ունեցած այս հանդիպումին եւ գործակցութեան, որովհետեւ դէպի ապագայ նայող պատկերացում մը կը ներշնչէ:
