Գիտէի՞ր, Թէ… Ծովափի Աւազը Եկած Է Սառցակոյտերէն

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ

Ամառնային այս տաք օրերուն հաւանաբար դուն առիթը պիտի ունենաս ծովափ երթալու, նստելու աւազին վրայ` հորիզոնը դիտելով… Սակայն գիտէի՞ր, թէ այս աւազը, որուն վրայ դուն նստած պիտի ըլլաս, եկած է լեռներուն գագաթներուն վրայի սառցակոյտերէն:

***

Այո՛, ծովափին աւազը եկած է շատ հեռուներէն, ձիւնով ծածկուած լեռներէն: Եւ ան մինչեւ ծով կը հասնի շնորհիւ սառցակոյտերու կողմէ յառաջացած մաշումի երեւոյթին:

Ասիկա կրնայ քիչ մը անհաւատալի թուիլ, բայց սառցակոյտերը անշարժ չեն կանգնիր: Անոնց վրայ սառոյցը անդադար կը հալի եւ կը հոսի: Սակայն ասիկա կը պատահի այնքան չափազանց դանդաղ կշռոյթով, որ մարդկային աչքը գրեթէ չանդրադառնար:

Հոսելով, այս սառոյցը կը քսուի ժայռերուն մակերեսին` հետը տանելով լեռներու ժայռերէն շատ մանր մասնիկները մինչեւ հովիտին խորերը: Ապա շնորհիւ տեղացող անձրեւներուն եւ սառոյցներուն հալած ջուրին` ժայռերու այս մանր մասնիկները կը հասնին մինչեւ գետերը: Այս վայրկեանին է, որ կը սկսի անոնց երկար ճամբորդութիւնը փոքրիկ գետակները կը թափին միշտ աւելի մեծ գետերու մէջ, մինչեւ հասնին գետ մը, որուն ջուրը վերջապէս կը թափի ծովուն մէջ:

***

Երբ այս մասնիկները կը հասնին ծով, ծովային հոսանքն է, ուր գործը կը շարունակէ: Ան կ՛առնէ ժայռերու բոլոր մանր մասնիկները եւ զանոնք կը վերադարձնէ դէպի ծովափ:

Ապա կու գան ալիքները: Անոնք մեծ դեր ունին այս հոլովոյթին մէջ: Շնորհիւ անոնց երթուդարձի շարժումին` անոնք մասնիկները կը բարձրացնեն եւ կը հրեն, մինչեւ ժայռի այդ փոքրիկ կտորները հանգչին ծովեզերքը եւ կազմեն ծովափները: Երբ դուն ձեռքերուդ մէջ առնես այդ աւազը, յիշէ՛, որ դուն ափիդ մէջ ունիս լեռներու սառցակոյտերու ժայռերէն կտորներու:

***

Ծովափներուն վրայ աւազը «կ՛երթեւեկէ» տարիներու ընթացքին: Հազարամեակներու ընթացքին, «նորեկ» աւազները կ՛առնեն «գաղթող» աւազներուն տեղը: Սակայն մօտաւորապէս 2000 տարիներէ ի վեր շատ աւելի լքող աւազ կայ, քան` նոր բերուած աւազ: Սակայն ինչո՞ւ…

Աւազի «արտադրութիւնը» նուազ արդիւնաբեր է այժմ, քան` հազարաւոր տարիներ առաջ: Սառցակոյտերուն ծաւալը նուազած է ժամանակի ընթացքին: Հետեւաբար անոնց ժայռերու մաշումի աշխատանքը նուազած է: Իբրեւ ուղղակի հետեւանք, նուազ մաշում` կը նշանակէ նուազ մասնիկներ, որոնք կ՛ուղղուին դէպի ծով, եւ հետեւաբար նուազ աւազ` ծովափներուն վրայ:

Սակայն իրարանցումի պէտք չկայ: Մեր ծովափներուն վրայի աւազը շատ հին է: Ան հասած է վերջին սառցակալման ժամանակաշրջանէն, մօտաւորապէս 12 հազար տարիներ առաջ: Այդ ժամանակաշրջանին հսկայական սառցակոյտ մը կը ծածկէր ամբողջ հիւսիսային Եւրոպան: Այս սառցակոյտերը մեծ քանակներով աւազ կ՛արտադրէին:

Տակաւին այս հսկայական քանակներով աւազներն են, որոնք աւազ կը հայթայթեն մեր ծովափներուն մինչեւ այսօր: Սակայն, որովհետեւ նուազ քանակներով նոր աւազ կը հասնի մինչեւ ծովեզերք, ծովը շատ աւելի ցամաք կը նուաճէ, եւ ծովափները նուազ ընդարձակ պիտի ըլլան դարերու ընթացքին:

Գծենք

Ինչպէ՞ս Գծել Աւազէ Պալատ Մը

Ծովափը անցուցած հաճելի ժամանակներէդ յիշատակներ պահելու համար կրնաս պզտիկ գծագրութիւններ ընել եւ շուրջը փակցնել ծովափէն հաւաքած խեցիներ կամ փոքրիկ խիճեր:

1.- Նախ գծէ աւազէ պալատիդ հիմքը ուղղահայեաց` շիտակ եւ ապա` հորիզոնական կոր գիծեր գծելով: Պալատին ծայրը քառակուսի ձեւեր աւելցուր:

2.- Այս հիմերուն վրայ աւելցուր ուրիշ աշտարակներ:

3.- Վերջապէս, աւելցուր մանրամասնութիւնները` պատուհաններ, դուռ, դրօշակներ, արեւ, ամպեր…

Բարի՛ զուարճութին:

Մտածենք

 Աւազէ Պալատ

Վեց պատանիներ մասնակցեցան աւազէ պալատի շինութեան մրցանքի մը: Կրնա՞ս գտնել, թէ անոնցմէ իւրաքանչիւրը ո՛ր դասաւորման մէջ, ո՛ր դիրքը գրաւեց:

1.- Գէորգը ո՛չ առաջին, ո՛չ ալ վերջին ելաւ:

2.- Հուրիկը Անիէն եւ Պետիկէն աւելի լաւ նիշ բերաւ:

3.- Յարութը առաջին երեք դիրքերէն մէկուն վրայ է:

4.- Գարունը կա՛մ երրորդ, կա՛մ չորրորդ ելաւ:

5.- Անին Գէորգէն աւելի լաւ նիշ բերաւ:

6.- Հուրիկը շատ ուրախ էր, որ վերջապէս կրցաւ յաղթել մրցանքի մը:

7.- Յարութը Գարունէն երկու աւելի բարձր դիրք գրաւեց:

Պատասխաններ Նախորդ Թիւի
Հարցարանին

1 – Սեպտեմբեր, հոկտեմբեր, նոյեմբեր: 2 – Ափրիկեան փիղը: 3 – Ատելայիտ, 4 – Ոսկին: 5 – 5: 6 – Ճիշդ: 7 – Պելֆասթ: 8 – Ո՛չ մէկ: 9 – 18-22 ժամ: 10 – Կէտը: 11 – 8: 12 – Ճիշդ: 13 – Արուսեակ: 14 – Ադամանդ: 15 – Ելակը: 16 – 6: 17 – Փայլածուն: 18 – Լոյսը: 19 – Ջայլամը: 20 – Սումօ:

Ժամանց