«Ազդակ»-ի առցանց 46-րդ լսարանը, որ վարեց թերթին ելեկտրոնային բաժինի աշխատակից Մինաս Հանս Քէհեանը, տեղի ունեցաւ հինգշաբթի, 24 մարտին: Դասախօսն էր պատմաբան դոկտ. Խաչատուր Ստեփանեան. նիւթ` «Խորհրդային Միութեան կազմաւորում եւ արդի իրողութիւններ. պատմահամեմատական վերլուծումներ»:
Դասախօսը պատմական բաժինով ներկայացուց Անդրկովկասեան դաշնութեան կազմաւորման, Խորհրդային Միութեան կազմութեան, Ռուսիոյ կազմին մէջ հանրապետութիւններ ներառելու մօտեցումներուն հոլովոյթը, իւրաքանչիւր փուլի քաղաքական պայմանները, ներխորհրդային մօտեցումներու տարբերութիւններն ու հակասութիւնները:
Դոկտ. Ստեփանեան այս բոլորին մէջ ընդգծեց երանգային տարբերութիւնները հանրապետութիւններու ինքնիշխանութեան սահմանափակման կամ համեմատաբար աւելի կայացման` արձանագրելով, որ տնտեսական միութեան առաջադրանքով կայացած միաւորումները ըստ էութեան քաղաքական առանցքներ ունին եւ չեն կրնար զուտ տնտեսական բաղադրիչներով կազմուիլ:
Ան յայտնեց, որ Խորհրդային Միութեան կազմութեամբ, ըստ էութեան Հայաստանը զրկուեցաւ Հայկական հարց հետապնդելու եւ Արեւմտահայաստանի հարցերով զբաղելու կարելիութենէն. Անդրկովկասի կեդրոնը Թիֆլիսը ընդունելով` Վրաստանը շահեցաւ առանձնաշնորհում այս բոլորին մէջ եւ, ըստ էութեան, մեր հայրենիքը արձանագրեց տարածքային կորուստներ:
Հայաստանի` Խորհրդային Միութեան բռնակցումով սահմանափակուեցան ազգային եւ տարածքային իրաւունքները, սակայն արձանագրուեցաւ տնտեսական վերելք եւ ապահովուեցաւ ժողովուրդի ֆիզիքական անվտանգութիւնը:
Արդի ժամանակներուն հետ նմանութիւններ ընդգծելով` դասախօսը հաստատեց, որ հայ-ազրպէյճանական 44-օրեայ պատերազմը Թուրքիոյ մասնակցութեամբ եւ Ռուսիոյ քողարկուած համաձայնութեամբ կայացաւ: Եւ թէ` Հայաստանի իշխանութիւնները ոչինչ ըրին կանխելու համար պատերազմը:
Հիմա օրակարգը Ռուսիոյ դաշնութեան ազդեցութեան տարածման իրաւականացումն է: Այլ խօսքով` նախադրեալներու երեւումը` Միութենական պետութիւն վերակազմելու:
Համեմատական վերլուծումը շարունակուեցաւ հարցում-պատասխանի ձեւով ընթացած քննարկումով: