ԶԱՒԷՆ Գ. ՂԱՐԻՊԵԱՆ
Վերջերս, երբ բարեկամի մը հետ Այնճարի Պիթիաս թաղի արեւմուտքը գտնուող պարտէզները կը շրջէինք, հանդիպեցանք շրջանէ մը ի վեր բնական (Organic) պարարտացուցիչներու պատրաստութեամբ զբաղող երիտասարդ Վարուժ Պագգալեանի հետ: Աշխատանքին նորութիւնը եւ հետաքրքրական ըլլալը պատճառ դարձան, որ օր մը նստիմ եւ իրեն հետ հարցազրոյց մը ունենամ:
ՀԱՐՑՈՒՄ.- Սիրելի՛ Վարուժ, ինչո՞ւ ձեռնարկեցիր այս գործին, ի՞նչն էր դրդապատճառը` նախաձեռնելու այս տեսակ գործ մը:
ՎԱՐՈՒԺ ՊԱԳԳԱԼԵԱՆ.- Երբ երկրորդական վարժարանէն շրջանաւարտ եղայ 1988-ին, սկսայ հօրս հետ զբաղիլ բանջարեղէնի եւ պտուղի ցանքով: Բայց հետագային տեսայ, որ ցանքի գործը հետզհետէ կը դադրի շահաբեր ըլլալէ` արտերկրէն աւելի աժան գինով ներածուող բանջարեղէններուն եւ պտուղներուն պատճառով:
Իննսունական թուականներուն Քալիֆորնիայէն Հայաստան կը ներածուէին բնական պարարտացուցիչ «Californian Red Wigglers» որդերը: 2013-ին այցելեցի Հայաստան, եւ բաւական ուսումնասիրելէ ետք, երկու տարուան ընթացքին Հայաստանէն ներածեցինք շուրջ 60.000 որդեր, որոնց թիւը քանի մը տարուան մէջ մօտաւորապէս 2 միլիոնի հասաւ: «Eartհ worm» որդերն են, որոնք կենդանիներու աղբեր, պարտէզներու մէջ բանջարեղէններու արմատներ, թափուած խաւաքարտի աւելցուքներ եւ այլ աղբեր ուտելով` կ՛արտադրեն բնական (organic) պարարտացուցիչները:
Հ.- Կարելի՞ է հակիրճ ձեւով անդրադառնալ ձեր կենսագրականի մասին. կեանքդ Այնճարի մէջ, ուսում, զբաղումներ եւ ընտանեկան պարագաներ:
Վ. Պ.- Հայրով-մայրով այնճարցի եմ: Հայրս` Տիգրան Պագգալեան եւ մայրս` Սիմա Ցոլագեան, ծնած են Ճեպել Մուսա: Ես ծնած եմ 1969-ին, Այնճար: Շրջան մը Այնճարի աւետարանական վարժարանին մէջ ուսանելէ ետք, 12-րդ դասարանին, 1987-1988 թուականին յաճախած եմ Պէյրութի Շամլեան-Թաթիկեան երկրորդական վարժարան: Ամուսնացած եմ այնճարցի Թամար Ներսէսեանին հետ եւ ունիմ երկու զաւակ. մանչը Խաժակ` 21 տարեկան եւ աղջիկը Գետակ` 12 տարեկան: Տղաս ներկայիս հետս կ՛աշխատի եւ իր ներդրումը կը բերէ պարարտացուցիչի արտադրութեան գործին մէջ:
Հ.- Ձեր պատրաստած պարարտացուցիչը կարելի՞ է գործածել ամէն տեսակի պարտէզներու մէջ, թէ՞ ամէն մէկ պարտէզ իր պարարտացուցիչը ունի: Ընդհանրապէս, տարուան ո՞ր եղանակին պարարտացուցիչը կը գործածէք:
Վ. Պ.- Մեր պատրաստած պարարտացուցիչը կարելի է գործածել որեւէ պարտէզի համար: Պարարտացուցիչը կը գործածուի բանջարեղէնի, ծաղիկի կամ ծառի համար:
Ընդհանրապէս գարնան է, որ կ՛օգտագործուի պարարտացուցիչը, բայց Լիբանանի կլիմային համար բոլոր եղանակները յարմար են անոր գործածութեան:
Հ.- Ի՞նչ կը հասկնանք, երբ կը խօսիք թոներով պարարտացուցիչի մասին: Երբ նման մեծ քանակութեամբ է ձեր գործը, ուրկէ՞ կը գտնէք այս բոլորին նախանիւթը: Անոնց համար պահեստ ունի՞ք, թէ՞ զանոնք ապսպրանքով կը պատրաստէք:
Վ. Պ.- Մեր յաճախորդները ընդհանրապէս պարտիզամշակներ են, ու անոնց պարտէզներուն տարածութիւնը հեկտարներով է, ուստի պարարտացուցիչի պահանջը` թոնով:
Պարարտացուցիչի հում նիւթը մեզի կը հայթայթեն ագարակներու տէրերը` կենդանիներու աղբերով, պարտիզպանները` պարտէզին մէջ մնացած բանջարեղէնի արմատներով, ծառի չորցած տերեւներով եւ զանազան ուտելիքներէ մնացած աղբով: Որդերու եւ աղբերու քանակն է, որ կը սահմանէ արտադրուող պարարտացուցիչին քանակը: Մենք այսօր ամիսը 5 թոն պարարտացուցիչ հայթայթելու վիճակի մէջ ենք, բայց յառաջիկայ մէկ-երկու տարիներուն, գործի ընդարձակումով, ծրագրած ենք արտադրութիւնը 5 թոնէն մինչեւ 50 թոնի հասցնել:
Հ.- Ինչպէ՞ս հանրութեան կը ներկայացնէք ձեր արտադրութիւնը: Ներկայիս գովազդի նոր միջոցներ կան համակարգիչի ու համացանցի միջոցով, արդեօք կ՛օգտուի՞ք այդ բոլորէն: Կրնա՞ք գաղափար մը տալ ձեր արտադրած պարարտացուցիչի գինի մասին:
Վ. Պ.- Ունինք Դիմատետրի մեր էջը, (https://www.facebook.com/vermicompostbakkalianorganicfertilizer/), որուն միջոցով մեծ թիւով նոր յաճախորդներ կ՛ապահովենք: Կարելի չէ շուտով ընդլայնել մեր գործին տարողութիւնը` մեր ունեցած համեստ կարելիութիւններուն պատճառով: Իսկ ինչ կը վերաբերի պարարտացուցիչի գինին` այսօր անոր թոնը կը վաճառուի 350 ամ. տոլարի, իսկ մէկ քիլոն` 35 սենթի:
Հ.- Գիտենք, որ առեւտրական աշխարհի մէջ աշխատանքը կ՛ընթանայ «պահանջի եւ հայթայթումի» սկզբունքին վրայ (supply and demand), կրնա՞յ պատահիլ, որ պահանջը ձեր կարելիութենէն վեր ըլլայ, այն ատեն ինչպէ՞ս կը լուծէք հարցը:
Վ. Պ.- Ընդհանրապէս կը փորձենք գոհացում տալ յաճախորդի պահանջին, եւ այնուհետեւ, ամէն տարի մեր արտադրական կարողութիւնը կ՛աւելնայ: Պէտք է խոստովանիլ, որ մինչեւ այսօր լուրջ մրցակիցներ չունինք:
Հ. Այնճարը ի՞նչ ձեւով կ՛օգտուի ձեր արտադրութենէն:
Վ. Պ.- Այնճարի մէջ բնական պարարտացուցիչ գործածողներու թիւը շատ փոքր է, բայց յոյսով ենք, որ այնճարցին մօտիկ ապագային բարձր կը գնահատէ բնական պարարտացուցիչի առաւելութիւնը եւ քիչ-քիչ կը սկսի հեռանալ քիմիական պարարտացուցիչներ գործածելէ:
Հ.- Յաւելեալ ի՞նչ նորութիւններ ունիք յայտնելիք:
Վ. Պ.- Առաջին` փճացած հողամասերը օգտագործելով, բնական պարարտացուցիչները կը դառնան բանուկ եւ օգտակար կը դառնան շրջապատին:
Երկրորդ` քիմիական պարարտացուցիչին փոխարէն բնական պարարտացուցիչ գործածելով, մարդու առողջութեան նպաստած կ՛ըլլանք:
Երրորդ` վերջերս կը փորձենք բնական պարարտացուցիչի մասին ցուցահանդէս մը կազմակերպել, ժողովուրդը լուսաբանելու համար այս հարցին շուրջ: Զանազան տեղերէ ուսանողներ եւ գիտաշխատողներ յաճախ կու գան մեր արտադրութեան կեդրոնը` գաղափար ունենալու համար բնական պարարտացուցիչի մասին:
Չորրորդ` այսօր մեր արտադրութիւնը կը հասնի Լիբանանի բոլոր շրջանները` Պեքաա, Սայտա, Սուր, Պէյրութ, Պշարրէ, Ժիպէյլ, Թրիփոլի:
Հինգերորդ` մեր արտադրութիւնները կը պատրաստուին յատուկ հսկայ վրաններու տակ (30x8x3m) եւ աւելի մեծ` արտադրութիւնը պաշտպանելու համար ձմրան ցուրտէն եւ անձրեւէն:
Շնորհակալութիւն եւ յաջողութիւն մաղթելով Վարուժ Պագգալեանին` կը խոստանամ կրկին այցելել զարմանահրաշ արտադրութեան կեդրոնը:
Այնճար – 12 հոկտեմբեր 2021
