25 տարի առաջ Արմինէ Յովհաննիսեանը գուցէ չէր էլ պատկերացնում, որ իր հիմնադրած բարեգործական կազմակերպութիւնը` «Օրրան»-ը, դառնալու է հազարաւոր մեծ ու փոքրերի երկրորդ տուն: Այստեղ մէկ անգամ այցելելուց յետոյ` դեռ երկար կարող ես մտապահել այն սէրն ու ջերմութիւնը, որ ստանում ես: Այս 25 տարիներին «Օրրան»-ը հազարաւոր երեխաների ու մեծահասակների է օգնել: Երեխաներն այստեղ ոչ միայն սնունդ, հագուստ, դասերն են պատրաստում, այլեւ արհեստագործական խմբակներ են յաճախում:
Արեւը դեռ չէր հասցրել ընկնել «Օրրան»-ի բացօթեայ պատշգամբ: Արմինէ Յովհաննիսեանը ժպիտով դիմաւորում է, ու ներքին մի խաղաղութեամբ, անշտապ մենք սկսում ենք զրոյցը: Եւ այն սկսում ենք «Օրրան»-ի խորհրդանիշից, որի վրայ պատկերուած են մեծ ու փոքր ոտնահետքեր` դէպի Մասիս սար տանող:
«Դա միասնութեան խորհրդանիշն է` միասնական Հայաստանի, հայրենիքի: Մեծ ոտնահետքերը խորհրդանշում են «Օրրան»-ում ընդգրկուած մեծահասակներին, իսկ փոքրերը` երեխաներին: Ոտնահետքերը տանում են դէպի բարձունք, դէպի Մասիս: Իսկ «Օրրան» բառն էլ խորհրդանշում է տուն, բոյն»:
«ԱԶԴԱԿ».- Եկէք` սկսենք «Օրրան»-ի պատմութիւնից: Մանկութեան տարիներին շատ երեխաներ երազում են, որ երբ մեծանան, բարեգործութեամբ են զբաղուելու: Դա արդեօք ձեր մանկութեան երազանքներից է:
ԱՐՄԻՆԷ ՅՈՎՀԱՆՆԻՍԵԱՆ.- Մանկութեան դաստիարակութիւնը շատ կարեւոր է: Ես ծնուել եմ Հայաստանում, եւ մինչեւ 10 տարեկան այստեղ եմ դպրոց գնացել: Բարի պատմութիւնները, որոնք սովորում էինք, ազդեցութիւն ունեցել են, բայց նաեւ շրջապատն է ազդեցութիւն ունենում: Երբ գնացի Միացեալ Նահանգներ, հայկական ակումբներ սկսեցի ստեղծել, որովհետեւ դա ուժեղ սերմանուած էր իմ մէջ իմ ընտանիքի կողմից: Բարեգործութիւն դեռ փոքր հասակում եմ արել: 13, թէ 14 տարեկան էի, արդէն կամաւոր աշխատանք էի կատարում: Սկզբում Նիւ Եորքում էինք ապրում, որտեղ հայեր չկային, եւ ես ստիպուած` պէտք էր լաւ անգլերէն սովորէի: Մէկ տարուայ մէջ կարողացայ շատ լաւ անգլերէն սովորել: Մէկ տարի յետոյ գնացինք ապրելու Լոս Անճելըսում, որտեղ կար մեծ հայկական համայնք: Եւ քանի որ հայ երեխաներն իրար հետ էին ընկերութիւն անում, անգլերէնը չէին կարողանում շուտ սովորել: Բոլոր դպրոցներում, որտեղ լինում էինք, հայերն ինձ էին խնդրում օգնել թարգմանութիւններում: Երբ դպրոցից տուն էի գալիս, շատ մարդիկ էին հաւաքուած լինում մեր տան մօտ, որպէսզի ինձ տանեն տարբեր գրասենեակներ` թարգմանութիւններ անելու համար: Բայց նաեւ, ֆորմալ առումով, հէնց Հոլիվուտում գրասենեակ կար, որը Հայ աւետարանչական եկեղեցին էր հիմնադրել: Այն օգնում էր Հայաստանից, Պէյրութից եկած ներգաղթեալներին: Քանի որ գրասենեակը կար, այդտեղ կամաւոր աշխատանք էի անում եւ որեւէ կապ չունէի եկեղեցու հետ: Կամաւոր աշխատանքը երեւի եկել է ե՛ւ դպրոցից, ե՛ւ ընտանիքի դաստիարակութիւնից` ունենալով օրինակելի անձինք իմ շուրջը: Թերեւս նաեւ ներքին մի բան կայ, որ մղում է քեզ այդ աշխատանքին:
«Ա.».- Իսկ ինչպէ՞ս որոշեցիք «Օրրան»-ը հիմնել:
Ա. Յ.- Այդ օրը լաւ եմ յիշում: Նախ ասեմ, որ շատ վատ տարիներ էին` մութ ու ցուրտ: Յիշում եմ, երբ երեկոները ես ու Րաֆֆին (խօսքը ժառանգութիւն կուսակցութեան հիմնադիր Րաֆֆի Յովհաննիսեանի մասին է -Մ. Մ.) ճաշի կամ զուարճանքի տեղում էինք լինում, այդտեղից դուրս գալուց մուրացիկ երեխաներ էինք տեսնում եւ ապշում: Բայց ապշելու հետ նոյնչափ մեղաւորութեան զգացում էինք ունենում: Մեր խօսակցութիւնը միշտ այդպէս էր` դրամը, որ ծախսեցինք մեր հաճոյքի համար, այս երեխային կամ ընտանիքին կարող էինք տալ: Ամէն օր երեխաները շատանում էին: Եւ դա շատ ցաւալի էր:
Հիմա հասկանում եմ, որ մենք մեծացել էինք սփիւռքում, եւ ամէն մի հայ երեխայ շատ աւելի թանկ էր մեզ համար, քանի որ հայի կարօտն էինք ապրել սփիւռքում: Դրա համար շատ ծանր էինք տանում այդ ամէնը: Այդ օրն էլ եմ լաւ յիշում: Տանը նորից խօսակցութիւն ունեցանք: Ասացի` «Րաֆֆի՛, գիտես, մտածում եմ, որ պէտք է օգնենք այս երեխաներին», չէի մտածում կազմակերպութիւն հիմնել: Րաֆֆին սկզբից ասաց` «Բայց դու այնքան զբաղուած ես, 5 երեխայ, դու արդէն տնօրինում ես կազմակերպութիւն, ինչպէ՞ս պէտք է անես», բայց տեսաւ, որ տխրեցի, ասաց` «Լա՛ւ, քանի որ լուրջ ես տրամադրուած, պէտք է խօսես այս մարդկանց հետ»:
Սկզբում ամենեւին չէի մտածում կազմակերպութիւն հիմնել: Որոշեցինք տեղ վարձակալել: Առաջին տեղը, որ վարձել էինք այգու (Մաշտոցի պողոտայի մօտ գտնուող Մաշտոցից Սարեան ընկած հատուածում- Մ. Մ.) այն կողմն էր, հիմա «Հոլիտէյ ինն» հիւրանոցն է գտնւում: Մեր տունը հեռու է կենտրոնից, եւ երեխաները դժուարութեամբ կը գային այդտեղ: Դա է պատճառը, որ տեղն ընտրեցինք կենտրոնում: Սկզբից 16 երեխայ սկսեցին յաճախել: Դա 2000թ. էր: Մեր ընկերների հետ քայլում էինք փողոցներում, տեսնում էինք ծաղիկ վաճառող, մուրացիկ երեխաների, ասում էինք` «Այսպիսի տեղ կայ, եկէք, մենք ուտելիք ենք տալիս, դաս ենք անում»: Միշտ ասում էինք` «Եկէք` ուղղակի հեռուից նայէք, ներս մի՛ մտէք», որովհետեւ երեխաները գուցէ մտածէին, թէ մանկատուն է, փակ հաստատութիւն: Եւ այդպէս «Օրրան»-ն ինքն իր ճամբան բացեց: Ջուրը հոսում եւ ինքն իր ճամբան է գտնում, չէ՞, այդպէս էլ եղաւ «Օրրան»-ի դէպքում: Դա տեղի ունեցաւ, քանի որ շա՜տ շա՛տ բարի մարդիկ ընդգրկուեցին, լսում էին «Օրրան»-ի մասին, գալիս էին նուիրատուութիւն անելու: «Օրրան»-ն այդպէս մեծացաւ եւ մի ահռելի կառոյց դարձաւ:
«Ա.».- Այսինքն սկզբից երեխաներին փողոցներից ուղղակի կտրում էիք, բերում «Օրրա՞ն»: Ո՞նց էր յաջողւում, որովհետեւ այս դէպքում ընտանիքը շատ կարեւոր է: Երբ մտածելակերպը կարծրացած է, դժուար է փոխել այն: Ինչպէ՞ս էիք աշխատում:
Ա. Յ.- Յիշում եմ` մի ընտանիք, որտեղ երեխաներն «Օրրան» էին գալիս: Հիմա խօսում եմ 23-24 տարի առաջուայ մի դէպքի մասին: Որոշեցինք, որ ընտանիքի մայրիկին օգնենք` տոպրակներով ընկոյզ, չամիչ, ընդեղէն առանք, որ վաճառի եւ այդ գումարով ընդլայնի վաճառքը: Իրենք երկու օրում կերել էին այդ ամէնը: Բայց կային ընտանիքներ, որոնց մի քիչ օգնում էինք, ասում էին` «Ապրէք, որ օգնել էք, հիմա ուրիշ ընտանիքների օգնէք»:
Առանցքային էր, որ ընտանիքի երեխային շատ արագ փողոցից կտրէինք: Սկզբում երեխաները շատ անհանգիստ էին զգում, ամաչում էին, իսկ ինչքան երկար էին մնում, յարմարւում էին, յետոյ ոչ միայն իրենց ընտանիքի անդամներին, այլեւ իրենց ընկերներին էին բերում «Օրրան»:
Հիմա, կարծես, նրանք աւելի քիչ են, եւ հիմնականում փողոցում ինչ-որ բան են վաճառում: Պէտք է զգուշ լինենք: Այն մարդիկ, որոնք տեսնում են նրանց, թող անմիջապէս բերեն «Օրրան», որպէսզի այդ երեխաներն հանգիստ չզգան փողոցում:
«Ա.».- Փաստօրէն 16 երեխայից սկսուեց աշխատանքը: Հիմա քանի՞ երեխայ ունէք «Օրրան»-ում:
Ա. Յ.- Հիմա ունենք մօտ 300 երեխայ թէ՛ Վանաձորի, թէ՛ Երեւանի «Օրրան»-ի կենտրոններում: Մեր աշխատանքը, առաքելութիւնը չի սահմանափակւում միայն այս պատերից ներս: Հազարաւոր մարդկանց օգնում ենք «Օրրան»-ի պատերից դուրս: Օրինակ` մի ծրագիր ունենք, որտեղ երիտասարդները տարբեր մարզերում արհեստներ են սովորում: Եւ մենք վճարում ենք դրա համար` փայտագործութիւն, մեղուաբուծութիւն, այգեգործութիւն, մեքենաշինութիւն, խոհարարութիւն, մատնայարդարում եւ այլն: 1400 հոգի աւարտել է այս ծրագրով: Երբ աւարտւում է ծրագիրը, այդ երիտասարդների 50 տոկոսը շարունակում են զբաղուել այդ արհեստներով` որպէս հիմնական աշխատանք դարձնելով իրենց համար: Միւս 50 տոկոսը չի շարունակում, բայց դա եւս օգտակար է, քանի որ հասկանում են, թէ ի՛նչ են ցանկանում, ինքնավստահ են դառնում:
«Ա.».- Պատերազմից յետոյ «Օրրան»-ի հոգսն էլ ծանրացաւ:
Ա. Յ.- Մինչեւ պատերազմը նոյնիսկ մտածում էինք, որ «Օրրան»-ը փակելու ենք եւ մշակութային կենտրոն կամ դպրոց դարձնենք: Մտածում էինք, թէ, կարծես, կեանքը մի քիչ լաւացել է: Աղքատութիւնը երբեք չի վերանալու, բայց դէպքեր կային, որ շատ սուր աղքատութիւն էր, եւ եթէ մենք կողքից օգնէինք, կարող էինք բարելաւել վիճակը:
Վերջին տարիներին աւելի քիչ մարդիկ էին դիմում մեզ, եւ եթէ առաջին տարիներին դիմում էին, որ սոված են, հագուստ չունեն եւ այլն, ապա վերջին տարիներին դիմում էին ուսման կամ դեղերի գումարի համար: Սակայն 44-օրեայ պատերազմն ամէն ինչ միանգամից փոխեց: Մենք պէտք էր 24 ժամուայ մէջ հասկանայինք, թէ ինչպէս ուղարկէինք օգնութիւն ե՛ւ ռազմաճակատ, ե՛ւ ընտանիքներին: Ինչպէս ասացի, «Օրրան»-ն իր ճանապարհն է բացում, նուիրատուներ ունէինք, որ զանգահարում էին ինձ, ասում` «Մենք ոչ մէկին չենք վստահում, այդ օգնութիւնը ձեզ ենք ուղարկելու»: Ահռելի քանակով օգնութիւն էր գալիս, եւ մենք այդքան էլ պատրաստ չէինք: Մենք շատ արագ պէտք էր ուղարկէինք դա Արցախ: Նուիրատու ունէինք, որ միանգամից 12 հազար քնապարկ էր ուղարկել:
Արագ պէտք էր փոխուէր նաեւ մեր մտածելակերպը: Քանի որ մինչ այդ երկարաժամկէտ օգնութիւն էինք տալիս երեխաներին, իսկ այդ ժամանակ մեծ օգնութիւնը շատ արագ պէտք էր տայինք: Գիտէք` մի կողմից լաւ է, որ կարողանում ես օգնել մարդկանց, անհատ երեխաներին, բայց միւս կողմից հասկանում ես, թէ ինչքան չնչին բան ես անում նրանց համար:
Իմ 25 տարուայ փորձը ցոյց է տուել, որ մարդիկ այդքան չեն ուրախանում, որ իրենց մի պարկ օգնութիւն ես տալիս, այլ ուրախանում են այն փաստով, որ կայ մի կառոյց, կայ մի դուռ, որ կարող են խփել, եւ իրենց կը լսեն, կը հասկանան իրենց կարիքները: «Օրրան»-ը դարձել է հէնց դա, երբ մարդը նեղն է, գիտի, որ կարող է գալ, մի բաժակ ջուր խմել, եւ մենք կը լսենք նրան: Այո՛, գուցէ կան դէպքեր, երբ չենք կարողանում օգնել: Մարդիկ կան, որ մեծ գումար են ուզում, քանի որ տունն է պարտքի տակ եւ այլն, բայց մենք լսում ենք նրանց, եւ գոնէ մի բան ստացած` գնում են «Օրրան»-ից:
«Ա».- Արցախի հայաթափումից յետոյ առհասարակ վիճակը ծանր է: Ասացիք, որ հազարաւոր արցախցիների էք օգնել: Ի՞նչ աշխատանք է տարւում այժմ:
Ա. Յ.- 40 երեխայ ունենք Արցախից հէնց այստեղ` «Օրրան»-ում, նոյնքան էլ` Վանաձորի «Օրրան»-ում: Բայց դա ոչինչ է` համեմատած հազարաւոր արցախցի ընտանիքների, որ կան: Տարատեսակ օգնութիւն ենք տուել մինչ օրս` սնունդ, մաքրութեան նիւթեր, եւ նորից ասեմ, որ եթէ պատերազմից յետոյ մարդիկ գալիս, ընտրում էին, թէ ինչ օգնութիւն է պէտք, ապա այժմ վիճակը վատացել է: Դիմում են ամէն տեսակի օգնութեան համար: Արցախցիներից շատ կարիքաւորներն արդէն Երեւան չեն հասնում, մնում են մարզերում: Այն մարդիկ, որ Երեւան են հասել, կարողանում են ինչ-որ ձեւով ապրուստ գտնել, բայց դա չի նշանակում, թէ լաւ է նրանց վիճակը: Շատ լաւ հասկանում ենք, որ եթէ ամէն ինչ թողել ես ու եկել, ինչ վիճակում կարող ես լինել:
Նորից ասեմ, թէ զգացել եմ, որ իրենց համար աւելի կարեւոր չէ այդ նիւթական օգնութիւնը, որքան` այն փաստը, որ կարող են գալ «Օրրան» եւ ջերմ ընդունելութեան արժանանալ, իրենց համար դա մեծ արժէք ունի: 3 շաբաթ առաջ «Օրրան» հրաւիրեցինք արցախցի մի կնոջ, որ եկաւ եւ ժենգեալով հաց պատրաստեց երեխաների համար: Ինչո՞ւ դա արեցինք, որովհետեւ նախ ուզում ենք մեծարել արցախցիներին, նրանց մշակոյթը: Չեմ ուզում ասել` իրենց, որովհետեւ իրենք մենք ենք: Ուզում եմ, որ պահպանենք դա, երեխաները զգան այդ գնահատանքն ու սէրը: Ես զգում եմ, որ իրենք ջերմ ընդունելութեան կարօտն ունեն այսօր: Շատերը վիրաւորուած են, իրենց վիճակը հոգեբանական առումով վատ է, եւ կարծում եմ, որ մենք Հայաստանում երկար տարիներ ապրողներս պէտք է այդ բեռը մեզ վրայ վերցնենք, պէտք է նայենք, որ արցախցիները գոնէ ջերմ ընդունելութիւն ստանան:
«Ա.».- Դուք շատերին օգնում էք, բայց կա՞ն պահեր, երբ անօգնական էք զգում:
Ա. Յ.- Երբ ամէն անգամ ոչ եմ ասում, երբ իմ ուժերից վեր է: Անցած շաբաթ մէկը եկաւ, ասաց, որ իր տունն է կորցնում, գումար պէտք ունի: Ամէն անգամ, երբ ոչ եմ ասում, կարող եմ օրերով մտածել: Դա շատ դժուար պահ է ինձ համար: Ամէն անգամ որ մի քիչ բարի չեմ լինում, պէտք է խիստ լինեմ, դա ինձ շատ ցաւեցնում է մարդկանց հանդէպ:
Հիմա գրեթէ ամէն շաբաթ երեխաները հանդէս են անում, եւ թւում է, թէ 25 տարին անցել է, բոլոր պատմութիւնները տեսել եմ, չեմ կարող յուզուել, բայց ամէն անգամ, երբ երեխաները սկսում են երգել, աչքերս սկսում են լցուել, որովհետեւ գիտեմ, թէ իւրաքանչիւր երեխայ ի՛նչ տնից է դուրս գալիս: Տներ եմ այցելում եւ ապշած կանգնում եմ` նոյնիսկ հացի փշրանք չի լինում այդ տանը, եւ մտածում եմ` ի՞նչ են ուտում այդ երեխաները, եւ ինչպէ՞ս են այդ մայրերն ուժ գտնում, որ շարունակեն իրենց կեանքը: Տղամարդիկ յաճախ կամ արտերկրում են լինում, կամ լքած` ընտանիքները:
«Ա.».- Հարցազրոյցի գալու ճանապարհին մի հարցի մասին էի մտածում: Ապրիլի 25-ին «Օրրան»-ի 25-ամեակը տօնեցիք «Արամ Խաչատրեան» համերգասրահում: Այդ տօնական գունեղ աղմուկի մէջ կա՞յ մի հարց, որ ինքներդ ձեզ տալիս էիք այդ երեկոյի աւարտին:
Ա. Յ.- Այո՛, տալիս էի այդ հարցը, մտածում էի` այդ գումարները, որ ծախսեցինք այդ երեկոյի համար, արդեօ՞ք կարող էինք աւելի լաւ ծախսել, ուրիշ ընտանիքներին օգնել դրա փոխարէն: Գիտէք` այդ հարցն ինձ ամէն օր եմ տալիս: Մտածում եմ` կարող էի այդ միջոցներն օգտագործել աւելի արդիւնաւէտ: Բայց այնքան դժուար է պահել այդ հաւասարութիւնը, որովհետեւ միշտ ուզում եմ, որ հաւասար վերաբերմունք ունենանք բոլոր երեխաների հանդէպ: Յետոյ գնում եմ եւ մի վատ վիճակում գտնուող ընտանիք եմ տեսնում ու մտածում եմ` մի քիչ աւելի օգնենք իրենց: Միշտ միջոցներ գտնւում են:
«Ա.».- Եկէք` խօսենք նաեւ դրա մասին: «Օրրան»-ը պէտք է նուիրատուութիւններ ստանայ, որպէսզի կարողանայ նաեւ միւսներին օգնել:
Ա. Յ.- Եթէ մարդկանց թւում է, թէ դա մի բան է, երբ դու գալիս ես, օրուայ 8 ժամն աշխատում ու գնում տուն, այդպէս չէ: Դա դառնում է ապրելակերպ քեզ համար: Ես` որպէս անձ, շատ հպարտ անձ եմ, բայց միշտ ասում եմ` ես դարձել եմ մուրացկան, որպէսզի իմ երեխաները մուրացկանութիւն չանեն: Աստուած օգնում է, միշտ չսպասուած տեղից մէկը յայտնւում է: Կարծես` Աստուած ինձ պատգամ է ուղարկում, որ դու արա, աշխատիր, ես կ՛օգնեմ քեզ: Եւ օգնում է: Չսպասուած տեղերից օգնութիւն է գալիս:
Մեր տարեկան պիւտճէն կէս միլիոն տոլար է եւ` աւելի, սա չի ներառում այն օգնութիւնը, երբ մարդիկ ապրանքի տեսքով են նուիրաբերում: Ամէն տարի պէտք է կարողանամ այդքան գումար գոյացնել, եւ դրա մէջ չի մտնում կամաւորների աշխատանքը, որոնք չեն վճարւում: Մենք բաւականին շատ աշխատող ունենք ե՛ւ «Օրրան»-ի երեւանեան, ե՛ւ վանաձորեան մասնաճիւղերում: Դա եւս օգնութիւն եմ դիտարկում, քանի որ մարդկանց աշխատանք ես տալիս:
Նշեմ նաեւ, որ ամէն տարի մենք հաշուեքննութիւն ենք անցնում միջազգային, ոչ հայկական ընկերութեան կողմից:
«Ա.».- Յաջողութեան պատմութիւններ ունէ՞ք, երբ երեխաները եկել են կարիքաւոր ընտանիքներից եւ հիմա յաջողութեան են հասել:
Ա. Յ.- Շատ ունենք նման պատմութիւններ: Մեր 25-ամեակին ցոյց տուեցինք մի քանի կարճ ժապաւէններ: Ասեմ, որ մեր յաջողակ երեխաներից ոչ բոլորն են ուզում խօսել, դեռ պատրաստ չեն խօսել, ասել, որ իրենք եղել են «Օրրան»-ի սաներ: Մի քանի քաջերն էին, որոնք ասացին, որ, այո՛, «Օրրան»-ի սան ենք եղել: Կարծում եմ` մի քանի տարի յետոյ մենք աւելի շատ կը լսենք այդ յաջողութեան պատմութիւնները, կայացած կը զգան իրենց, չեն ամաչի խօսել:
«Օրրան»-ը նաեւ նոր մշակոյթ բերեց Հայաստան: Օրինակ` տարեցների երգչախումբ էինք ստեղծել: Տեղ էինք վարձել իրենց համար, դեսպաններ հրաւիրել, շոու արել: Տարեցներն ամաչկոտ էին, բայց ներկայացան: Իսկ դրա յաջորդ օրն այն մարդիկ, որոնք երգչախումբ չէին մտել, քանի որ ամաչել էին, լսեցին, թէ ի՛նչ է տեղի ունեցել, եւ ուզում էին իրենք եւս ընդգրկուել երգչախմբում: «Քովիտ»-ից յետոյ դադար տուեցինք, հիմա նորից ենք ուզում վերսկսել երգչախմբի աշխատանքը:
«Ա.».- Ինչո՞վ էք հպարտանում:
Ա. Յ.- Իւրաքանչիւր երեխայով, որ կարողանում ենք փողոցից բերել «Օրրան»: Իւրաքանչիւր երեխայ, որ այդ օրը կուշտ ճաշում է, որ` դպրոցում բարձր նիշէր են ստանում… Ուրախանում եմ, որ երկրորդ յարկում աշխատում եմ, իսկ իրենք առաջին յարկում երգում եւ պարում են, եւ ես լսում եմ իրենց ձայները: Դրանից աւելի լաւ նուէր Աստուած ինձ չէր կարող տալ, երբ նրանք լաւ սնուած են, դաս են անում եւ ապահով են: Երեխաներն աւելի լաւ են զգում այստեղ, քան` իրենց դպրոցներում, որովհետեւ իրենց դասարաններում տարբեր խաւի մարդիկ են, եւ շատերը վատ են զգում դրանից:
Շա՜տ շա՛տ եմ ուրախանում, երբ լսում եմ, որ երեխաները, ընտանիքները միմեանց են օգնում եւ մեզ նոյնիսկ չեն ասում այդ մասին: Դա ցոյց է տալիս, որ բարութիւնը բարութիւն է ծնում: Շատ լաւ մարդիկ են մեծանում այստեղ, որովհետեւ այստեղ միշտ տեսնում են սէր, ժպիտ, եւ այդպէս են մեծանում:
«Ա.».- Պատմական ծանր ժամանակաշրջան ենք ապրում, եւ բարի մնալն էլ դժուար է:
Ա. Յ.- Դժուար է, որովհետեւ առաջինը` մեր հայրենիքն է վտանգի տակ, մեր հաւատքն է վտանգի տակ: Եւ բոլոր արժէքներով, որ մեծացել ենք, կարծես թէ այդ ամէն ինչը գլխիվայր է գալիս, եւ ինչպէս անել, որ մեր երեխաները սիրեն մեր հայրենիքը, մեր հողը եւ լինեն լաւ քաղաքացիներ` հայրենիքի եւ իրենց ընտանիքների համար: Եւ այս ամբողջ դաստիարակչական աշխատանքը մենք պէտք է կարողանանք վերցնել մեզ վրայ: Բաւական չէ, որ պէտք է սնունդ, հագուստ տանք, դասերը պատրաստենք, արհեստներ սովորեցնենք, մենք մեզ վրայ ենք վերցնում նաեւ այդ դաստիարակչական աշխատանքը` լաւ մարդ եւ լաւ քաղաքացի դաստիարակելը:
«Ա.».- Եւ վերջում` մի հարց, որ երբեմն տալիս եմ իմ զրուցակիցներին: Կը շարունակէ՞ք նախադասութիւնը` եթէ մի օր…
Ա. Յ.- Դժուար է ասել: Եթէ մի օր չունենամ այն միջոցները, որ կարողանամ այս երեխաներին օգնել, շատ կը տխրեմ, պարտուած կը զգամ ինձ, որովհետեւ ես մինչեւ իմ վերջին ուժը պէտք է ներդնեմ: Եթէ նոյնիսկ մի երեխայ կայ փողոցում սոված, պէտք է կարողանամ ամէն ինչ անել, որպէսզի կարողանամ օգնել: Ինձ համար թուերը կարեւոր չեն, ամէն մի երեխայ մի ամբողջ աշխարհ է:
Մ. Մ.
Յատուկ «Ազդակ»-ի համար
Երեւան
