ՏԻԳՐԱՆ ՊԷՕՃԷՔԵԱՆ
Անհաւատալի էր լսել Արծրուն Յովհաննիսեանին յայտարարութիւնները` սեպտեմբեր 27-ին ծայր առած Արցախի պատերազմի օրերու, եւ ի վերջոյ, ճիշդ 44 օր ետք 9 նոյեմբերի պարտութեան բօթը առնել:
«Յաղթելու ենք». հաստատական այս կարգախօսը տարածուեցաւ ամէնուր: Լսեցինք անօդաչու թռչող սարքերու, սմերչներու, բոլոնէզներու վար առնելու տասնեակ լուրեր, եւ ո՛չ մէկ լուր` թշնամիի կողմէ հայկական ռազմավարական դիրքերու գրաւման մասին:
44 օր ետք թշնամին գործածեց իր հզօրագոյն զէնքը` «Յուդայի համբոյր»-ը, որուն արդիւնքն եղաւ հազարաւոր նահատակներու խաչվերացը եւ Շուշիի ու այլ շրջաններու յանձնումը:
Հին կամ նոր նահատակները քաջ գիտէին, որ նահատակը կ՛արժանանայ երկնքի արքայութեան եւ կը մնայ դրախտի մէջ, բայց հոն հասնելէ ետք է, որ պիտի տեսնեն, թէ հայրենիքը աւելի թանկ է, քան դրախտը: Ի՛նչ կ՛արժէ դրախտի մէջ ըլլալը, երբ անոնք կը տեսնեն, թէ այն ժողովուրդը, որուն համար զոհուեցան, հայրենի հողին վրայ կանգնած` հայրենիք կը փնտռէ: Ի՛նչ կ՛արժէ ըլլալ դրախտի մէջ, երբ անոնք կը տեսնեն, թէ հայրենիքը օրէ օր կը կրծուի թշնամիին կողմէ: Ի՛նչ արժէ ըլլալ դրախտի մէջ եւ լսել, թէ պատրանքալից «ապագայ» մը կայ վարը: Այդ կանչերը սուտ են եւ ունայն: Ապագայ չկայ մինչեւ Շուշին չազատագրուի, ապագայ չկայ մինչեւ Ղազանչեցոցի զանգերը չղօղանջեն, ապագայ չկայ մինչեւ Արցախը չազատագրուի, ապագայ չկայ մինչեւ զիջումներ ընող տխրահռչակ համաձայնագիրներ ստորագրող գրիչները չցամքին:
Տարիներ ետք համոզուեցայ, որ ո՛չ միայն մարդիկ կը գաղթեն իրենց հայրենիքէն, այլ հայրենիքը եւս կը գաղթէ անոնց մէջէն: Հայրենիքը գաղթած էր 9 նոյեմբերին կարգ մը մարդոց հոգիներէն եւ շարունակեց գաղթել մեր զանգուածէն որոշ խաւի մը մարդոց հոգիներէն, երբ տակաւին հայ զինուորին ու հայ կամաւորին արիւնը չէր ցամքած, եւ անոնք ընտրեցին նոյն վարչակարգը:
Վստա՛հ եղէք, ոեւէ դաւաճանի մայր,- ըլլայ ան այսդի աշխարհ կամ անդի,- կ՛անիծէ այն արգանդը, որ ծնած է այդ զաւակը:
Հերոսները պիտի փառաբանուին մեր պատմութեան մէջ, իսկ դաւաճանները պիտի նետուին պատմութեան աղբամանը: Վստա՛հ եղէք, որ Արցախը վերստին պիտի դառնայ հայկական, եւ պիտի լսուին Ղազանչեցոցի զանգերու ղօղանջը: Այն ատեն միայն պիտի հանգչին մեր բոլոր նահատակներու հոգիները եւ հանգիստ քուն առնեն հայրենի հողին տակ:
