Ակնարկ. Ճանաչումի Նախաբանային Ուղերձը

Սպիտակ տան բանբերին յայտարարութիւնները` նախագահ Պայտընի ապրիլքսանչորսեան ուղերձին ընդառաջ, գրաւած են բազմակողմանի ուշադրութիւն: Ի պատասխան ծերակուտական Մենենտեսի կոչ-նամակին, հրապարակուած է գրաւոր արձագանգ մը, որուն մէջ կը նշուի.

«Իբրեւ նախագահի թեկնածու` Պայտըն ոգեկոչած է 1,5 միլիոն հայ տղամարդիկը, կիները եւ երեխաները, որոնք մահացած էին Օսմանեան կայսրութեան վերջին տարիներուն: Ան այդ ժամանակ ըսած էր, որ մենք երբեք պէտք չէ մոռնանք կամ լուռ մնանք այս սարսափելի փաստին դիմաց: Մենք մշտապէս պիտի յարգենք այս մեծ ողբերգութենէն  ետք հայ ժողովուրդի ցուցաբերած տոկունութիւնը: Այս վարչակազմը յանձնառու է յառաջ մղելու յարգանքը մարդու իրաւունքներուն նկատմամբ, վստահեցնելու, որ նման կոտորածներ այլեւս չեն կրկնուիր: Այս բոլորին կարեւոր բաղադրիչն է պատմութեան ճանաչումը»:

Սպիտակ տան խորհրդականներէն մէկը այս առիթով ըսած էր. «Ինչ որ Պայտընը խոստացած էր իբրեւ նախագահի թեկնածու, փաստօրէն այդ քաղաքականութիւնն է, որ կը շարունակէ: Իսկ մէկ այլ խորհրդական, անդրադառնալով Ապրիլի 24-ին սպասուող յայտարարութեան, ըսած է. «Պայտընը իր խօսքին տէրն է»:

Սպիտակ տունէն հնչած այս բոլոր տեսակէտները ճանաչումի նախաբան կը բանաձեւեն եւ կը ձգեն այն տպաւորութիւնը, որ նախագահ Պայտընը ապրիլքսանչորսեան իր ուղերձին մէջ պիտի օգտագործէ Ցեղասպանութիւն եզրը:

Դիտարկենք այլ երեւոյթ մը, որմէ ետք փորձենք քաղաքական տրամաբանութեամբ ընկալել ճանաչումի նախաբան ձեւաւորող Սպիտակ տան կողմէ այս հարթակի ստեղծման  շարժառիթը:

Թէ՛ գրաւոր նամակը եւ թէ՛ խորհրդականները անանուն են: Չենք գիտեր, թէ ո՛վ է ծերակուտական Մենենտեսի նամակին արձագանգող եւ իբրեւ Սպիտակ տան բանբեր ներկայացող անձը: Չեն նշուիր նաեւ միւս երկու խորհրդականներուն անունները:

Ասիկա որոշ առումով կը մշուշապատէ հետագայ ընթացքը: Բայց գանք հիմա քաղաքական պարունակին:

Պարզ է, որ Անգարան թէ՛ ֆինանսական  (լիրայի կտրուկ գահավիժում), թէ՛ ներհասարակական (Իսթամպուլեան քոնվենցիայէն  դուրս գալու առիթով զանգուածային ցոյցեր) եւ թէ՛ քիւրտերու  դէմ ռազմական գործողութիւններ վերսկսելու  առումներով դժուար իրավիճակի մէջ յայտնուած է: Թէ՛ ներքին եւ թէ՛ արտաքին այս հանգամանքները որոշակիօրէն կը կապուին Ուաշինկթըն-Անգարա լարուած յարաբերութիւններուն հետ: Բայց ամէնէն ուշագրաւը Անգարայի զօրակցական դիրքորոշումն է Մոսկուային` Ուաշինկթըն-Մոսկուա «հրացանաձգութեան» համապատկերին վրայ:

Այլապէս, դժբախտաբար, ո՛չ խօսքի տէր ըլլալը, ո՛չ ողբերգական կոտորածներն ու մարդու իրաւունքները քաղաքական արժէքներ են, որ առանց քաղաքական շահի մղիչ գործօնի հիմնական տեղաշարժ ապահովեն:

Յիշենք Միացեալ Նահանգներու Ներկայացուցչական տան եւ Ծերակոյտին իրերայաջորդ անմիջականութեամբ Ցեղասպանութեան ճանաչումի բանաձեւերը: Հայկական գործօնի տասնամեակներու վրայ երկարող նպատակաուղղուած աշխատանքի արդիւնաւորումը գործնապէս դրսեւորուեցաւ, երբ Անգարան հատեց Սուրիոյ մէջ քրտական գօտիներու դէմ ձեռնարկած գործողութիւններու սահմանը: Վարչակազմի կամ նախագահի կողմէ ճանաչումը ամերիկեան քաղաքական շտեմարանին մէջ յամեցող խաղաթուղթ էր, որ այլ առիթի կրնար օգտագործուիլ: Տակաւին յայտնի չէ, թէ առիթի պահը հասունցած է:

Սպիտակ տան այս նախաբանը կարելի է համարել պատասխան Էրտողանի սուր քննադատութեան Պայտընի հասցէին: Պայտըն «մարդասպան» որակած էր Փութինը, իսկ Թուրքիոյ նախագահը հակազդած էր` պաշտպանելով իր ռուս գործընկերը:

Սպիտակ տան հարթակը այս պարագային կը նախազգուշացնէ Անգարան, որ շատ առաջ չերթայ դէպի Մոսկուա: Եւ որքան լարուին Ուաշինկթընի եւ Մոսկուայի յարաբերութիւնները եւ այդ լարուած գիծին վրայ Անգարան կանգնի Մոսկուայի կողքին, այնքան կը բարձրանայ հաւանականութիւնը Պայտընի կողմէ Ցեղասպանութիւն եզրի արտաբերման:

«Ա.»