«Ազդակ»-ի առանց 19-րդ լսարանին զեկուցեց Հայաստանի գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիայի պատմութեան հիմնարկի Հայկական հարցի եւ Հայոց ցեղասպանութեան պատմութեան բաժնի վարիչ դոկտ. Արմէն Մարուքեան:
Ան խօսեցաւ հայ-թրքական սահմանագծման-սահմանապատման եւ իրաւարար վճիռի արդիականութեան մասին:
Ներկայացնելով Սեւրի պայմանագիրին հիմնադրոյթները` ան լուսարձակի տակ առաւ Սեւրի նախորդած ժամանահատուածին իրականացած նախապատրաստական աշխատանքները:
Իրաւական առումով Սեւրի եւ իրաւարար վճիռի իբրեւ փաստաթուղթեր անջատելու կարեւորութիւնը շեշտելով` ան ընդգծեց, որ իրաւարարութիւնը յանձնուած էր Միացեալ Նահանգներու պետութեան եւ ոչ թէ նախագահի անձին:
Այնուհետեւ, հայութեան եւ Հայաստանին ուղղակի թէ անուղղակի առնչուած յօդուածները խումբ առ խումբ բաժնելով, դասախօսը հիմնական 4 ուղղութեան դասակարգում կատարեց: Այդ յօդուածները կը վերաբերին Հայաստանի Հանրապետութեան ճանաչման, Արեւմտեան հատուածի Արեւելեանի ներառման, իրաւաժառանգորդութեան սահմանապատման-սահմանագծման, ոչ հայ բնակչութեան նկատմամբ կիրարկուելիք քաղաքականութեան:
Այնուհետեւ որոշ յօդուածներու համակցութիւնը ընդգծելով` դոկտ. Մարուքեան խօսեցաւ դէպի ծով ելք ունենալու, տրամադրելի նաւահանգիստներու եւ դէպի միջերկրական ազատ անցքով օժտուելու որոշումներուն մասին:
Կարեւորութեամբ ընդգծուեցաւ քրտական ինքնավար տարածքի սահմաններու ճշդումը եւ ընդհանրապէս անհատական իրաւունքներու վերատիրացման վերաբերող դրոյթները:
Համապատասխան յօդուածով նախատեսուած է նիւթական վնասներու հատուցում, ինչպէս նաեւ շեշտուած են Թուրքիոյ կողմէ իրականացած պատերազմական յանցագործութիւնները:
Սեւրը ամրագրած է նաեւ երիտասարդ թուրքերու պետական ահաբեկչական միաւոր ըլլալու հանգամանքը:
Համապարփակ եւ մասնագիտականօրէն ներկայացուած զեկուցումին յաջորդած քննարկումի ընթացքին դոկտ. Արմէն Մարուքեան անդրադարձաւ յանձնուողական յայտարարութեան եւ զայն նկատեց միջազգային թէ ներպետական առումներով հիմնովին խոցելի:
Մեր իրաւունքներու վերականգնման տեսանկիւնէն դոկտ. Մարուքեան հաստատեց, որ Սեւրի պայմանագիրի որոշ յօդուածներ, որոնք անհրաժեշտ ուշադրութիւնը չեն գրաւած հայ պատմաբաններու եւ իրաւագէտներու, կը կազմեն իրաւաքաղաքական կարեւորագոյն կռուանները:
