Թագաւորը Մերկ Է

ՎԱՀՐԱՄ ԷՄՄԻԵԱՆ

Քրեմլինի նախանձախնդիր ու անհանդուրժող աչքը, ի վերջոյ, կրնայ միայն վասալներ եւ թշնամիներ տեսնել, եւ Ռուսիոյ դրացիները, եթէ չեն ուզեր մէկը դառնալ, պէտք է հաշտուին միւսը ըլլալու: Այս մասին յայտարարած է 1940-ական թուականներու ամերիկեան դիւանագիտութեան տիտաններէն պատմաբան Ճորճ Ֆ. Քենըն, որ ծանօթ է իբրեւ Պաղ պատերազմի շրջանին Խորհրդային Միութեան զսպման (քոնթէյնմընթ) քաղաքականութեան ջատագով:

Դժբախտաբար Հայաստանի իշխանութիւնները` անտեսեցին տարածաշրջանի աշխարհաքաղաքական իրականութիւնը, ինչպէս նաեւ արեւմտամէտ քաղաքականութիւն որդեգրած այլ երկիրներու` Աբխազիան ու Հարաւային Օսեթիան կորսնցուցած Վրաստանի եւ Խրիմն ու Տոնպասը կորսնցուցած Ուքրանիոյ ակներեւ օրինակները, եւ մեր երկիրը միացաւ «Գունաւոր յեղափոխութիւն»-երէ ետք տարածքներ կորսնցուցած երկիրներու շարքին:

«Տարածքներու կորուստ» բառակապակցութիւնը, սակայն, կը նսեմացնէ եւ յստակ կերպով չ՛արտացոլացներ արձանագրուած կորուստին  կշիռը, տարողութիւնն ու հետեւանքները: «Տարածքներու կորուստ»-ը կը ներառէ շրջանի բազմահազար բնակիչներու տեղահանում եւ հազարաւոր պատմամշակութային կոթողներու աւերում, իմա՛ մշակութային ցեղասպանութիւն, ինչպէս նաեւ` 1990-ական տարիներէն ի վեր բազում կեանքերու եւ զոհողութեանց գնով ազատագրուած հողերէ հրաժարում:

Հսկայական վնասին պատասխանատուութիւնը այլոց ուսերուն բեռցնելու անտեղի փորձերը բնականաբար ձախողեցան, եւ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան ի վերջոյ ընդունեց, որ այդ բոլորին թիւ 1 պատասխանատուն ինքն է. քաղաքական պարզ տրամաբանութենէ բխող ճշմարտութիւն մը, որ կարելի չէր թաքցնել: Ճշմարտութիւն մը, որ առաւել եւս ընդգծուեցաւ երկրին նախագահին ու արտաքին գործոց նախարարին անձնատուական համաձայնագիրէն անտեղեակ ըլլալու մասին յայտարարութիւններէն ետք: Փաշինեան, սակայն, իր այդ քայլը չամբողջացուց, զայն ձգեց կիսատ ու չհասցուց իր բնական լրումին, եւ փոխան քաղաքական պարզ տրամաբանութեան հետեւելով հրաժարելու` ձեռնարկեց կառավարութեան կազմի 80 առ հարիւրի փոփոխութեան, որ անիմաստ քայլ մը ըլլալուն կողքին, նաեւ ժողովրդավարութեան, ժողովրդավարական մտահայեացքի թելադրած տարրական լուծումէն շեղում մըն է:

Արեւմտեան ժողովրդավար երկիրներու մէջ մեր մօտ պատահած մեծ աղէտին ու գործուած սխալին մէկ տասներորդի արձանագրման պարագային, երկրին ղեկավարը կատարուածին ամբողջական պատասխանատուութիւնը ստանձնելով, անմիջապէս ու մեքենայաբար կը հրաժարի: Արեւմտամէտ Փաշինեան, սակայն, կ’անտեսէ արեւմտեան աշխարհի այդ տարրական սկզբունքն ու քաղաքականութեան «այբուբեն»-ը` դրսեւորելով իր իշխանամոլութիւնն ու մենատիրական էութիւնը:

Ստեղծուած քաղաքական վատառողջ կացութիւնը յար եւ նման է դանիացի գրող Հանս Քրիսթիան Անտերսենի «Թագաւորի նոր զգեստը» հեքիաթին: Այսօր մեր դիմաց կանգնած են 1837-ին տպուած այդ հեքիաթին տիպարները` թագաւորին մերկութիւնը մատնանշող ընդդիմութիւնն ու իրենց կուռքին ծափահարողները: Դժբախտաբար հեքիաթ չէ ասիկա, այլ` մեր դառն իրականութիւնը:  Թագաւորը մերկ է եւ ոչ մէկ հնարք կամ չքմեղանք կրնայ ծածկել այդ իրողութիւնը: