Թագաւորը Մերկ Է
ՎԱՀՐԱՄ ԷՄՄԻԵԱՆ
Քրեմլինի նախանձախնդիր ու անհանդուրժող աչքը, ի վերջոյ, կրնայ միայն վասալներ եւ թշնամիներ տեսնել, եւ Ռուսիոյ դրացիները, եթէ չեն ուզեր մէկը դառնալ, պէտք է հաշտուին միւսը ըլլալու: Այս մասին յայտարարած է 1940-ական թուականներու ամերիկեան դիւանագիտութեան տիտաններէն պատմաբան Ճորճ Ֆ. Քենըն, որ ծանօթ է իբրեւ Պաղ պատերազմի շրջանին Խորհրդային Միութեան զսպման (քոնթէյնմընթ) քաղաքականութեան ջատագով:
Դժբախտաբար Հայաստանի իշխանութիւնները` անտեսեցին տարածաշրջանի աշխարհաքաղաքական իրականութիւնը, ինչպէս նաեւ արեւմտամէտ քաղաքականութիւն որդեգրած այլ երկիրներու` Աբխազիան ու Հարաւային Օսեթիան կորսնցուցած Վրաստանի եւ Խրիմն ու Տոնպասը կորսնցուցած Ուքրանիոյ ակներեւ օրինակները, եւ մեր երկիրը միացաւ «Գունաւոր յեղափոխութիւն»-երէ ետք տարածքներ կորսնցուցած երկիրներու շարքին:
«Տարածքներու կորուստ» բառակապակցութիւնը, սակայն, կը նսեմացնէ եւ յստակ կերպով չ՛արտացոլացներ արձանագրուած կորուստին կշիռը, տարողութիւնն ու հետեւանքները: «Տարածքներու կորուստ»-ը կը ներառէ շրջանի բազմահազար բնակիչներու տեղահանում եւ հազարաւոր պատմամշակութային կոթողներու աւերում, իմա՛ մշակութային ցեղասպանութիւն, ինչպէս նաեւ` 1990-ական տարիներէն ի վեր բազում կեանքերու եւ զոհողութեանց գնով ազատագրուած հողերէ հրաժարում:
Հսկայական վնասին պատասխանատուութիւնը այլոց ուսերուն բեռցնելու անտեղի փորձերը բնականաբար ձախողեցան, եւ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան ի վերջոյ ընդունեց, որ այդ բոլորին թիւ 1 պատասխանատուն ինքն է. քաղաքական պարզ տրամաբանութենէ բխող ճշմարտութիւն մը, որ կարելի չէր թաքցնել: Ճշմարտութիւն մը, որ առաւել եւս ընդգծուեցաւ երկրին նախագահին ու արտաքին գործոց նախարարին անձնատուական համաձայնագիրէն անտեղեակ ըլլալու մասին յայտարարութիւններէն ետք: Փաշինեան, սակայն, իր այդ քայլը չամբողջացուց, զայն ձգեց կիսատ ու չհասցուց իր բնական լրումին, եւ փոխան քաղաքական պարզ տրամաբանութեան հետեւելով հրաժարելու` ձեռնարկեց կառավարութեան կազմի 80 առ հարիւրի փոփոխութեան, որ անիմաստ քայլ մը ըլլալուն կողքին, նաեւ ժողովրդավարութեան, ժողովրդավարական մտահայեացքի թելադրած տարրական լուծումէն շեղում մըն է:
Արեւմտեան ժողովրդավար երկիրներու մէջ մեր մօտ պատահած մեծ աղէտին ու գործուած սխալին մէկ տասներորդի արձանագրման պարագային, երկրին ղեկավարը կատարուածին ամբողջական պատասխանատուութիւնը ստանձնելով, անմիջապէս ու մեքենայաբար կը հրաժարի: Արեւմտամէտ Փաշինեան, սակայն, կ’անտեսէ արեւմտեան աշխարհի այդ տարրական սկզբունքն ու քաղաքականութեան «այբուբեն»-ը` դրսեւորելով իր իշխանամոլութիւնն ու մենատիրական էութիւնը:
Ստեղծուած քաղաքական վատառողջ կացութիւնը յար եւ նման է դանիացի գրող Հանս Քրիսթիան Անտերսենի «Թագաւորի նոր զգեստը» հեքիաթին: Այսօր մեր դիմաց կանգնած են 1837-ին տպուած այդ հեքիաթին տիպարները` թագաւորին մերկութիւնը մատնանշող ընդդիմութիւնն ու իրենց կուռքին ծափահարողները: Դժբախտաբար հեքիաթ չէ ասիկա, այլ` մեր դառն իրականութիւնը: Թագաւորը մերկ է եւ ոչ մէկ հնարք կամ չքմեղանք կրնայ ծածկել այդ իրողութիւնը:
Ոսկեայ բառեր եթէ հասկցող կայ
Դժբաղդաբար չկա՚ եւ երկար ժամանակ Հայաստանի պիտի տառապի այս չ. բանիմաց մարդոց ձեռքը
Միշտ կը հնչէ «միասնականութիւն» բառը, որը սակայն գոյութիւն ունէր եւ ունի միայն Արցախի ղուրջ: Մէէկ քիլոմեթր անդին երկիրը կամ ժողովուրդը բազմատեսակէ եւ բազմագոյն: Ապուշ ըլլալու է չտեսնելու համար այս իրողութիւնը: Ճիշդ Թագաւորին ընդդիմադիրներուն եւ զինք պաշտողներուն նման հայ ազգը երբեք միասնակամ չէ եղած: Պատճառը՝ Դաշնակցութիւնն է: Եթէ Դաշնակցութիւնը գոյութիւն չունենար, հայերը միասնակամ պիտի ըլլային եւ միանակամօրէն ձուլուած օտարներուն հետ: Թուրքերը կ’ատեն մեզ որովհետեւ իրենցմէ մեծ ենք, իմաստուն եւ ճարպիկ: Դաշնակցութեան հակառակիրդները կ’ատեն զինք որովհետեւ ամէմնէն զօրաւորն է ու կարողը: Անոր գոյութիւնը ուժ ու ներշնչում կուտայ հակարակորդներուն եւ զանոնք կը գոյատեւեցնէ: Եթէ Դաշնակցութիւնը չըլլայ, բոլորը միասնակամ պիտի ըլլային իրար յօշոտելու համար: