50 Տարի Առաջ (12 Մարտ 1970)

Վարուժան Խտըշեանի
Մամլոյ Ասուլիսը

Պուրճ Համուտի Համազգայինի «Լեւոն Շանթ թատերախումբ»-ի վարչութեան կազմակերպութեամբ, դերուսոյց եւ բեմադրիչ Վարուժան Խտըշեան մարտ 7-ին ունեցաւ մամլոյ ասուլիս մը, որուն ընթացքին հայատառ թերթերու թղթակիցներուն տուաւ տեղեկութիւններ` Էօժէն Լապիշի «Յարդէ գլխարկը» թատերախաղին մասին, որ շաբաթ, 14 մարտէն սկսեալ պիտի ներկայացուի «Յակոբ Տէր Մելքոնեան» թատերասրահին մէջ:

Վարուժան Խտըշեան բացատրեց թատերախաղ մը բեմադրելու աշխատանքի փուլերը, որոնք ամփոփ գիծերու մէջ կը ներկայացնենք ընթերցողին:

Նախ` թատրերգութիւնը կը կարդացուի ընդհանուրին ներկայութեան, կը բացատրուին նիւթն ու հոգեվիճակները` իրենց ընդհանուր գիծերուն մէջ, ապա մանրամասնօրէն կ՛ուսումնասիրուին տիպարներու խառնուածքները: Դերուսոյցի բացատրութիւններէն ետք խումբի անդամները կ՛արտայայտեն իրենր կարծիքները, կու տան իրենց մեկնաբանութիւնը (խաղալով) իւրաքանչիւր տիպարի մասին: Միեւնոյն դերը տարբեր քալուածքով, շարժուձեւերով, խօսելաձեւով եւ դիմախաղով կը ներկայացուի մասնակցողներու կողմէ, եւ տարբեր տիպարներ կու գան մէջտեղ: Այս ուսումնասիրութիւններուն կը յաջորդեն շարժումի եւ ձայնի կրթութեան փորձերը, որոնց միջոցով պիտի շեշտաւորուին ու իրարմէ զատորոշուին տիպարները: Այս աշխատանքները կը տեւեն չորս շաբաթ:

Այս բոլորէն ետք կը կատարուի դերաբաշխումը, եւ կը սկսին փորձերը: Առաջին իսկ փորձին Խտըշեան իր մօտ ունի իւրաքանչիւր դերակատարի շարժումներու ուսումնասիրուած նախագիծը: Փորձի սրահի գետինը մէկ քառակուսի մեթր տարածութեամբ քառակուսիներու բաժնուած ու թուագրուած է: Իւրաքանչիւր դերակատար գիտէ իր գտնուելիք տեղը եւ շարժումներուն յաջորդականութիւնը` հիմնուելով թիւերուն վրայ: Այս ձեւը Վարուժան Խտըշեանի յղացումն է:

Երիտասարդ դերուսոյցը մեծ կարեւորութիւն կու տայ խումբի անդամներու կարծիքներուն: Չ՛ուզեր կաշկանդել անոնց ազատութիւնը: Չ՛ուզեր, որ անոնք կապկեն զինք ու մտնեն իր կաղապարին մէջ: Այս ձեւով կը ծանօթանայ խումբի անդամներուն բեմական ճաշակներուն, հակումներուն եւ ըմբռնողութեան, որոնք դերաբաշխումի համար մեծապէս կը նպաստեն իր գործին:

«Յարդէ գլխարկը» վոտըվիլին թարգմանութիւնը կատարած է Վարուժան Խտըշեան` գործածելով Թովմաս Վոլթընի վերամշակումը: Հայերէնի պայմանները առանց զոհելու` գլխաւորաբար աշխատած է բեմական լեզուի կառոյցի յաջողութեան վրայ: Խտըշեան համոզուած է, որ բեմադրիչին թարգմանիչի դեր կատարելը կ՛օժանդակէ ներկայացման յաջողութեան, որովհետեւ ան այդ ձեւով կրնայ իր լեզուական ոճը տալ նախադասութիւններուն:

Արթիւր Միլըրի «Սալեմի վհուկներ»-էն եւ Հենրիք Իպսենի «Մեծ վարպետ Սոլնէս»-էն ետք Խտըշեան կը ներկայացնէ «Յարդէ գլխարկը» կատակերգութիւնը` դիւրամատչելի թատերախաղի մը շնորհիւ թատրոնը ժողովրդային լայն խաւերուն սիրելի դարձնելու նպատակով:

Բեմայարդարումը վստահուած է ծանօթ արուեստագէտ Զաւէն Խտըշեանի, որ գիծերու եւ գոյներու միջոցով, խորհրդանշական բեմայարդարումի մը յղացումով պիտի ներկայացնէ տեսարանները:

Բեմադրիչ Վարուժան Խտըշեան իր մամլոյ ասուլիսի վերջաւորութեան թղթակիցներուն ներկայացուց իր խումբին երիտասարդ անդամները:

Կը յուսանք, որ այս շատ հետաքրքրական եւ օգտակար մամլոյ ասուլիսի ընթացքին ներկայացուած բեմական դժուարութիւններն ու աշխատանքները կը պսակուին «Յարդէ գլխարկը» կատակերգութեան ներկայացումի յաջողութեամբ:

ԹՂԹԱԿԻՑ

———————

ՕՐԱՏԵՏՐ                                                       ՄԱՐՏ  12

• 1229.- Երուսաղէմի գրաւումը խաչակիրներուն կողմէ:
• 1918.- Թրքական բանակը գրաւեց Կարինը:
• 1918.- Մոսկուա, 215 տարուան ընդմիջումէ ետք, կրկին դարձաւ Ռուսիոյ մայրաքաղաքը:
• 1900.- Ծնունդ հայ կրկէսի հիմնադիր Վաղարշակ Արզումանեանի: Մահացած 1968-ին: