Արցախի խորհրդարանի փոխնախագահ Վահրամ Բալայեան «Թերթ»-ի հետ ունեցած զրոյցի մը ընթացքին խօսեցաւ Միւնիխի մէջ Փաշինեան-Ալիեւ հանդիպումին մասին` նշելով, որ ստեղծուած է այնպիսի տպաւորութիւն, որ Ազրպէյճան կը շարունակէ պաշտպանել իր առաւելապաշտական ցանկութիւնները, եւ անոր հետ բանակցութիւններ վարելը եւ հարցին լուծում գտնելը ներկայիս անկարելի է:
Հռիփսիմէ Յովհաննիսեանի վարած հարցազրոյցին ընթացքին ան ըսաւ հետեւեալը. «Ալիեւը նորից խօսեց Երեւանի մասին, Ազրպէյճանի տարածքային ամբողջականութեան մասին եւ այլն: Տպաւորութիւն էր, որ այս տարածքներն իրենց պապական հողերն էին, մենք էլ վարձով ապրողներ ենք»:
Ըստ անոր, այս քննարկումէն ետք ինք դարձեալ համոզուեցաւ, որ հայութիւնը պէտք է հզօրանայ եւ ուժեղի դիրքերէ հանդէս գայ: «Մենք Արցախի հարցը մէկընդմիշտ ճիշդ ճանապարհով լուծել ենք, պարզապէս պէտք է մեր պետականութիւնը պահպանենք», շեշտեց Բալայեան:
Անդրադառնալով Միւնիխի մէջ տեղի ունեցած քննարկման ընթացքին Նիկոլ Փաշինեանի խօսքին, արձագանգներուն եւ հակափաստարկներուն` Արցախի խորհրդարանի փոխնախագահը նշեց, թէ լաւ պիտի ըլլար, որ վարչապետը իր խօսքին մէջ օգտագործէր «Արցախի Հանրապետութիւն» եզրը: «Նա պէտք էր շեշտէր դա եւ ներկայացնէր համաշխարհային հանրութեանը, որ գոյութիւն ունի Արցախի Հանրապետութիւն»:
Ալիեւի ներկայացուցած պատմական իրադարձութիւններուն Փաշինեան համարժէք կերպով չարձագանգեց: Ըստ Վահրամ Բալայեանի, երբ Ալիեւ կը խօսէր Խոջալուի մասին, Նիկոլ Փաշինեան իր կարգին պէտք էր խօսէր Սումկայիթի եւ Պաքուի մասին: «Պէտք էր միջազգային հանրութիւնն իմանար, որ եթէ Խոջալուի դէպքերը տեղի են ունեցել պատերազմի ժամանակ, ապա Պաքուինը, Սումկայիթինը տեղի են ունեցել իշխանութիւնների կազմակերպման եւ թողտուութեան պայմաններում: Ցեղասպանութիւն էր: Բայց տպաւորութիւն էր ստեղծուել, որ հայերն են ցեղասպանութիւն իրագործել: Այսպիսի բան չկայ», ըսաւ ան` նոյն ժամանակ նկատել տալով, որ տեղին էր Նիկոլ Փաշինեանի կողմէ Ազրպէյճանի նախկին նախագահ Մութալիպովի խոստովանութիւնները յիշեցնելը:
Վահրամ Բալայեան նշեց, որ քննարկումէն ետք ինք համոզուեցաւ, որ Հայաստանի կառավարութեան այն մօտեցումը, որ հայոց պատմութեան դասաւանդումը պարտադիր պէտք չէ ըլլայ, սխալ է: «Ես կարծում եմ, որ իսկապէս այն պարտադիր պէտք է լինի, որովհետեւ բազում հարցեր կան, որտեղ պատմագիտութիւնը նաեւ քաղաքագիտութիւն է դառնում», յայտնեց ան:
Բալայեան նկատել տուաւ, որ հակառակ անոր որ Ալիեւ անընդհատ պատմութիւնը կը վկայակոչէր, բայց եւ այնպէս, լաւ պատմութիւն գիտնալու պարագային, կարելի էր հակադարձել, քանի որ չկայ պատմական փաստ մը, որ խօսի յօգուտ իրենց:
«Պէտք էր նրան հարցնել, թէ կարելի՞ է գտնել մի 20-րդ դարի քարտէս, որտեղ Ազրպէյճան հասկացութիւն լինի: Կամ վերջ ի վերջոյ, մենք 1917 թուականի սեպտեմբերի 24-ին հայկական պետականութիւն ձեւաւորեցինք, որը Ազրպէյճանի հետ ընդհանրապէս կապ չունէր, եւ այն մնաց մինչեւ 1920-ը` մինչեւ խորհրդայնացումը: Նման փաստեր պէտք էր ներկայացուէին», ըսաւ ան` նշելով, որ չի կրնար ըսել, թէ ինչո՛ւ Հայաստանի ղեկավարը թերացած է պատմական հակափաստեր ներկայացնելու ատեն. «Գուցէ վարչապետը անակնկալի եկաւ: Անընդհատ խօսւում է, որ պէտք է առաջ նայել: Ի հարկէ, պէտք է առաջ նայել, բայց միւս կողմից էլ չենք կարող մեր պատմական փաստերը ճիշդ չներկայացնել»:
Անդրադառնալով քննարկման երկու երկիրներու ղեկավարներուն խօսքէն բանակցային գործընթացին մասին տեղեկատուութեան բացայայտման` փոխնախագահը նկատել տուաւ, որ Ալիեւ կը խօսէր կարգաւորման փուլային տարբերակին մասին, իսկ Փաշինեան, կարծես, փաթեթայինի: «Ես ընդհանրապէս կողմ եմ, որ Արցախի կարգավիճակը յստակեցուի սահմանադրութեամբ հռչակուած իր տարածքներով», ըսաւ ան` նշելով, որ սխալ էին նաեւ Ալիեւի այն պնդումները, որ ազատագրուած տարածքներուն մէջ հայեր չեն ապրած. «Եթէ չեն ապրել, ապա Դադիվանքը ո՞վ է կառուցել: Թող գայ, մէկ անգամ տեսնի, թէ այնտեղ որոնք են ապրել. ամբողջ տարածքը խաչքարեր են»:
Լրագրողը ըսաւ, որ պարզ է, թէ Ազրպէյճան ի՛նչ կ՛ուզէ, իսկ հայկական կողմին պահանջը պարզ դարձա՞ւ, Վահրամ Բալայեան պատասխանեց. «Յստակ է այն տեսանկիւնից, որ խօսուեց, որ Արցախում ապրող հայ մարդու ապրելու իրաւունքը պէտք է պաշտպանուի, եւ այդ խօսքն ուղղուած էր ոչ միայն Ազրպէյճանին, այլ նաեւ` համաշխարհային հանրութեանը»:
Մէկ այլ դիտարկման, թէ ի՛նչ կարծիք ունի վարչապետին այն յայտարարութեան մասին, որ Արցախի պարագային չկան տարածքներ, կայ անվտանգութիւն, Արցախի Ազգային ժողովի փոխնախագահը պատասխանեց. «Ես համաձայն չեմ դրա հետ: Հնարաւոր է, որ պատերազմի սկզբից այդպէս է եղել, բայց իրականում մենք ազատագրել ենք մեր պատմական տարածքները, որտեղ հայերը դարեր շարունակ ապրել են, եկեղեցի են կառուցել: Ի՞նչ անենք, որ ինչ-որ մի պահի իրենք ուժեղ են եղել, նուաճել են այդ տարածքները: Հիմա եկել է ժամանակը, որ այդ տարածքներին մենք տիրութիւն անենք»:
Այնուամենայնիւ, այս իրավիճակին մէջ եւս, երբ Ազրպէյճան առաւելապաշտական քաղաքականութիւն կը վարէ, ըստ Վահրամ Բալայեանի, պէտք է խօսիլ, պէտք է կապեր ունենալ, բայց պէտք է այդ մէկը ընել Արցախի Հանրապետութեան ներկայացուցիչներուն մասնակցութեամբ: «Պէտք է բանակցել, դրա այլընտրանքը պատերազմն է լինելու: Պէտք է նաեւ համաշխարհային հանրութեանը ներկայացնել, թէ ո՛րն է պատմական ճշմարտութիւնը»:
