Փարիզի Հայ Գաղութը
Ներկայիս Ֆրանսայի մէջ կը հաշուեն 150 հազար հայեր: Յիսուն հազարը` միայն Փարիզի եւ Սենի նահանգին մէջ:
Եկեղեցիներ.- Փարիզի մէջ կան` Շան զ՛Էլիզէի Յովհաննէս Մկրտիչ գեղեցիկ եկեղեցին, կառուցուած` բարեսէր Մանթաշեանի կողմէ, Առնուվիլ` Վարագայ Խաչ եւ Արֆորվիլ` Պօղոս-Պետրոս եկեղեցիները:
Հայ կաթողիկէ եկեղեցի` Ս. Խաչ, Թուէն փողոց: Նմանապէս Առնուվիլի մէջ` եկեղեցի եւ Անարատ յղութեան քոյրերու դպրոց:
Աւետարանականներն ալ ունին իրենց ժողովասրահը` թէ՛ Փարիզի եւ թէ՛ Իսի լը Մուլինօ:
Միութիւններ.- «Նոր սերնդական» երիտասարդաց միութիւն, տոգորուած ազգային մշակոյթի հրատապ հարցերով Հայ գրողներու միութիւն, Հայ նկարիչներու միութիւն` «Թորոս Ռոսլին» անունով, «Ժաֆ» (Ժէօնես արմենիէն տը Ֆրանս) ձախակողմեան միութիւն, «Եանց» ակումբ, Հայ ուսանողական միութիւն, «Էթիւտ Արմինիէն» կոմիտէ, որ Հայ դատը հետապնդելու նուիրուած է:
Փարիզահայ ամէնէն կարկառուն կազմակերպութիւն է «Աղքատախնամ»-ը, որ երկու տարիներէ ի վեր լծուած է չքաւորներու, գաղթականներու, անկարներու եւ ծերերու օգնութեան հասնելու աշխատանքին: «Աղքատախնամ»-ի գլխաւոր ծերանոցները կը գտնուին Մոնմորանսի, Անտիյի եւ Սեն Ռաֆայէլ:
Հայկական բեմը կանգուն է շնորհիւ Փարիզի «Բեմասիրաց»-ին: Փարիզի Հայ ուսանողներու տան մէջ եւս կը կազմակերպուին ներկայացումներ:
Մամուլ.- Փարիզի մամուլին մէջ առաջին գիծի վրայ կու գայ «Յառաջ» օրաթերթը, հիմնուած` Շաւարշ Միսաքեանի կողմէ, եւ որ կը շարունակուի իր աղջկան` Արփիկ Միսաքեանի կողմէ: «Աշակերտ» եռօրեայ թերթ եւ «Խթան» շաբաթաթերթ:
Դ. Վարուժանի Արձանը
Երեւանի Մէջ
Նահատակ բանաստեղծ Դանիէլ Վարուժանի արձանը պիտի կանգնեցուի Երեւանի մէջ:
Արձանին կերտումը յանձնուած է քանդակագործ Թորգոմ Չէօրէքճեանին, որ այս մասին, նամակով մը, ի միջի այլոց, հետեւեալ տեղեկութիւնները կը հաղորդէ իր մէկ բարեկամին.
«Դանիէլ Վարուժանի արձանը պիտի ունենայ , 4 մեթր բարձրութիւն ու պիտի կերտուի Հայաստանի պազալթ քարով: Վարուժանը պատկերուած է «եղեգնեայ գրիչը» աջ ձեռքով բռնած եւ հպարտ կեցուածքով` հայեացքը դէպի պանդուխտ Արարատը:
«… Արձանը պիտի զետեղուի Սեբաստիա փողոցի իր անունը կրող միջնակարգ դպրոցի առջեւի հրապարակին վրայ եւ տեսանելի պիտի ըլլայ քանի մը քիլոմեթր երկարութիւն ունեցող փողոցի ամենահեռու մասէն:
«… Վարուժանի արձանի կերտումը յանձնուած է ինծի. բան մը, որ կը ձգտէի եւ կ՛երազէի տարիներով:
«… Սա ինքնին անարիւն վրիժառութիւն մըն է եւ գեղեցիկ անթառամ ծաղկեփունջ մը մեր բազմահազար նահատակներու յիշատակին յաւերժացման համար»:
Հայաստանի մէջ պիտի պատրաստուի նաեւ Ֆրանց Վերֆելի դիմաքանդակը եւ Գէորգ Չաւուշի կրանիթիայ արձանը:
———————
ՕՐԱՏԵՏՐ ՓԵՏՐՈՒԱՐ 22
Բուն բարեկենդան. Մեծ պահքի առաջին կիրակին: Նախորդ` շաբաթ երեկոյեան ժամերգութեան ժամանակ եկեղեցւոյ բեմը վարագոյրով կը ծածկեն: Մինչեւ Զատիկ Աւետարանը չի համբուրուիր:
– 1732 – Ծնունդ Միացեալ Նահանգներու առաջին նախագահ Ճորճ Ուաշինկթընի:
– 1810 – Ծնունդ լեհ դաշնակահար եւ երգահան Ֆրետերիք Շոփէնի: Մահացած 1849-ին:
– 1819 – Միացեալ Նահանգներ Սպանիայէն գնեցին Ֆլորիտա Նահանգը:
– 1920 – Մահ դերասան Մարտիրոս Մնակեանի:
– 1988 – Ստեփանակերտի ուղղութեամբ աղտամցի ազերիներու զինուած յարձակումը:
