Թուրքիա Եւ Միացեալ Նահանգներ
Երկու լարի վրայ խաղալու քաղաքականութիւնը սկսած է մտահոգել թուրքերը:
Յիսուն տարի առաջ Մուսթաֆա Քեմալ Ռուսիոյ հետ բարեկամական յարաբերութիւններ մշակելու ճամբան էր բռնած` պայքարելու համար դաշնակիցներուն դէմ, որոնք գրաւած էին օսմանեան կայսրութեան մայրաքաղաքը, Կիլիկիան եւ այլ շրջաններ: Յոյները Զմիւռնիա ցամաք ելած` կը յառաջանային դէպի Անգարա:
Լենին դարձաւ գլխաւոր զինակիցը Քեմալի, որուն ընձեռեց նիւթական ու ռազմական ամէն աջակցութիւն` ապահովելով անոր վերջնական յաղթանակը:
Երկուքն ալ կը կռուէին «իմպերիալիզմ»-ի դէմ: Իրենց համար ամէնէն ահարկու «իմպերիալիստ»-ն էր Հայաստանի Հանրապետութիւնը, զոր 1920-ի դեկտեմբերի սկիզբը բաժնեցին իրարու միջեւ: Թիկունքը ապահոված` Մուսթաֆա Քեմալ յաջորդ տարին Ֆրանսան դուրս քշեց Կիլիկիայէն ու իր ամբողջ ուժը կեդրոնացուց յոյներուն դէմ, զորս ծով թափեց Զմիւռնիոյ մէջ, 1922 սեպտեմբերին:
Այս վերջին գործողութեանց մէջ, բացի պոլշեւիկներէն, իրեն աջակցեցան երէկի թշնամի դաշնակիցները:
Թուրքեւպոլշեւիկեան սիրաբանութիւնը կը շարունակուի յիսուն տարիէ ի վեր:
Սակայն հանգիստ չէ սիրտը թուրքերուն, որոնք դարերով ապրած են «Մոսկոֆ»-ի սարսափին տակ:
Հակառակ բարեկամական ամէն կարգի արտայայտութեանց եւ նիւթական շօշափելի աջակցութեանց` գործարաններու կառուցում, առեւտրական փոխանակութիւններ, եւ այլն թուրքերը միշտ կասկածով վերաբերեցան իրենց հիւսիսի հարեւանին հանդէպ: Անոր հարթիչ գլանը մղձաւանջի մը պէս կը խանգարէ իրենց քունը:
Թուրք «մէհմէտճիք»-ը չի մոռնար երբեք, որ «Մոսկոֆը յաւիտեան թշնամի է»:
Այդ յաւիտենական թշնամիին դէմ պաշտպանուելու համար է, որ Բ. Աշխարհամարտէն ետք, Անգարայի կառավարութիւնը, «հալք»-ի միահեծան իշխանութեան օրով, մօտեցաւ Միացեալ Նահանգներուն եւ մտաւ անոր թեւարկութեան տակ:
1947-ի Թրումընի վարդապետութիւնը շահագործեց բանակը վերակազմելու եւ արդիական զէնքերով օժտելու համար: Մտաւ ՕԹԱՆ-ի մէջ: Յետոյ նաեւ կնքեց շուրջ հարիւր համաձայնագիրներ Ամերիկայի հետ` ապահովելու համար երկրին պաշտպանութիւնը հաւանական յարձակումներու դէմ:
Յիշեալ համաձայնագիրներով թուրքերը բոլորովին անձնատուր կ՛ըլլային ամերիկացիներուն, որոնք իրաւունք պիտի ունենային օգտագործելու թրքական բանակը, օդանաւերը, միջուկային հրթիռ արձակելու կայանները եւ այլն:
Երկուքուկէս տարի առաջ մաս մը համաձայնագիրեր վերաքննուեցան: Թուրք սպաները որոշ իրաւունքներ ստացան ծանօթանալու նոր զէնքերու գործածութեան եւ իրենց ձայնը ունենալու հրթիռներու արձակման եւ զինուորական հաւանական այլ գործողութեանց մէջ:
Այժմ կառավարութեան ընդդիմադիր կուսակցութիւնները իրենց թերթերով, ու ամէնէն առաջ` «Հալք»-ի կուսակցապետ Իսմէթ Ինէօնիւ, հրապարակը կ՛աղմկեն` վտանգ մը տեսնելով Ամերիկայի հետ գործակցութեան մէջ: Ու կը պահանջեն վերաքննել խնդրոյ առարկայ բոլոր երկկողմանի համաձայնագիրները` ամերիկեան թեւարկութենէն ձերբազատելու համար Թուրքիան:
ՀՐԱՆՏ – ՍԱՄՈՒԷԼ
——————————–
ՕՐԱՏԵՏՐ ՓԵՏՐՈՒԱՐ 14
– 1882.- Ծնունդ գրագիտուհի Հայկանուշ Մառքի: Մահացած 1966-ին:
– 1884.- Մահ բանահաւաք եւ բանասէր Սիմոն Ճուլարտեանի: Ծնած էր 1811-ին:
– 1909.- Ծնունդ գրականագէտ, թատերագէտ, գրող եւ բառարանգիր Գառնիկ Ստեփանեանի: Մահացած 1989-ին:
– 1925.- Ծնունդ լեզուաբան Սերգէյ Աբրահամեանի:
Տեառնընդառաջը Յիսուսի տաճար ընծայաբերման տօնն է, կը նշուի Սուրբ Ծնունդէն քառասուն օր ետք:
