«Սեփական Թեկնածուով Հանդէս Գալը Կշռադատուած Որոշում Էր». Դաւիթ Իշխանեան

«Ապառաժ»-ի զրուցակիցը ՀՅԴ Արցախի Կենտրոնական կոմիտէի ներկայացուցիչ, 2020թ. Արցախի նախագահական ընտրութիւններին ՀՅԴ-ի կողմից առաջադրուած թեկնածու Դաւիթ Իշխանեանն է, իսկ թեման` 2020թ. կայանալիք համապետական ընտրութիւնները, 2019թ. ՀՅԴ¬ի Արցախի կառոյցի կատարած աշխատանքները եւ անելիքները:

ՀԱՐՑՈՒՄ.- Վերջին ամիսներին ՀՅԴ Արցախի ԿԿ-ն բանակցութիւններ է սկսել Արցախի քաղաքական ուժերի եւ ԱՀ նախագահի հաւանական թեկնածուների հետ` միասնական օրակարգի եւ ԱՀ նախագահի հաւանական թեկնածուի հարցի շուրջ: Իսկ դեկտեմբերի 15-ին ՀՅԴ Արցախի արտակարգ Շրջանային ժողովը որոշել է առաջադրել ձեր թեկնածութիւնը: Ինչպէ՞ս է կայացուել այդ որոշումը:

ՊԱՏԱՍԽԱՆ.- Քաղաքական գործընթացներով հետաքրքրուած շրջանակները պարզ ընկալել եւ հասկացել են այդ որոշման իմաստը եւ անհրաժեշտութիւնը: Վերջին 6 ամիսների ընթացքում մեր քաղաքական գործունէութեան հիմնական առանցքը եւ ջանքերն ուղղուած էին 2020թ. համապետական ընտրութիւններին ընդառաջ նախապատրաստական աշխատանքներ տանելու եւ քաղաքական գործընթացների մէջ մեր վերջնական որոշումը կայացնելու առումով: Երբեմն հարցադրումներ են լինում, թէ ինչո՞ւ Դաշնակցութիւնն այդ կարգի որոշում ընդունեց, ինչո՞ւ Դաշնակցութիւնը որոշեց սեփական թեկնածու առաջադրել: Այդ հարցադրումները վիրաւորական են եւ անհասկանալի:

Համաձայնեցուած թեկնածու ունենալու փաստը յաճախ աղաւաղուած եւ աղճատուած ձեւով է ներկայացւում: Մեր նախաձեռնութեան հիմնական նպատակն էր համախմբում ստեղծել` յանուն մեր ներքին միասնութեան, մեր առջեւ ծառացած մարտահրաւէրների դիմակայման, յաղթահարման եւ յանուն մեր ապագայի զարգացման: Այդ առումով, անհրաժեշտ է միասնական օրակարգ ունենալ եւ դրա շուրջ համախմբուել: Սակայն նախաձեռնութիւնն ամբողջական արդիւնաւէտութիւն չունեցաւ: Մենք մասնակի յաջողութիւններ արձանագրեցինք, որոնք հիմնականում վերաբերում են միասնական օրակարգի շուրջ ընդհանուր տեսակէտներ ունենալուն եւ համախոհութեան մթնոլորտին: Այդ օրակարգի շուրջ համաձայնեցուած թեկնածու ունենալու փաստը այդպէս էլ չկայացաւ եւ դրա հեռանկարները եթէ ամբողջովին սպառուած չեն, ապա այս հանգրուանում գոնէ գրեթէ հնարաւոր չեն:

Ինչ վերաբերում է այս որոշմանը, ապա այն կայացուել է մեր ընթացակարգին համապատասխան: Յուլիսին կայացած ՀՅԴ Արցախի կառոյցի բարձրագոյն ժողովն ընտրուած Կենտրոնական կոմիտէին յստակ առաջադրանք տուեց նախաձեռնութիւն ցուցաբերել եւ վերը յիշատակուած գործընթացներում յաջողութիւններ ունենալու դէպքում համախմբուել ոեւէ թեկնածուի շուրջ: Անկախ քննարկումների արդիւնքներից` պէտք էր հրաւիրուէր արտակարգ ժողով եւ վերջնական որոշումը կայացուէր հէնց այդ ժողովում: ՀՅԴ Արցախի ԿԿ-ն, տուեալ գործընթացը իր տրամաբանական աւարտին հասցնելով հանդերձ, հրաւիրեց արտակարգ ժողով եւ ներկայացրեց անցած վեց ամիսների ընթացքում կատարած աշխատանքի արդիւնքները: Արդիւնքների քննարկմամբ եւ տեսակէտների բիւրեղացումով կայացուեց այդ որոշումը: Արտակարգ Շրջանային ժողովին մասնակցում էին մեր շրջանային կառոյցների պատասխանատու կազմերը, պաշտօնատար ընկերները, երիտասարդական միութեան եւ ՀՅԴ ուղեկից կառոյցների ներկայացուցիչները (Հայ օգնութեան միութեան Արցախի միաւոր, Համազգային հայ կրթական եւ մշակութային միութեան Արցախի գրասենեակ, ՀՄԸՄ Արցախի մասնաճիւղ, Տ. Ա.): Ժողովի կազմը, կայացրած որոշումն էլ հէնց վկայում է, որ ժողովը եզրակացութեան է յանգել ոչ միայն ԿԿ¬ի, այլ Արցախի ողջ տարածքում ներկայացուած կազմի մտքերի փոխանակման արդիւնքում:

Պէտք չէ զարմանալ այդ որոշման վրայ, այլ պէտք է ողջունել, պէտք չէ կասկածամտութեամբ վերաբերուել, այլ պէտք է ունենալ համոզմունք, որ այն լաւագոյն եւ ճիշդ որոշումն էր ՀՅԴ Արցախի կառոյցի համար: Սեփական թեկնածուով հանդէս գալը կշռադատուած որոշում էր:

Հ.- ՀՅԴ Արցախի արտակարգ Շրջանային ժողովը որոշել էր ՀՅԴ նախընտրական ծրագիրը հիմնել մի շարք դրոյթների վրայ, որոնցից է նաեւ ԱՀ սահմանադրութեան 175-րդ յօդուածի անվերապահ իրագործումը: Ինչպէ՞ս էք դա պատկերացնում, եւ արդեօ՞ք այդ կէտը Արցախի հիմնախնդրի կարգաւորման ՀՅԴ հիմնական դրոյթն է:

Պ.- Արտակարգ ժողովի կողմից հրապարակուած սկզբունքները համապատասխանում են օգոստոսի 30-ի` ՀՅԴ Արցախի ԿԿ յայտարարութեանը եւ յուլիսին կայացած Շրջանային ժողովի աւարտին հնչեցուած յայտարարութեանը: Այդ սկզբունքներն այն հիմնասիւնն են, այն անփոփոխ ուղղութիւնները, որոնց շուրջ մենք պատկերացնում ենք 2020թ. համապետական ընտրութիւններից յետոյ Արցախի զարգացումը: Այսինքն Արցախի զարգացման հեռանկարները պայմանաւորուած են հէնց այդ սկզբունքների հետեւողական կիրառմամբ:

Մեր թիւ մէկ խնդիրը տարածքային ամբողջականութեան ապահովումն է: Այն իր մէջ ներառում է ներկայիս Արցախի Հանրապետութեան իրաւազօրութեան տակ գտնուող տարածքները եւ այն տարածքները, որոնք բռնազաւթուած են Ազրպէյճանի կողմից:

ԱՀ սահմանադրութեան 175-րդ յօդուածին հաւատարիմ եւ հետեւողական լինելու հանգամանքը չի սահմանափակւում միայն սահմանադրութեան համապատասխան յօդուածի առկայութեամբ: Այդ յօդուածի անշեղ կատարումը ենթադրում է լուրջ ջանքեր, անվտանգութեան մակարդակի բարձրացում, ժողովրդագրական իրավիճակի փոփոխութիւն եւ նմանատիպ մի շարք ուղղութիւններ, որոնցով հէնց պայմանաւորուած է մեր տարածքային ամբողջականութեան ապահովումը: Շատ կարեւոր է ճշգրտել իւրաքանչիւր կուսակցութեան տեսակէտը հէնց այդ սկզբունքի` տարածքային ամբողջականութեան մասին: Կարծում եմ, որ շատ քիչ տարբերութիւններ կարող են լինել այս կամ այն կուսակցութեան որդեգրած քաղաքական գծի մէջ, բայց ընդհանրութեան մէջ Դաշնակցութեան համար սա կարեւոր կէտ է, որի շուրջ ակնկալում էինք ընդհանուր համախմբում:

Հ.- Ի՞նչ փուլում է գտնւում Հայաստան-Արցախ ռազմավարական դաշինքի ստորագրման գործընթացը` հաշուի առնելով նաեւ այս տարուայ մայիսին ՀՅԴ նախաձեռնած «Հայաստան-Արցախ ռազմավարական դաշինք» ֆորումը:

Պ.- Երբ խօսում ենք անվտանգութեան համակարգի ուժեղացման եւ անվտանգութեան երաշխաւորի, բաղադրիչի ապահովման մասին, այստեղ մենք նկատի ունենք նաեւ Հայաստան-Արցախ ռազմավարական դաշինքի կնքումը եւ իրաւական փաստաթղթի առկայութիւնը: Երկու իրաւասու կողմերը` ՀՀ-ն եւ ԱՀ-ն, պէտք է յարաբերութիւններն ամբողջապէս կառուցեն իրաւապայմանագրային հիմքերով: Երկու կողմերի միջեւ համապատասխան փաստաթուղթը պէտք է տարբերուի միջգերատեսչական յուշագրերից, պայմանագրերից եւ այլ իրաւական աքթերից: Մենք ունէինք այդ դաշինքը կնքելու հնարաւորութիւնները եւ բոլոր նախադրեալները, յատկապէս` 2016թ. ապրիլից յետոյ, երբ մենք նաեւ մօտ էինք այդ ամբողջական փաստաթղթի ստորագրմանը:

Թեմայի առթիւ ՀՅԴ կառոյցի եւ Արցախի իշխանութիւնների նախաձեռնութեամբ մայիսին ֆորում կազմակերպուեց, որի նպատակը շահագրգիռ կողմերի մասնակցութեամբ հարցի քննարկումն էր եւ այդ գործընթացը իր տրամաբանական աւարտին հասցնելը: Կազմաւորուեց կազմկոմիտէ, որի մէջ ներառուած են Հայաստանի, Արցախի եւ սփիւռքի տարբեր կենտրոնների ներկայացուցիչներ: Այն պէտք էր նախաձեռնէր ընդհանուր ստորագրահաւաք, նաեւ պէտք էր որոշակի քայլեր ձեռնարկուէին փաստաթղթի ստորագրման հիմքը նախապատրաստելու համար, բայց, ցաւօք սրտի, մենք առայսօր չունենք ռազմավարական դաշինք: Այդ առումով 2020թ. ընտրութիւններից յետոյ մեր ընդհանուր սկզբունքների եւ որդեգրած քաղաքականութեան մէջ այս կէտը լինելու է հիմնական ուղղութիւններից մէկը:

Հ.- ՀՅԴ նախընտրական ծրագրի հիմնական դրոյթներից է հռչակուել ընկերային արդարութեան, մարդու իրաւունքների պաշտպանութեան եւ ներազգային համերաշխութեան ապահովումը: ՀՅԴ-ն մաս է կազմում գործող իշխանութեանը, հնարաւոր չէ՞ր արդեօք այդ խնդիրները լուծել անցած տարիների ընթացքում:

Պ.- Նկատի առնելով այն, որ հիմա նախընտրական շրջան է, եւ պաշտօնական քարոզարշաւի ժամանակաշրջանում չենք, ես կը վկայակոչեմ 2015թ. խորհրդարանական ընտրութիւններին ՀՅԴ որդեգրած քաղաքական գիծը եւ հիմնական սկզբունքները: Ընկերային արդարութիւն հաստատելը, ընկերային հիմնախնդիրներից խօսելը չի նշանակում, որ իշխանութեան մէջ լինելով` որեւէ ձեւով պարտաւորուած ենք լռել ու դրա մասին չբարձրաձայնել: Իշխանութեան մէջ լինելով` մենք աւելին ենք տեսել: Տեսնում ենք, որ անհրաժեշտութիւն կայ այդ ուղղութեամբ աշխատանքներ տանելու: Ընկերային անարդարութեան դէմ պայքարը,  որպէս  ընկերվարական կուսակցութիւն, նաեւ մեր էութեան մէջ է. համախառն ներքին արդիւնք, պետական պիւտճէի հնարաւորութիւններ, իրականացուող ծրագրեր, կենսամակարդակ, նուազագոյն աշխատավարձ, սպառողական զամբիւղ: Մենք համոզուած ենք, որ ընկերային արդարութեան սկզբունքի կիրարկումը պէտք է լինի իւրաքանչիւր քաղաքական ուժի ուշադրութեան կենտրոնում: Պետական կառավարման համակարգը դեռեւս այնքան յղկուած,  ամբողջականացուած չէ, օրէնսդրական դաշտում եւս փոփոխութիւնների անհրաժեշտութիւն կայ:

Օրէնսդրական դաշտում եւ կառավարման համակարգում փոփոխութիւնները պէտք է նպաստեն, որ մօտենանք ընկերային դժգոհութիւնների վերացմանը եւ ընկերային արդարութեան հաստատմանը: Այստեղ խնդիրը իշխանութեան մէջ լինելու փաստը չէ:

Հ.- Վերջերս յաճախակի են հնչում փտածութեան եւ հովանաւորչութեան դէմ պայքարի կոչեր: Արդեօ՞ք բաւարար էք համարում դրանց դէմ պայքարը եւ ի՞նչ նոր միջոցառումներ էք նախատեսում այդ ուղղութեամբ:

Պ.- Փտածութեան եւ հովանաւորչութեան դէմ պայքարն անընդհատ գործընթաց է, որին մենք պէտք է հետամուտ լինենք: Ի հարկէ, երբ մենք խօսում ենք փտածութեան եւ հովանաւորչութեան մասին, փորձում ենք վերաքննութեան ենթարկել վերջին 12 տարիների ընթացքում իրականացուած փոփոխութիւնները: Անշուշտ մենք ունենք բաւականին յաջողութիւններ կաշառակերութեան, փտածութեան դէմ պայքարի ոլորտներում: Դա ոչ միայն գործադիրի, այլ նաեւ օրէնսդրական դաշտի, օրէնսդիր մարմնի վերահսկողական գործառոյթների, նաեւ դատաիրաւական համակարգի գործունէութեան խնդիրներից մէկն է: Մենք պէտք է ունենանք տարանջատուած, զսպումների եւ հակակշիռների լուրջ մեքանիզմներ, որով մենք կը կարողանանք նուազագոյնի հասցնել երկրում փտածութեան, հովանաւորչութեան տարրերը: Այստեղ կարեւոր են սահմանադրութեան բուն էութիւնը եւ նրա պահանջները: Ցաւօք սրտի, ներկայ սահմանադրութիւնը, մեր գնահատմամբ, լիարժէք չի ապահովում հակակշիռների եւ զսպումների մեքանիզմը:

Հ.- ՀՅԴ-ն Արցախի սահմանադրութեան հանրաքուէի ժամանակ դէմ էր այս սահմանադրութեանը, եւ սպասելի էր, որ նախընտրական ծրագրում դրան անդրադարձ կը լինէր: Բայց արդեօ՞ք օրախնդիր էք համարում նոր սահմանադրութեան ընդունումը:

Պ.- Հաւանաբար, տեղին է մեր հանրութեանը յիշեցնել 2017թ. սահմանադրական փոփոխութիւնների ժամանակ Դաշնակցութեան որդեգրած քաղաքական գիծը եւ կեցուածքը: Այսինքն մենք դէմ լինելով սահմանադրութեանը` նաեւ մի շարք հիմնաւորումներ ներկայացրինք նոր սահմանադրութեան ընդունումից յետոյ հնարաւոր բացասական երեւոյթների մասին: Մասնաւորապէս մենք ժամանակին անդրադարձանք, որ համաժամանակեայ ընտրութիւնները, որի շեմին այսօր կանգնած ենք, ճգնաժամային իրավիճակներ առաջացնելու լուրջ վտանգներ է պարունակում նախընտրական կամ յետընտրական փուլում: Այդ առումով, կարեւորում ենք սահմանադրութեան մէջ էական փոփոխութիւններ մտցնելը 2020թ. համապետական ընտրութիւններից յետոյ: Այդ հարցը քննարկման առիթ էր դարձել նաեւ անցած ամիսներին կուսակցութիւնների հետ խորհրդակցութիւնների ժամանակ: Որոշ կուսակցութիւններ համակարծիք են մեր մօտեցումներին: Մենք ընտրութիւններից անմիջապէս յետոյ պնդելու ենք սահմանադրական փոփոխութիւնների հարցը քաղաքական օրակարգ դարձնելը:

Հ.- ԱՀ իշխանութիւնները տարիներ շարունակ վերաբնակեցման ուղղութեամբ աշխատանքներ են տանում: Դրանք բաւարար չէ՞ք համարում:

Պ.- Մենք տարիներ ի վեր բարձրաձայնում էինք եւ բաւարար չէինք համարում վերաբնակեցման ուղղութեամբ որդեգրուած քաղաքականութիւնը: Ի հարկէ գնահատում ենք պետութեան կողմից կատարուած աշխատանքները, բայց այդ ամէնը բաւարար չէր: Այստեղ անհրաժեշտ են լուրջ հայեցակարգային մօտեցումներ, որոնց բացակայութիւնն է, որ դժգոհութիւն է առաջացրել ոչ միայն մեր կառոյցում, այլ նաեւ` հասարակական եւ քաղաքական դաշտում: Վերաբնակեցման արդիւնաւէտ քաղաքականութեան իրականացումը կը նպաստի նաեւ Ղարաբաղի հիմնահարցի հայանպաստ հանգուցալուծմանը: Վերաբնակեցման ճիշդ քաղաքականութեան իրականացմամբ, ժողովրդագրական իրավիճակի բարելաւմամբ մենք կարող ենք փաստարկներ ունենալ մեր ձեռքին բանակցային գործընթացում եւ ապահովել Արցախի Հանրապետութեան տնտեսական, ընկերային եւ քաղաքական զարգացումը:

Ողջունելի ենք համարում կառավարութեան կողմից վերջերս ձեռնարկուած քայլերը: Մեր տեղեկութիւններով, վերջերս կառավարութիւնը նախաձեռնել է Արցախի ամբողջ տարածքը համարել վերաբնակեցուող գօտի: Մենք հնարաւորութիւն կ՛ունենանք ճշգրիտ քայլեր կատարել եւ նոր քաղաքական գիծ որդեգրել: Մենք ունենք նաեւ մեր պատկերացումները, առաջարկները: Եւ երբ այս ոլորտին առնչուող խնդիրները եւ հայեցակարգային մօտեցումները հրապարակային քննարկումների նիւթ դառնան, բնականաբար Դաշնակցութեան Արցախի կառոյցն իր տեսլականները, առաջարկները կը ներկայացնի եւ կը փորձի այստեղ լուրջ բեկումնային զարգացման հիմքեր դնել: Վերաբնակեցման քաղաքականութեան իրականացման համար պէտք են լուրջ մասնագիտական եւ քաղաքական ուսումնասիրութիւններ եւ գնահատականներ:

Ծնելիութեան խրախուսման պետական ծրագրերը, բազմազաւակ ընտանիքների համար բնակարանների կառուցումը, ընկերային տարբեր փաթեթների մշակումը եւ մատուցումը չի կարող ամբողջական գոհացում տալ, դիմակայել այն մարտահրաւէրներին, որոնք ծառացած են մեր առջեւ: Մենք պէտք է ունենանք վերաբնակեցման պետական առանձին մարմին, որը կ՛ունենայ իր յստակ պիւտճէն եւ ռազմավարութիւնը:

Հ.- «Ազգ-բանակ» հայեցակարգն արդեօ՞ք կը նպաստի քաղաքացիական պաշտպանութեան ոլորտի զարգացմանը, որի ուղղութեամբ ՀՅԴ-ն տարիներ շարունակ առաջարկներ է ներկայացրել ու որոշակի ծրագրեր իրագործել:

Պ.- «Ազգ-բանակ» հայեցակարգը անվտանգութեան համակարգի ապահովման, պաշտպանունակութեան ամրապնդման բաղադրիչներից է: Դրա էութիւնն այն է, որ կարողանում ես շատ կարճ ժամանակում ողջ ժողովրդին զօրաշարժի ենթարկել եւ դարձնել բանակային, պաշտպանութիւն ապահովող, ամրապնդող միաւոր: Այստեղ համակարգուած գործելու անհրաժեշտութիւն կայ: Անհրաժեշտ է, որ ազգաբնակչութիւնն ամբողջովին ներգրաւուած լինի մեր պաշտպանութեան համակարգի մէջ եւ ամրապնդի երկրի անվտանգութիւնը: «Ազգ-բանակ» հայեցակարգը միայն ինչ-որ գործողութիւնների շարան չէ, այլ նաեւ հոգեբանութիւն է: Մեզանից իւրաքանչիւրը, մեր երկրի իւրաքանչիւր չափահաս քաղաքացի պէտք է ունենայ իր ուղեղի մէջ այն մտայնութիւնը, որ ինքը զինուոր է, այս երկրի պաշտպանը: Այդտեղ եւս պէտք է համալիր մօտեցում ունենանք եւ կարողանանք այնպիսի հոգեկերտուածք ստեղծել, որը պէտք է վերածուի իրական գործողութիւնների: «Ազգ-բանակ» հայեցակարգի մէջ պետութիւնն ունի իր կարեւոր դերակատարութիւնը:

Հ.- Արցախի ներքաղաքական կեանքը 2019թ. բաւականին սուր էր` հաշուի առնելով նախընտրական շրջանը: Ինչպէ՞ս էք գնահատում ստեղծուած կացութիւնը, արդեօ՞ք հասարակութեան մասնատման վտանգ էք տեսնում:

Պ.- 2019թ. նշանաւորուեց տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրութիւններով, բայց եւ այնպէս այս ընտրութիւններին նախորդած եւ յաջորդած շրջանը մեր ամբողջ հասարակութեանը ներգրաւել էր ապագայ` 2020թ. համապետական ընտրութիւններին: Սեպտեմբերին կայացած ՏԻՄ ընտրութիւնները նախապատրաստական փուլ էին քաղաքական ուժերի համար: Այստեղ ուզում եմ անդրադառնալ հասարակութեան մէջ տիրող ընդհանուր մտայնութեանը, հասարակութեան քաղաքականացուած լինելու հանգամանքին եւ բեւեռուածութեանը: Մեր հասարակական դաշտում անընդհատ բեւեռացման գործընթաց է նկատւում` ինչ-որ տեղ արհեստական միջամտութիւններով, ինչ-որ տեղ` բնական: Այդ երկուսի համատեղմամբ արհեստական եւ բնական զարգացումները հասցրել են մի այնպիսի իրավիճակի, որ հասարակութիւնը մասնատման վտանգի առջեւ է կանգնած: Անցած ամիսներին մեր ամբողջ ջանքերը միտուած էին, որպէսզի թոյլ չտանք մեր հասարակական եւ քաղաքական դաշտի մասնատումը: Սա մեզ թելադրում է մեր քաղաքական փորձը: Ես չեմ վարանում եւ ամենայն անկեղծութեամբ պէտք է ասեմ, որ, այո՛, վտանգ կայ: Եւ առաջիկայ ընտրութիւնների նախաշեմին էլ աւելի կը խորանայ քաղաքական ուժերի միջեւ մրցակցային պայքարի արդիւնքում բեւեռացուած իրավիճակը: Կարեւոր է, որ այդ հակամարտութիւնը թշնամանքի չվերածուի, եւ միմեանց նկատմամբ անհանդուրժողականութեան մթնոլորտ չստեղծուի: Ամէն ընտրութեան յաջորդում է յետընտրական փուլ: Մենք պէտք է կարողանանք այդ փուլում խորութեամբ վերլուծել եւ անդրադառնալ` ի՞նչ արդիւնքներ ենք ապահովել մեր երկրի զարգացման համար, ո՞ւր կը հասնի Արցախն այդ ընտրութիւնների արդիւնքում: Եթէ իւրաքանչիւր քաղաքական ուժ ունենայ այդ պատասխանատուութեան զգացումը եւ իր առջեւ դրուած խնդիրների հանգուցալուծման առումով նաեւ կանխատեսի իր ապագան, այդ ժամանակ կ՛ունենանք յաջողութիւններ: Իսկ եթէ այդ պատասխանատուութեան զգացումը եւ մտայնութիւնը չլինի, ապա մենք բնականաբար կը յայտնուենք շատ ծանր կացութեան մէջ:

Աւելի բեւեռացուած վիճակի մէջ յայտնուելու վտանգը դեռեւս առկայ է: Դաշնակցութեան ջանքերը միտուած են ոչ միայն ապագայ ընտրութիւններում քաղաքական յաջողութիւններ արձանագրելուն, մեր քաղաքական դաշտում արժանի տեղ ապահովելուն, ինչո՞ւ չէ, նաեւ երկրի ամբողջական ղեկավարման պատասխանատուութիւնը ստանձնելուն, այլ նաեւ` հասարակական եւ քաղաքական դաշտը միասնական տեսնելուն:

Հ.- Անցնող տարում կարծես թէ որոշակի աշխուժութիւն ու շունչ էր ստացել արցախեան հիմնախնդրի կարգաւորման գործընթացը: Արդեօ՞ք տեղաշարժ նկատում էք այդ առումով:

Պ.- Արցախի հիմնահարցի կարգաւորման գործընթացի հետ կապուած լուրջ ակնկալիքներ չունէինք: Նկատելի է, որ Հայաստանի նոր իշխանութիւնները որոշակի ճշգրտումներ անելով հանդերձ, նաեւ փորձում են բանակցային գործընթացը նոր հիմքերի վրայ դնել: Ողջունելի էր անցեալ տարիներին Հայաստանի իշխանութիւնների կողմից Արցախը բանակցային լիարժէք կողմ դարձնելու քայլերը, նաեւ` այն սկզբունքներն ու տեսակէտները, որ հրապարակային ներկայացնում են Հայաստանի նոր իշխանութիւնները: Բայց հիմնահարցի կարգաւորման առումով, մենք դեռեւս ունենք չլուսաբանուած լուրջ մտահոգութիւններ: Բանակցային գործընթացը մինչեւ 2016 թ. ԵԱՀԿ Մինսքի խմբի շրջանակներում շարունակւում էր Մատրիտեան սկզբունքների շուրջ, որին մենք դէմ էինք: Հայաստանի նոր իշխանութիւնների այն յայտարարութիւնները, որ սեղանին չկայ բանակցային որեւէ փաստաթուղթ, եւ իրենք բանակցութիւններ չեն վարում, դեռեւս չի ամբողջականացնում եւ չի  գոհացնում մեր պատկերացումները:

Ողջունելի է անցնող տարուայ ընթացքում ՀՀ եւ ԱՀ Անվտանգութեան խորհուրդների երկու համատեղ նիստերի կայացումը: Մեր տեղեկութիւններով, հրապարակային եւ ոչ հրապարակային այդ քննարկումների ընթացքում բաւականին խորութեամբ անդրադարձ է եղել ղարաբաղեան հիմնահարցին: Մենք ՀՀ իշխանութիւնների հետ առիթ չենք ունենում հարցի առնչութեամբ քննարկումներ ծաւալել: Մենք տեղեակ ենք Արցախի իշխանութիւնների որդեգրած ընդհանուր սկզբունքներին եւ տեսակէտներին եւ 2007 թ. որդեգրած այն կարծր կեցուածքին, որ ներկայացնում են ոչ միայն հրապարակաւ: Եթէ, ինչպէս յայտարարուել է, ՀՀ եւ ԱՀ պաշտօնական տեսակէտները համահունչ են, մեզ մնում է միայն գործնական քայլեր իրականացնել եւ իշխանութիւններին աջակցել այս հարցում:

Կ՛ուզէի այս հարցի առնչութեամբ անդրադառնալ վերջերս շրջանառութեան մէջ դրուած բանակցային գործընթացին «ազրպէյճանական համայնքի» ներգրաւման խնդրին: Այս առումով, ամբողջութեամբ կիսում ենք Անվտանգութեան խորհրդի վերջին նիստում ԱՀ նախագահի կողմից արուած յայտարարութիւնը: Իրականութեան մէջ գոյութիւն չունեցող իրաւատէրը` այսպէս կոչուած «ազրպէյճանական համայնքը» փորձում են խցկել բանակցային գործընթացի մէջ` ունենալով իրենց ակնկալիքները:

Հ.- Դուք 2019թ. այցելել էք մի շարք երկրներ, հանդիպումներ ունեցել այնտեղի հայ համայնքի հետ: Ի՞նչ տպաւորութիւններ ունէք այցելութիւններից, արդեօ՞ք Հայաստանում տեղի ունեցած իրադարձութիւնները երկրորդ գիծ են մղել Արցախի ճանաչման հարցը:

Պ.- ԱՀ ԱԳ նախարարի հետ երկու կարեւոր այցելութիւն եմ ունեցել` մէկը Լատինական Ամերիկա` Ուրուկուէյ ու Արժանթին, միւսը` Աւստրալիա: Տարուայ ընթացքում առիթ եմ ունեցել լինելու` Յունաստանում, Պելճիքայում, Ֆրանսայում: Նոր հեռանկարներ եւ նոր հնարաւորութիւններ են արձանագրուել ոչ միայն Արցախի Հանրապետութեան միջազգային ճանաչման գործընթացի, այլ նաեւ նոր բարեկամներ ձեռք բերելու գործում:

Այստեղ կը ցանկանայի անդրադառնալ հոկտեմբերին Ստեփանակերտում կայացած Արցախի բարեկամների համաժողովին: ՀՅԴ կառոյցների, Հայ դատի գրասենեակների եւ յանձնախմբերի կատարած տարիների աշխատանքի, Արցախի իշխանութիւնների հետ համագործակցութեան արդիւնքում մենք կարողացանք վերջապէս Ստեփանակերտում կայացնել Արցախի բարեկամների համաժողովը: Դրանով արդիւնաւորուել է տասնամեակների ընթացքում կատարուած աշխատանքը, եւ նոր սկիզբ է դրուել Արցախի արտաքին քաղաքական բնագաւառում յաջողութիւնների համար, նոր սկիզբ` Արցախի միջազգային ճանաչումը մի նոր մակարդակի բարձրացնելու եւ նոր բարձունքներ նուաճելու առումով:

Հ.- 2020թ. նախագահական եւ խորհրդարանական ընտրութիւններից բացի` ի՞նչ խնդիրներ է իր առջեւ դրել ՀՅԴ Արցախի կառոյցը 2020թ.:

Պ.- Ընտրութիւններն այն նոր սկիզբը պէտք է լինեն, որով պայմանաւորուած են լինելու ոչ միայն 2020թ., այլ դրան յաջորդող տարիների Արցախի զարգացումը: Այն սկզբունքները, որոնց մասին մենք խօսեցինք հարցազրոյցի ընթացքում, բնականաբար շատ կարեւոր են 2020թ. ընտրութիւններից յետոյ որեւէ քաղաքական ուժի, այդ թւում` նաեւ Դաշնակցութեան համար: Անվտանգութեան համակարգի ուժեղացումը, պաշտպանունակութեան ամրապնդումը, ընկերային հիմնախնդիրների հանգուցալուծումը մեր երկրի առջեւ ծառացած մարտահրաւէրներ են: Կարեւոր եմ համարում մէկ անգամ եւս շեշտել, որ Դաշնակցութիւնը, համահայկական կառոյց լինելով` ունակ է համահայկական առումով ուժերի կենտրոնացման եւ նոր ծրագրերի իրականացման:

Նիւթը պատրաստել է
ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆԸ