ՅԱՐՈՒԹ ՍԱՍՈՒՆԵԱՆ
«Քալիֆորնիա Քուրիըր» թերթի
հրատարակիչ եւ խմբագիր
Բրիտանական «Կարտիըն» թերթը 21 դեկտեմբեր 2018-ի իր թիւով բացայայտեց նիւթական վերջին գայթակղութիւնը` Ազրպէյճանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի դուստրերուն վերաբերեալ:
Լէյլա եւ Արզու Ալիեւաները Լոնտոնի մէջ ուզած են ձեռք բերել 76 միլիոն տոլար արժողութեամբ երկու շքեղ բնակարաններ` օգտագործելով գաղտնի ստուերային ընկերութիւն մը: Նշեալ գումարը կը ներառէր յաւելեալ 4 միլիոն տոլար` երկու տուները մէկ բնակարանի վերածելու համար: Բնակարանները կը գտնուին Պեքինկհեմ պալատի պարտէզին մօտակայքը, կը յայտնէ «Կարտիըն»-ի թղթակից Լիւք Հարտինկ:
2016-ին Հարտինկի ստորագրած նախկին յօդուածին մէջ «Կարտիըն»-ը հաղորդած էր, որ Ալիեւի դուստրերը ստեղծած էին գաղտնի ստուերային ընկերութիւն մը բրիտանական Վիրճինիըն կղզիներուն վրայ` բազմամիլիոն արժէք ունեցող իրենց կալուածներուն կառավարման համար:
Երկու դուստրերը «Էկզելթէյշըն լիմիթըտ»-ի բաժնետէրերն են. ընկերութիւնը արձանագրուած է 2015-ին` «Մեծն Բրիտանիոյ սեփականութիւնը պահպանելու» նպատակով: Ստուերային ընկերութիւնը հիմնադրուած է Լոնտոնի «Չայլտ էնտ չայլտ» իրաւաբանական ընկերութեան կողմէ, որ խաբեբայութեամբ պնդած է, որ ալիեւեան կիները «քաղաքական կապեր չունին»: Այս տեղեկութիւնը քողազերծուած է այն ատեն, երբ Փանամայի փաստաթուղթերը` ստուերային Mossack Fonseca-ի իրաւաբանական ընկերութեան գաղտնի տուեալները տարածուած են միջազգային լրատուական միջոցներով:
Ըստ «Կարտիըն»-ի տուեալներուն, Ալիեւի դուստրերը «ստեղծած են սեփական գործարարութեան հսկայական կայսրութիւններ: Անոնք շքեղ բնակարաններ ունին Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններու մէջ, ինչպէս նաեւ շահաբաժիններ` հեռահաղորդակցութեան բնագաւառի մէջ եւ ոսկիի հանքերէ: Արդէն յայտնի էր, որ հիւսիսային Լոնտոնի մէջ Լէյլա Ալիեւա ձեռք բերած է 22 միլիոն տոլարնոց սեփական տուն` Համփսթետ լենի մէջ»: Բացի ասկէ` Ալիեւներու ընտանիքը 140 միլիոն տոլար արժող շքեղ բնակարաններ ունի ամբողջ աշխարհի մէջ, եւ տուները միայն յայտնի սեփականութիւններն են` ըստ Կազմակերպուած յանցանքի եւ կաշառակերութեան հետաքննութեան ծրագիրին: Ալիեւները ունին նաեւ 8 միլիոն տոլար արժող բնակարան, որ բացուած է Լոնտոնի «Հայտ փարք»-ի հռետորներու անկիւնին վրայ, 44 միլիոն տոլար արժողութեամբ ինն ծովեզերեայ բնակարաններ` Տուպայի մէջ, ամարանոց Մոսկուայի մօտերը` նուազագոյնը 37 միլիոն տոլար արժողութեամբ, եւ 1,1 միլիոն տոլար արժողութեամբ վիլլա` Չեխիոյ Քարլովի Վարի առողջարանային քաղաքի իւրայատուկ շրջանին մէջ:
Բրիտանական կանոններուն համաձայն, Ալիեւի դուստրերը կը դասակարգուին իբրեւ «քաղաքականապէս հանրաճանաչ անձեր» (PEP)` դրամատուներու կողմէ զանոնք ենթարկելով առաւել մեծ ուշադրութեան եւ արժանահաւատութեան ստուգումներու: «Կարտիըն»-ը կը հաղորդէ, որ Չայլտ էնտ չայլտ ընկերութիւնը Բրիտանիոյ կառավարութեան չէ յայտնած այս երկու կիներուն բարձր կարգավիճակին մասին: Պաշտօնական թերթիկին վրայ, որուն մէջ կը հարցնեն, թէ արդեօք իրենք PEP-նե՞ր են, իրաւաբանական ընկերութիւնը գրած է «Ո՞չ»` «Այո»-ի փոխարէն:
Բրիտանացի այլ փաստաբան մը` Տերիք Ֆրենչ, «հիմնած է երկրորդ գաղտնի փանամական հիմնադրամը` Եունիվըրսըլ Ֆաունտէյշըն (Եու. Էֆ.) անունով, «որ կը վերահսկէր Ազրպէյճանի ամէնէն մեծ ընկերութիւններէն մէկուն` «Աթա հոլտինկ»-ի բաժնետոմսերուն մեծ մասը, կը հաղորդէ «Կարտիըն»-ը: 2003-ին հիմնադրուած «Աթա հոլտինկ»-ը կը պատկանի Ազրպէյճանի հարկային նախարար Ֆազիլ Մամետովի` 600 միլիոն տոլար արժողութեամբ ընկերութեան գաղտնի վերահսկիչ փաթեթով: «Աթա հոլտինկ»-ի, Ալիեւի երեք զաւակներուն հետ միասին, կը պատկանին «երկու մեծ դրամատուներ, շինարարական ընկերութիւններ եւ Պաքուի հինգ աստղանի «Էքսելսիըր» պանդոկը»:
2005-ին UF Universe Foundation-ի կառավարումը անցաւ ուրիշի մը ձեռքը: Նախագահ Ալիեւի երեք զաւակները` Լէյլա, Արզու եւ անոնց եղբայրը` Հէյտար, որ այն ատեն եօթը տարեկան էր, հիմնադրամին մէջ ունէին 50 տոկոս շահաբաժին: Անոնց մայրը` Մեհրիպան, «հովանաւոր»-ի անանուն դերով կը վերահսկէր հիմնադրամը: Միւս «հովանաւորը» Մամետովն էր` իր 30 տոկոս բաժնեմասով: «Ata»-ի նախագահ Ահմետ Էրենթոք կը ստանար 15 տոկոս: 2007-ին, UF Universe Foundation-ը փակուեցաւ, սակայն Լէյլա եւ Արզու Ալիեւաները նշուած էին իբրեւ «Ata»-ի հիմնական սեփականատէրեր` փանամական մէկ այլ` Hughson Management ընկերութեան մը միջոցով: Նախագահ Ալիեւի մտերիմ Ճաւատ Մարանտի Ալիեւա քոյրերը ներկայացուցած էր «Չայլտ էնտ չայլտ» իրաւաբանական ընկերութեան, կը հաստատէ բրիտանական դատարանը: «Չայլտ էնտ չայլտ»-ի աւագ գործընկեր փաստաբան Խալիտ Շարիֆ այնուհետեւ երկու քոյրերուն անունով ստեղծած էր Exaltation Limited-ը` Բրիտանական Վիրճինիըն կղզիներու ընկերութիւնը:
Նախագահ Ալիեւի դուստրերուն` Լոնտոնի մէջ 76 միլիոն տոլար արժողութեամբ բնակարանի ձեռքբերման գործով բրիտանական կարգապահական դատարանը Շարիֆը ենթարկած է 57 հազար տոլար տուգանքի եւ արձանագրած 51 հազար տոլար` իբրեւ ծախս` դրամի լուացման ստուգումներ չիրականացնելուն եւ իր մասնագիտական չափանիշները չպահելուն համար:
Պայմանագիրը կնքելէ ետք Ալիեւա քոյրերը սկսած են կատարելու լոնտոնեան երկու բնակարաններու գնման վճարումները` փոխանցելով 13 միլիոն տոլար: Սակայն «2016-ին գործարքը ձախողեցաւ, երբ յայտնի դարձաւ անոնց սեփականութիւնը»:
Զարմանալի չէ, որ «Կարտիըն» թերթը բացայայտած է, որ «Միացեալ Նահանգներու գաղտնազերծուած դիւանագիտական հեռագիրներուն մէջ կ՛ենթադրուի, որ Ազրպէյճանի ամէնէն հարուստ մարդը նախագահ Ալիեւն է…»:
Արեւելահայերէնի թարգմանեց`
ՌՈՒԶԱՆՆԱ ԱՒԱԳԵԱՆ
Արեւմտահայերէնի վերածեց`
ՍԵԴԱ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ
