Թրամփեան Ամերիկայի շունչը անցեալ շաբաթուայ ընթացքում զգաց նաեւ Կովկասի տարածաշրջանը: Անվտանգութեան հարցերով Միացեալ Նահանգների նախագահի խորհրդական Ճոն Պոլթընը թրամփեան Ամերիկայի հռետորաբանութեամբ այցելեց տարածաշրջան` Վրաստանին, Ազրպէյճանին եւ Հայաստանին հրամցրեց ամերիկեան շահը գերակայող քաղաքականութեան «առաջարկները», որոնք, ըստ էութեան, ոչ թէ առաջարկ էին, այլ` սպառնալիքով համեմուած թելադրանք: Ինչքան էլ Հայաստանի արտաքին քաղաքականութեան եւ անվտանգութեան պատասխանատուները պնդեն, թէ Պոլթընի ասուլիսներում հնչեցրած մտքերը պաշտօնական բանակցութիւնների նիւթ չեն դարձել, պէտք է հաստատենք, որ հէնց այդ միջոցով էլ Պոլթընը փորձեց Հայաստանին հրամցնել ամերիկեան մօտեցումներն ու սպասելիքները Հայաստանից:
Պոլթընի արտայայտութիւնները կարող են թուալ մանրուքներ, սակայն ընդհանուր քաղաքականութիւնը, որպէս համակարգ, բաղկացած է հէնց այդ մանրուքներից: Եւ հէնց այդ մանրուքներն են կերտում ընդհանուր քաղաքական հայեցակարգը: Ըստ ամենայնի, Պոլթընի այցով Ամերիկան Հայաստանին առաջարկեց դառնալ ոչ թէ հիւսիս-հարաւ կապող օղակ, այլ` արեւելք-արեւմուտք միջանցք, որը տեղաւորւում է ամերիկեան գերակայ ծրագրերի մէջ, եւ որով Ամերիկան փորձում է աշխուժացնել իր յաւակնութիւնները տարածաշրջանում: Եւ այդպէս, պահանջուեց Հայաստանից` ձերբազատուել պատմական կաղապարներից, «անկախանալ» Ռուսաստանից` Ամերիկայից զէնք գնելով, մասնակցել Իրանի դէմ ուղղակի սեղմմանը, առաջիկայ ընտրութիւններում ձեւաւորել ուժեղ մանտաթ Արցախում կտրուկ քայլերի գնալու համար, որը ենթադրում է` տարածքներ հաղորդակցման ուղիների դիմաց պայմանաւորուածութիւններ:
Պարզ է, որ Հայաստանը, այդ թւում` Արցախը, Ամերիկայի մեծապետական շահերի համար «մանրուքներ» են, բայց մեզ համար քաղաքական ուղղութեան փոփոխութիւնը կարող է յանգել լինել կամ չլինելուն: 1918. թ յունուարին Պրեսթ-Լիթովսկի պայմանագրով Հայաստանը զոհ գնաց պոլշեւիկեան համաշխարհային յեղափոխութեանը` ռուսական զօրքերը նահանջեցին Արեւմտեան Հայաստանից: 2003-ի վարդերի յեղափոխութիւնից յետոյ Վրաստանը գնաց այդ ճամբով եւ 2008-ի ռուս-վրացական պատերազմից յետոյ վերջնականապէս զոհաբերուեց յանուն Թուրքիայի եւ Ազրպէյճանի միջեւ միջանցքի կառուցմանը: Իսկ հիմա Ամերիկան մեզ հրաւիրում է իր ծրագրերի զոհասեղանին:
Հասկանալի է, որ Ամերիկայի կողմից մեզ արուած այս առաջարկները այն առաջարկներից չեն, որ արւում են սեփական կամքով դրանք ընդունելու կամ մերժելու դիտանկիւնով: Դրանք իրանց յետեւից բերելու են թէ՛ պարտադրանք, թէ՛ պատժամիրոց եւ, ինչո՞ւ չէ, ընդունման դէպքում` խրախուսանք: Դժուար ընտրութեան առաջ է կանգնած Հայաստանի Հանրապետութեան ղեկավարութիւնը: Որպէս դիմակայութեան առաջին քայլ` Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը արցախեան հարցի ճակատագրի որոշման դերակատար դարձրեց նաեւ սփիւռքին` փորձելով դիմակայութեան ճակատը ընդլայնել, սակայն, ըստ ամենայնի, ծանր է լինելու վերջնական որոշման կայացման փուլը: Իսկ այդ որոշման գաղափարական հնոցը եւ դիմակայութեան վերջնակէտը, ինչպէս 30 տարի առաջ, վճռուելու է Արցախում:
1 նոյեմբեր 2018 թ.
