ՄԱՐՏԻԿ ՏԷՄԻՐՃԵԱՆ
Շաբաթ, 15 սեպտեմբերին կատարուեցաւ ազգային թաղումը լիբանանահայ վաւերական արուեստագէտ, քանդակագործ Զաւէն Խտըշեանի:
Անոր մահով լիբանանահայութիւնը կորսնցուց մեր կեանքի արժէքներէն անձ մը, որ ամբողջ տասնամեակներ փառքն ու պատիւը եղած էր մեր գեղարուեստական դիմագիծին ու անոր տարածման:
Զաւէն Խտըշեանը իր գործերով (յատկապէս` Եղեռնի յիսնամեակին առիթով յուշարձանով) եւ այլ աշխատանքներով ինքզինք պարտադրած արուեստագէտ մը եղած էր լիբանանահայ կեանքին, ինչպէս նաեւ լիբանանեան գեղարուեստական շրջանակներուն մէջ:
Հաւանաբար Զաւէնը վերջիններէն է, որ այս գաղութը կորսնցուց, եւ որ մեր հայ կեանքին մարդկային ու գեղարուեստական կեանքի պարծանքն ու հպարտանքի աղբիւրներ եղան:
Արուեստագէտի կեանքին ու գործունէութեան մասին հաւանաբար մանրամասն պիտի խօսուի ու գրուի:
Այս գրութեանս նպատակը փոխանցելն է ընդվզումները ու վրդովմունքը իմ եւ ուրիշներու` ի տես այն անտարբերութեան մեր ժողովուրդին ու անոր տարբեր մակարդակներու պատասխանատուներուն:
Հոգեկան բաւարարութիւն ունեցայ, երբ լսեցի, որ տեղի պիտի ունենայ ազգային թաղում` հանգուցեալ արուեստագէտին Զաւէն Խտըշեանին:
Անթիլիասի կաթողիկոսարանին մէջ մեծ չէր թիւը այն մարդոց, որոնք պէտք էր ներկայ ըլլային իրենց յարգանքի տուրքը մատուցելու եւ իրենց նուազագոյն երախտագիտութիւնն մատուցէին արուեստագէտին:
Յուղարկաւորներուն մէջ ափսոսանքով կը փնտռէինք բարեկամներ, հանրային, միութենական, համայնքային պատասխանատուներ, կը փնտռէինք գործակից արուեստագէտներ, ուսուցիչներ, ժողովուրդ ու երիտասարդութիւն:
Դժբախտաբար Պուրճ Համուտի Ազգային գերեզմանատան մէջ կացութիւնը աւելի վիրաւորական էր, տասնեակ մը սգակիրներ եկած էին իրենց յարգանքի վերջին տուրքը տալու Զաւէնին, նոյնիսկ դամբանական մըն ալ նկատի չէր առնուած` որպէս սփոփարար խօսք:
Տխուր եւ անմխիթար է, չէ՞, այսպէս ըլլալը, այո՛, տխուր է: Ինչո՞ւ այս ապերախտութիւնը, ինչո՞ւ այս անպատասխանատու վերաբերմունքը:
Խիստ մտահոգիչ է, երբ ժողովուրդ մը իր իսկական արժէքներուն հանդէպ նման վերաբերմունք կ՛ունենայ:
Բայց չմոռնաք, որ իր արժէքները գնահատող ժողովուրդները իրենք են, որ կը մեծնան` մեծութիւնները յարգելով:
Սիրելի՛ Զաւէն Խտըշեան, դուն արդէն կայացած եւ ինքզինքդ հաստատած արուեստագէտ էիր, լիբանանահայ կեանքին մէջ` ամրօրէն քու հետքդ ձգած եւ անոր պատմութեան մասնակցած, դուն եւ քեզի նմաններն են, որ ժողովուրդներու մշակոյթին պատմութիւնը կը կերտեն` յանուն գեղեցիկին եւ ազնիւին:
Կը Նահանջենք, կը նահանջէ ամէն բան: Արագութեան այս դարուս մէջ, ուր Hamburger-եան եւ Pizza-յական քաղաքակրթութիւնները կը տիրապետէն աշխարհին, կը նահանջենք աստղաբաշխատան քայլերով: