Վերամուտ Է Աշխարհին Տարածքին (Ա. Մաս)

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ

Նայած, թէ մենք մեր մոլորակին, որ շրջանին մէջ կ՛ապրինք, մեր ապրելակերպը կրնայ շատ տարբերիլ: Այս ձեւով, մենք այսօր պիտի այցելենք աշխարհին շուրջ տարբեր դպրոցներ:

ա.- Առանց ուսուցիչի դպրոցներ

Հոլանտայի մէջ կարելի է տեսնել կարգ մը իւրայատուկ դպրոցներ:

Հոն աշակերտները, որոնք 4-12 տարեկան են, ո՛չ ուսուցիչ, ո՛չ ալ ուսուցչուհի ունին: Անոնց փոխարէն` ունին… Այ-փատ մը: Ասոր կողքին, անոնք յատուկ աշխատանք մը չունին կատարելիք. անոնք կ՛ընտրեն իրենց առաջարկուած նիւթերէն իրենց ուզածը, եւ իրենց յատուկ գրասեղանի մը ետեւ նստելու փոխարէն` անոնք ազատութիւնը ունին նստելու իրենց ուզած տեղը:

Սակայն, անշուշտ, անոնք մինակ չեն դասարանին մէջ. կայ չափահաս մը, որ սակայն ընդհանրապէս անոնց չ՛ըսեր ի՛նչ ընել, կը ձգէ, որ աշակերտները ընտրեն: Ան կը միջամտէ օգնելու համար, կամ` երբ խմբային աշխատանք մը տեղի կ՛ունենայ:

Իսկ ամէնէն անհաւատալին այն է, որ այս դպրոցները իրենց դռները բաց կը պահեն առտուան ժամը 7:30-էն մինչեւ երեկոյեան ժամը 6:30-ը, սակայն աշակերտները ստիպուած են երթալու միայն առտուան ժամը 10:30-էն մինչեւ կէսօրէ ետք ժամը 3:00-ը: Իսկ եթէ անոնք կը փափաքին, կրնան նաեւ դպրոց երթալ արձակուրդներուն ընթացքին: Դպրոցը միշտ բաց է… Իսկ դո՞ւն: Պիտի ուզէի՞ր յաճախել նման դպրոց մը, ուր ամէն ինչ կազմակերպող չափահաս մը չկայ, դժուարութիւն պիտի ունենա՞ս աշխատելու նման դպրոցի մը մէջ:

Բ.- Օրական ութ զբօսանք

Չինաստանի մէջ աշակերտները շատ կ՛աշխատին. անոնք իրենց օրը կը սկսին առտուան ժամը 8:00-ին եւ կ՛աւարտեն կէսօրէ ետք ժամը 3:30-ին եւ 4:00-ին: Անոնք դպրոց կ՛երթան երկուշաբթիէն մինչեւ շաբաթ կէսօր:

Ասոր կողքին, անոնցմէ շատեր անձնական դասերու կը հետեւին դպրոցէն ետք, կիրակիները եւ նոյնիսկ արձակուրդներու ընթացքին: Այս բոլորը շատ յոգնեցուցիչ են… Հետեւաբար, որպէսզի անոնք կարենան կեդրոնացած մնալ, անոնք մեզմէ աւելի զբօսանքներ ունին. անոնք կ՛աշխատին քառասունհինգ վայրկեան, եւ ապա ունին տասը վայրկեան զբօսանք, ետքը` դարձեալ քառասունհինգ վայրկեան դաս եւ տասը վայրկեան զբօսանք… Անոնք այս ձեւով կ՛անցընեն օրը` կէսօրին քիչ մը աւելի երկար զբօսանքով մը:

Անոնք ալ, ճափոնցի եւ անգլիացի աշակերտներուն նման, ստիպուած են հագուելու դպրոցական տարազ:

Գ.- Մաքրութեամբ զբաղող աշակերտներ

Դուն քու դպրոցիդ մէջ մաքրութիւն չես ըներ. կան չափահաս անձեր, որոնք կը վճարուին այդ գործը կատարելու համար: Սակայն եթէ դուն Ճափոն դպրոց երթայիր, պարագան տարբեր պիտի ըլլար: Հոն աշակերտներուն պարտականութիւնն է ամէն ինչ մաքրելը. սեղանները, անցքերը, բակը, մարզասրահը… նոյնիսկ` բաղնիքները:

Այս մօտեցումին նպատակն է աշակերտները աւելի պատասխանատու դարձնել, առաւել` որպէսզի անոնք աւելի ուշադրութիւն ընեն եւ չաղտոտեն եւ սորվին համեստութիւն: Իսկ դո՞ւն, ի՞նչ պիտի մտածէիր, եթէ ստիպուած ըլլայիր դպրոցիդ մէջ մաքրութիւն ընելու:

Գիտէ՞իր, Թէ…

– Քարտէս գծող գերմանացի Սեպասթիան Մունսթըր եղած է առաջին անձը, որ ստեղծած է Ափրիկէն իբրեւ ցամաքամաս ներկայացնող առաջին քարտէսը` 1500-ական թուականներու կէսերուն:

– Մկաններուն ուժը կու գայ մեր կերած ուտելիքներէն:

– 1912-ին Թայթանիք նաւուն շինութիւնը կարօտեցաւ 7,5 միլիոն տոլարի (177 միլիոն տոլար ներկայ արժէքով): Նաւը ընկղմեցաւ իր առաջին իսկ ճամբորդութեան ընթացքին:

– Ֆրանսայի Նափոլէոն Պոնափարթ կայսրը ուզեց իր հսկայ բանակով Ռուսիան նուաճել 1812-ին: Սակայն անոր զինուորներուն մեծ մասը բանակը լքեց որովհետեւ անոնք իրենց ամսականները չէին գանձած:

– Մէկ վայրկեանի ընթացքին մենք մեր աչքերը մօտաւորապէս 12 անգամ կը թարթենք:

– Փէյնթըտ լէյտի թիթեռնիկը Հիւսիսային Ափրիկէէն մինչեւ Իսլանտա կը գաղթէ` կտրելով 6437 քմ:

Հարցարան

Եղանակներուն Հետ

1) Ինչո՞ւ մենք եղանակներ ունինք.

ա- Որովհետեւ երկրագունդը իր առանցքին վրայ թեքած կը դառնայ արեւուն շուրջ:
բ- Որովհետեւ աստղերէն եկած լոյսը կը տաքցնէ եւ կը պաղեցնէ մոլորակը:
գ- Լուսինը իր շրջանը ըրած ժամանակ մոլորակը տարբեր ուղղութիւններով կը քաշէ.
դ- Որովհետեւ լուսինէն լոյսը կը ցոլայ կէս տարուան ընթացքին:

2) Եթէ դուն կ՛ապրիս Աւստրալիոյ մէջ, ո՞ր ամսուն պիտի զուգադիպի ձմրան արեւադարձի օրը:

ա-յունիս, բ-սեպտեմբեր, գ-մարտ,
դ-դեկտեմբեր:

3) Նորվեկիոյ ՆորտՔափ շրջանը եւրոպական ցամաքամասին ամէնէն հիւսիսային կէտն է: Ամրան հոն արեւը ե՞րբ մար կը մտնէ:

ա.- Իրիկուան ժամը 7:00-ին, բ. կէս-գիշերին, գ. առտուան ժամը 2:00-ին, դ. Ան բնաւ մար չի մտներ:

4) Ձմեռը ռաքունները ձմեռնային քունի մէջ կը մտնեն…:

Ճ/Ս

5) Ո՞ւր շինուած էր աշխարհի ամէնէն մեծ ձիւնեմարդը, որ կնոջ կերպարանք ունէր եւ ունէր 37,2 մեթր հասակ:

ա- Մոսկուա, Ռուսիա, բ-Սանթիակօ, Չիլի, գ- Պեթըլ, Մէյն, Միացեալ Նահանգներ, դ- Անթարքթիքա:

6) Տարուան ո՞ր շրջանին հիւսիսային Ամերիկայի մէջ մեծ նարնջագոյն ջրդդումները կը քաշուին:

ա- Ամրան կիսուն, բ-գարնան,
գ- Աշնան սկիզբը, դ-ձմրան վերջաւորութեան:

7) Քանի՞ հատիկ կ՛արտադրէ մէկ արեւածաղիկը:

ա-1, բ-2-էն 15, գ-մօտաւորապէս 50, դ-աւելի քան 500:

8) Ո՞ր եղանակին կայծակը ընդհանապէս կը զարնէ:

ա-Ձմրան, բ-գարնան, գ-ամրան, դ-աշնան:

Պատասխանները վերջաւորութեան

 Ժամանց

Պատասխաններ

1) ա. Օրինակի համար, երբ հիւսիսային կիսագունդը թեքած է դէպի արեւ, հոն ամառ է. երբ ան արեւէն հեռու թեքած է, հոն ձմեռ է:
2) ա. Հարաւային կիսագունդին մէջ եղանակները շրջուած են, իսկ հիւսիսային կիսագունդը հակառակն են:
3) Դ:
4) Սխալ. Ռաքունները ձմրան շատ աւելի ժամանակ կ՛անցընեն իրենց ծակերուն մէջ, սակայն անոնք ձմեռնային երկար քունի չեն մտներ:
5) Գ:
6) Գ.:
7) Դ:
8) Գ