Հարցազրոյցը վարեց` ՍԻԼՎԻ ԱԲԷԼԵԱՆ
Սինկափուրը Հարաւ-արեւելեան Ասիոյ կղզիներէն մէկուն վրայ գտնուող քաղաք-պետութիւն է: Անիկա կը համարուի աշխարհի ամէնէն զարգացած եւ հարուստ երկիրներէն մէկը: Հայերը Սինկափուրի մէջ հաստատուած են 18-րդ դարու վերջը: Հակառակ փոքրաթիւ համայնքին, հայերը յաջողած են զգալի հետք եւ դրական յիշողութիւններ ունենալ Սինկափուրի պատմութեան մէջ:
«Ազդակ»-ը ընթերցողներուն ուշադրութեան կը յանձնէ Սինկափուրէն Լիբանան այցելած Սանտրա Պասմաճեանին հետ հարցազրոյցը` Սինկափուրի մէջ ապրող հայերու կեանքին ու գործունէութեան մասին:
Խօսելով Սինկափուրի մէջ ապրող հայերու կեանքին ու գործունէութեան մասին` Սանտրա Պասմաճեան ըսաւ, որ Սինկափուրի հայ համայնքը մօտաւորապէս 40 հոգի կը հաշուէ: Մեծամասնութիւնը գործի համար կու գայ եւ մնայուն կայք չի հաստատեր Սինկափուր: «Կու գան, կ՛ապրին 3-4 տարի, յետոյ կը վերադառնան իրենց երկիրները: Սինկափուր բնակող հայերու թիւը առաւելագոյնը 5-7 հոգի է: Հայերու ներկայութիւնը Սինկափուրի մէջ շատ յարգուած է կառավարութեան կողմէ: Թէեւ հայ համայնքը Սինկափուրի հիմնադրութենէն ետք միշտ փոքր եղած է, բայց կարեւոր դեր խաղացած է: Անցեալին հայերուն կատարած ներդրումներուն եւ ժամանակակից գործունէութիւններու շնորհիւ կառավարութիւնը կը նկատէ զիրենք իբրեւ փոքր, բայց եւ այնպէս արդիւնաւէտ համայնք», ըսաւ ան:
Խօսելով հայերու կատարած ներդրումներուն մասին` Սանտրա Պասմաճեան նշեց. «1845-ին Խաչիկ Մովսէս անունով հայ մը առաջին անգլերէն թերթը կը հրատարակէ` «Տը Սթրէյթս թայմս» անունով, որ մինչեւ օրս կը հրատարակուի եւ շատ մեծ տարածում ունի: Կայ նաեւ «Տը Ռաֆըլս» պանդոկը, որ Սարգիս եղբայրներուն կողմէ շինուած է: Սինկափուրը հիմնադրուեցաւ 1819-ին Սըր Սթանֆըրտ Ռաֆըլսի կողմէ: Յառաջիկայ տարի հիմնադրութեան 200-ամեակը պիտի տօնենք: 1823-ին 16 հայ կար Սինկափուրի մէջ: Այսօր հայերը 40 հոգի կը հաշուեն: Թիւը շատ չէ բարձրացած` ընդհանուր բնակչութեան հետ բաղդատած: Սինկափուրի մէջ կը գտնուի նաեւ հայկական Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ եկեղեցին, որ ամէնէն հին եկեղեցիներէն մէկն է, եւ Սինկափուրի կառավարութիւնը զայն համարեց ազգային պատմական կոթող:
«Աշխէն Յովակիմեանը (Ակնես Ճոագիմ) Սինկափուր ծնած առաջին անձն էր, որ խառնածին խոլորց (օրքիտ) ծաղիկի տեսակը աճեցուց: Եւ այս ծաղիկը Սինկափուրի ազգային ծաղիկը համարուեցաւ եւ կը կոչուի «Վանտա միս Ճոագիմ» (Vanda Miss Joaquim): Փոքր համայնքին համար բաւական բան իրագործուած է անցեալին: Այսօր համայնքը կը պահպանէ իր կառոյցները կամաւոր աշխատողներով: Վճարովի անդամներ չունինք: Կը հրաւիրենք Սինկափուր եկած աշխարհի որեւէ անկիւնէն հայեր, որպէսզի օգնեն մեզի, որովհետեւ շատ դժուար է հնութիւնը պահպանել եւ խնամել: Սինկափուրի կառավարութիւնը շատ աջակցող է: Կը դիմենք կառավարութեան եւ կը ստանանք նիւթական օժանդակութիւններ` եկեղեցւոյ վերանորոգութեան եւ բարեզարդման աշխատանքներ կատարելու, շրջափակի ցանկապատները վերանորոգելու համար: Թէեւ կը ստանանք օժանդակութիւն, բայց մէկը պէտք է, որ պետական թուղթերը ամբողջացնէ ու պատրաստէ:
«Մեր ամէնէն վերջին իրագործումը 24 մայիս 2018-ին տեղի ունեցաւ: Երկար ամիսներու լուրջ աշխատանքէ ետք յաջողեցանք ստեղծել հայկական ժառանգութեան ցուցասրահը Սինկափուրի մէջ: Այս ձեռնարկն ալ կառավարութեան կողմէ նիւթական օգնութեամբ եւ շրջանի մէջ ապրող հայերու նուիրատուութեամբ պատրաստուեցաւ: Եկեղեցւոյ մէջ պսակուողներու նուիրատուութեամբ ալ կը հաւաքուի որոշ գումար: Ուրեմն 24 մայիսին բացումը կատարեցինք այդ ցուցասրահին. ներկայ էին 70 անձ, կառավարական անձնաւորութիւններ եւ ներկայացուցիչներ, Աւստրալիայէն եկած էր նաեւ Հայկազուն եպս. Նաճարեան սրբազանը: Բաւական տպաւորիչ էր, որ այդքան փոքր համայնք մը, այսքան լաւ ցուցասրահ մը կրնայ շինել», ըսաւ ան:
Սանտրա Պասմաճեան յայտնեց, որ հայկական դպրոց գոյութիւն չունի Սինկափուրի մէջ` համայնքին շատ սակաւաթիւ ըլլալուն պատճառով: «Այն հայերը, որոնք Սինկափուր կ՛ապրին, հայերէն չեն խօսիր ընդհանրապէս: Տեղի ունեցած են նաեւ խառն ամուսնութիւններ»:
Սանտրա Պասմաճեան դիտել տուաւ. «Հայկական եկեղեցւոյ մէջ ունինք այցելուներու գիրք, բալմաթիւ զբօսաշրջիկներ կ՛այցելեն եկեղեցի եւ կը գրեն իրենց տպաւորութիւնները: Հայ զբօսաշրջիկներուն առաջին գործը կ՛ըլլայ այցելել հայկական եկեղեցին եւ յիշողութեան պարտէզը: Ամէն օր մօտաւորապէս 15-20 զբօսաշրջիկներ կ՛այցելեն եկեղեցի: Եկեղեցին բաց է ժողովուրդին համար: Մարդիկ ազատօրէն կու գան ու կ՛երթան: Եկեղեցին քաղաքին կեդրոնը կը գտնուի իր երիցատունով ու պարտէզով միասին: Շատ անգամ, երբ կամաւոր գործի մը համար կ՛այցելեմ եկեղեցի, կը տեսնեմ մարդիկ նստած են եկեղեցւոյ մէջ կամ յիշողութեան պարտէզը: Մեր կամաւորներէն շատեր Հայաստանէն են, սփիւռքէն ալ կան հայեր, որոնց հետ կը հաւաքուինք եւ հաճելի ժամանակ կ՛անցընենք»: