«ԺԱՄԱՆԱԿ»
Գոհունակութեամբ վերահասու կ՛ըլլանք, որ մեր համայնքի յայտնի մտաւորականներէն Սօսի Անթիքաճեանին գիրքը այս օրերուն լոյս տեսած է «Իլեթիշիմ» հրատարակչութենէն: «Կեչմիշիմտէն սեսլեր վէ ռենքլեր» խորագրեալ այս գիրքին մէջ հեղինակը կը ներկայացնէ իր ընտանիքին շուրջ 150 տարուան պատմութիւնն ու յիշողութիւնը:
Պողազիչի համալսարանի դասախօս, լեզուաբան Սօսի Անթիքաճեանը դուստրն է «ԺԱՄԱՆԱԿ» օրաթերթի երբեմնի առանցքային ու երախտաշատ աշխատակիցներէն Արա Ակինեանի: Նկատի ունենալով, որ իր ընտանեկան յուշերուն մէջ այդ երեսակը կարեւոր բաժին մը կը բնորոշէ, ան այս առաւօտ բարի եղաւ հեռաձայնով մեզի տեղեկացնելու, որ «Իլեթիշիմ» հրատարակչութիւնը լոյս ընծայած է այս գործը: Գիրքին հրատարակութիւնը տակաւին այնքան նոր է, որ հրատարակչութիւնը նոյնիսկ չէ սկսած ցրուելու: Որպէս հեղինակի` Սօսի Անթիքաճեանին հասած է օրինակ մը, եւ ան ալ անմիջապէս փափաքած էր տեղեակ պահել մեզ: Տակաւին գիրքը չենք շօշափած, սակայն կողքի արձանագրութիւնները կու տան տարրական պատկերացում մը: Սօսի Անթիքաճեանի կեանքի պատմութեան մէջ անշուշտ կայ «հայ ըլլալու» հանգամանքը` Խրիմի վերաբերեալ յիշողութիւններով: Ան տոհմածառի ճիւղերուն վրայ պտոյտ մը կը կատարէ` ներկայացնելով Թուրքիոյ մէջ հայոց մնացորդացի շրջանային ու դասակարգային զանազանութիւններէն կտրուածքներով: Հեղինակը 1940-ականներէն մինչեւ այսօր կը ներկայացնէ իր ընտանիքին պատմութիւնը` ընթացքին հասնելով մինչեւ 1910-ական թուականները եւ աւելի վաղ ժամանակաշրջաններ: Իր գիրքին մէջ զգալի են Թուրքիոյ զանազան ժամանակաշրջաններու ոգին ու մթնոլորտը: Սօսի Անթիքաճեանին յուշերը զուգորդուած են փորձառութիւններով ու դիտարկումներով: Սա ընտանիքի մը ոդիսականն է` սկսելով Անատոլուէն, Թրակիայէն եւ Պոլիսէն, մինչեւ Շիշլի, Մեծ կղզի եւ Պողազիչի համալսարան:
Տոքթ. Սօսի Անթիքաճեանին գիրքը ատեն-ատեն յուզումի ալ դուռ կը բանայ յաչս ընթերցողին, սակայն երբեք չի հրաժարիր երջանիկ ըլլալու ջանքերէն: Ան այդ բոլորը պատմած է նուրբ ձեւով, լեզուական վարպետութիւններով, որոնք կեանքի իր պատմութիւնը եզակի կը դարձնեն բոլոր անոնց համար, որոնք կը ջանան հետաքրքրութիւն եւ սէր դրսեւորել:
Սօսի Անթիքաճեանը նշած է, որ իր անմիջական շրջանակին հետ թէեւ հարց մը չէ ունեցած, սակայն փողոցի շարքային մարդոցմէ եւ լրատուամիջոցներէ յաճախ լսած է խօսքեր, որոնք կը վարկաբեկեն հայերը: Եւ այդ բոլորը կը շարունակէ լսել: «Երկրագունդի վրայ իբրեւ միակ հայրենիք գիտեմ այս երկիրը, ուր դիւրին չէ ապրիլ որպէս փոքրամասնութիւն մը, որուն անունը յաճախ կ՛օգտագործուի որպէս հայհոյանք, եւ որ երբեմն ալ կ՛ընկալուի իբրեւ թշնամի», նշած է Սօսի Անթիքաճեանը եւ` ընդգծած, որ զանազան երկիրներ ու քաղաքներ տեսնելը որքան որ ալ հաճելի ըլլայ իրեն համար, ինք երբեք չէ փափաքած Պոլիսէն դուրս տեղ մը ապրիլ:
Չորեքշաբթի, 7 մարտ 2018