Մեր Կրթական Քաղաքականութիւնը
Հայ Վարժարանները
Աշուն է, ու` վերամուտ:
Դպրոցներու դռներուն` ծնողները ուրախ ճիչով կը դառնան իրենք իրենց վրայ, եւ հոս-հոն ոսկի տերեւներով ծածկուած ճամբաներէն կանաչ սերունդը կը քալէ դէպի կրթական օճախներ` մտքի լոյսը եւ ապագայի ոսկի երազները կորզելու յոյսով:
Ուրիշներու կարգին, մայրական գիրկերու պէս կը բացուին, յաճախ` հայ եկեղեցւոյ մը գմբէթին տակ ծուարած, հայ կրթարաններուն ալ դարպասները: Ուրիշներու նմա՛ն, իբրեւ ուսում ջամբելու մսուր` իրենց պետական ծրագիրներով, մարդ ու քաղաքացի կերտելու նպատակով: Բայց ուրիշներէ տարբե՛ր նաեւ, իբրեւ ոգի, նոր սերունդի նկարագրին ու էութեան մէջ Հա՛յը դարբնելու անխորտակելի ճիգով:
Աստանդական մեր կեանքին մէջ, հայապահպանման գոյամարտի ճակատներուն վրայ տակաւին անառիկ բերդեր կը մնան մեր վարժարանները: Ատոր համար ալ պարզ շէնքեր չեն անոնք, դարերէն եկող խորհուրդի մը խորաններն են միաժամանակ: Որով` սրբավայրերու չափ գուրգուրանքի եւ պաշտամունքի կարօտ:
Այո՛, սորվեցնել այնքան մը գիտութիւն, այնքան մը պետական եւ օտար լեզու, որ այսօրուան ուսանողը վաղը երիտասարդ` կարենայ յաղթական մուտք գործել համալսարանի դռներէն, կամ` նուաճումներ իրագործել գործնական կեանքի մէջ, շուկայի ասպարէզին մէջ: Բայց շաղուիլ միաժամանակ հայկական թթխմորով, որպէսզի վաղը եւ մի՛շտ յուռթի մնայ հայութիւնը` օտար երկնակամարներու տակ:
Ի վերջոյ բոլոր ճամբաները, աշխարհի չորս ծագերէն, Արարատին կը տանին մեզ: Եւ այդ ճամբաները Արարատի յաւերժութեան հասնելու համար պիտի անցնին անպայմա՛ն հայ կրթարաններու կամարներուն տակէն:
«Գործնապաշտ» ծնողներ կան, որոնք կը փափաքին օր մը առաջ վկայականի արժանացած տեսնել իրենց զաւակը, կը կարծեն օտար վարժարաններու դռները ափ առնելով-տալով` լաւագոյնս զինել իրենց սրտահատորը կեանքի պայքարին համար:
Կը մոռնան անոնք, որ պետութեան կրթական ծրագիրը տառացիօրէն կը գործադրուի այսօր հայ վարժարաններու յարկին տակ, եւ պետական քննութիւններու յաջողութեան անոնց արդիւնքները երբեք նուաստացուցիչ չեն` օտար վարժարաններու արդիւնքներու համեմատած:
Կը մոռնան տակաւին, որ տարիներու ընթացքին, հայ վարժարան յաճախելով` իրենց զաւակները նիւթական կոկիկ գումար մը խնայել տուած կ՛ըլլան, որովհետեւ անհամեմատօրէն նուազ պահանջկոտ են հայ կրթական հաստատութիւնները` կրթաթոշակներու նկատմամբ, քան` որեւէ օտար վարժարան:
Կան տակաւին մտածողներ, որ բաւական է շաբաթը մէկ-երկու ժամ հայերէնի անձնական դասեր առնել տալ իրենց զաւակներուն, որպէսզի անոնք կարենան թերթ կարդալ, քանի մը տող հայերէն գրել` ի հարկին:
Չե՞ն անդրադառնար նման մտայնութիւններու տէր անձերը, որ միայն հայերէն խօսելով եւ քիչ մըն ալ գրելով` կարեւոր տոկոսովը հայը հայ չի կրնար մնալ գալիք սերունդին մէջ:
Եւ յետոյ, եթէ ամէն հայ ծնող իյնար մտածման նոյն թակարդին մէջ, ո՞ր հայ տղան պիտի յաճախէր հայ վարժարան մը: Ուրեմն պիտի փակուէին, քանի մը տարիէն, բոլո՛ր հայ վարժարանները: Եւ ո՞վ, այն ատեն, պիտի այցելէր տուները, հայերէնի անձնական դասեր տալու համար: Ո՞ւր պիտի պատրաստուէր հայ ուսուցիչը:
Եթէ ամէնուն չի պատկանիր նման մտածողութիւն մը, հապա ինչո՞ւ պիտի սեփականացնէ զայն որոշ գաղակարգ մը:
Մեր գոյապայքարը յաղթանակի վերածելու համար համադրական ճիգն է հարկաւոր: Եւ այդ ճիգը ամէնէն աւելի անհրաժեշտ է ու կարելի` կրթական ճակատի վրայ:
Պիտի հաւատանք ու հետապնդենք կրթական մէկ քաղաքականութիւնը. հայ նոր սերունդը հայ պահել` լաւագոյն քաղաքացիներ եւ պատրաստուած անհատներ դարբնելով միաժամանակ:
Եւ ասիկա կ՛իրագործուի հայ մանուկը հայ վարժարան առաջնորդելով, միայն ու միմիայն:
Որքան բազմանայ հայ կրթական օճախներուն մէջ ծաղկող հայ նոր սերունդին թիւը, այնքան աւելի կը բարձրանայ այդ կրթական յարկերուն մակարդակը:
Անցէք անգամ մը անոնց առջեւէն: Պիտի զգաք, որ Ս. Մեսրոպի առաքեալներուն պէս թեւաբաց կը սպասեն անոնք մատղաշ սերունդին:
Տարի մը ուշ հասնիլ վկայականի` ի՛նչ փոյթ: Բայց` հասնիլ հայօրէն եւ շարունակել հայութեան ջահարշաւը դէպի ապագան:
Այս պէտք է ըլլայ սրտցաւ հայ ծնողի մը առողջ առաջադրանքը:
ՏՈՔԹ. Յ. ԳԱԶԱՆՃԵԱՆ
Ակնարկ
Սրբագրեցէ՛Ք…
1920-ին Թուրքիա կը սպասէր Մոսկուայի արտօնութեան` յարձակելու համար Հայաստանի վրայ:
Այս արտօնութիւնը տուաւ Լենին.
– ՍԽԱԼ ԸՐԻՆՔ ՀԱՅԵՐՈՒ ՀԵՏ ԴԱՇԻՆՔ ԿՆՔԵԼՈՎ: ՊԻՏԻ ՋԱՆԱՆՔ ՍՐԲԱԳՐԵԼ: ԵԹԷ ՄԵՆՔ ՉՅԱՋՈՂԻՆՔ, ԴՈ՛ՒՔ ԿԸ ՍՐԲԱԳՐԷՔ:
Սրբագրութեան այս գործողութիւնը Թուրքիա կատարեց լաւագոյն կերպով եւ իւրայատուկ ոճով:
Հարկ չկայ այդ բոլորին վրայ ծանրանալու` տալու համար պատկերը լքուած Հայաստանի մը` պոլշեւիկեան մուրճին եւ թրքական սալին միջեւ:
Տարօրինակ զուգադիպութեամբ մը այս բոլորը կը յիշուին Ղարաբաղի ողբերգութեան առթիւ ու Թուրքիոյ վարչապետ Սիւլէյման Տեմիրելի Մոսկուա այցելութեան օրերուն, երբ Թուրքիոյ մէջ ոմանք սկսած են տխմար նկատել իրենց այն հայրենակիցները, որոնք` «աչքը գոց Խորհրդային Միութեան թշնամիներ են»:
Համաձայն ենք: Մարդ միայն տխմար ըլլալու է այնքա՜ն շահեկան «սրբագրութեան» մը արտօնութիւնը տուող ղեկավարի մը երկրին հանդէպ թշնամական զգացումներ սնուցանելու համար:
Թուրքերը այդքան ալ տխմար չեն սակայն: Ու եթէ երբեմն եղած են, եղա՛ծ են գիտակցաբար` սակարանային մտահոգութիւններով, քաղաքական մուրացկանի իրենց կոչումը առաւելագոյնս արժեցնելու մտածողութեամբ:
Այս օրերուն, երբ այդ տխմարութիւնը հրապարակով կը դատապարտուի, անպայման այլ մանածներ կան ներկուելիք: Կայ մանաւանդ Ղարաբաղը, որ թէեւ ողբերգութիւն մըն է մեզի համար, բայց փորձանք դարձած է, վաղը կրնայ աւելի ծանր փորձանք մը դառնալ Անգարայի սիրասունին` «եղբայրական» Ազրպէյճանին:
Այդ պարագային, գիտակցական տխմարութիւնն ալ կրնայ սխալ հասկցուիլ: Թուրքերը այդ անպատեհութիւնն ալ նկատի ունենացած են ու Ֆալիհ Ռըֆքը Աթայներու վեթերանութեան կը դիմեն ընդգծելու համար Լենինի թրքասիրութիւնը…
Կացութիւնը հասկնալի է:
X
