Որոշումը Մենք Ենք Կայացրել` Ելնելով Մեր Պետական Շահերից

Հարցազրոյց` ՀՅԴ Բիւրոյի Ներկայացուցիչ
Հրանդ Մարգարեանի Հետ

Ստորեւ կը հրապարակենք «Հայոց աշխարհ» օրաթերթի լրագրող Արմինէ Սիմոնեանին կատարած հարցազրոյցը ՀՅԴ Բիւրոյի ներկայացուցիչ Հրանդ Մարգարեանին հետ: 

ՀԱՐՑՈՒՄ.- Հաշուի առնելով աշխարհաքաղաքական օրէցօր լարուող իրադրութիւնը, ժամանակը չէ՞, որ Հայաստանը նոր շեշտադրումներ հաղորդի իր արտաքին քաղաքականութեանը. ՀՅԴ-ի հրաւիրած ներկայացուցչական խորհրդաժողովը` «Հակառակորդի ռազմաքաղաքական մարտավարութիւնն ու մեր անելիքները» կարգախօսով, պայմանաւորուած էր ա՞յս անհրաժեշտութեամբ:

ՀՐԱՆԴ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ.- Ձեր հարցում տեղ գտած շեշտադրումներն, անշուշտ, գոյութիւն ունեն: Նախ` Ազրպէյճանի որդեգրած մարտավարութիւնը դժուարին վիճակ է ստեղծել մեզ համար` սահմանային բախումներ, զոհեր, ինչը չի կարող չանհանգստացնել: Հետեւաբար մենք ոչ միայն հակազդողի դերում պէտք է լինենք, այլեւ իրականացնենք նախաձեռնողական քաղաքականութիւն, ամէն ինչ պէտք է անենք, որպէսզի նախաձեռնութիւնը մեր ձեռքը վերցնենք, եւ դա պէտք է լինի տարբեր բնագաւառներում:

Մենք մեր հերթին պէտք է փորձենք Ազրպէյճանին նեղը գցել: Մեզ համար ձեռնտու չէ պատերազմի վերսկսումը, մենք արցախեան հիմնահարցի լուծումը տեսնում ենք բանակցային սեղանի շուրջ: Բայց տէ ֆաքթօ պատերազմ է տեղի ունենում մեր սահմաններին, ուրեմն եթէ հարկ լինի, պէտք է դիմացինի նախայարձակումը կանխելու համար դիմենք նաեւ յարձակողական քայլերի:

Ազրպէյճանը, որի նպատակն է ռազմական ճանապարհով լուծել արցախեան խնդիրը, իր հերթին պէտք է սպասի հայկական կողմից նախայարձակ քայլերի ու գիտակցի, որ հիմնահարցը ռազմական ճանապարհով լուծելու դէպքում ինքն է վատ վիճակում յայտնուելու` կորցնելով նորանոր տարածքներ:

Երկրորդ` արցախեան հարցը շարունակում է մնալ մեր ազգային գերխնդիրը, հետեւաբար հայ քաղաքական միտքը ժամանակ առ ժամանակ պէտք է մղել խնդրի առնչութեամբ նոր գաղափարների, նոր դիրքորոշումների արտայայտման: Իսկ դրան նպաստում է հարցի շուրջ մտքերի փոխանակումը:

Միաժամանակ կար Դաշնակցութեան որոշ դիրքորոշումների ու որոշումների մասին հասարակութեանն իրազեկելու, ինչպէս նաեւ հասարակական տարբեր շերտերի տեսակէտները լսելու, քննարկելու անհրաժեշտութիւն:

Եւ վերջապէս, Արցախի Հանրապետութեան անկախութեան տարեդարձն է, իսկ Դաշնակցութիւնն ամէն տարի նշում է այն` դա նաեւ առիթ ծառայեցնելով սեփական դիրքորոշումներն արծարծելու: Խորհրդաժողովը ծառայեց իր նպատակին, նոր մօտեցումներ, նոր շեշտադրումներ հնչեցին: Կարծում եմ` համապատասխան մարմինները պէտք է ուշադրութիւն դարձնեն այս ամէնի վրայ:

Հ.- Ապրիլեան պատերազմից յետոյ առաւել քան յստակ դարձաւ, որ «Մատրիտեան սկզբունքներն» այլեւս ժամանակավրէպ փաստաթուղթ է, եւ ուրեմն, ժամանակը չէ՞ առաջ մղել Արցախի որպէս բանակցային կողմ հանդէս գալու անհրաժեշտութիւնը:

Հ. Մ.- Իրականում զրոյական վիճակ է` բանակցային սեղանին ո՛չ որոշակի փաստաթուղթ կայ, ո՛չ էլ որեւէ համաձայնութիւն:

Իսկ «Մատրիտեան սկզբունքներ» ասուածը Դաշնակցութեան համար անընդունելի է: Ազրպէյճանի հիմնական ռազմավարութիւնն է հարցը ռազմական ճանապարհով լուծելը: Նա բանակցային գործընթացն օգտագործում է իր այդ ռազմավարութիւնը յաջողեցնելու համար: Այսինքն բանակցութիւնները Ազրպէյճանի ռազմական քաղաքականութեան մաս են կազմում: Այս առումով, այո՛, մենք պէտք է կարողանանք վերաթարմացնել, վերանորոգել մեր մօտեցումները:

Հ.- Վերաթարմացում ասելով` հասկանանք բանակցութիւններին չմասնակցելն ու Մատրիտեան փաստաթղթից հրաժարուելը:

Հ. Մ.- Կարծում եմ` պէտք չէ դիմել այնպիսի գործողութեան, որը կը նշանակի, թէ մենք դուրս ենք գալիս բանակցութիւններից: Իսկ Մատրիտեան փաստաթղթից հրաժարման տարբեր ձեւեր կան, ամէն դէպքում ինձ համար բանակցութիւններից հրաժարումը չէ այդ ճանապարհը:

Ըստ իս, այսօրուայ գործընթացը մեր օգտին է, որովհետեւ Ազրպէյճանն է իր մերժողական կեցուածքով յայտնուել յիմար վիճակում: Պարզապէս մենք պէտք է շեշտադրումները յստակեցնենք, պէտք է նախ հասնենք նրան, որ իրականանան 2016-ին Վիեննայում եւ Ս. Փեթերսպուրկում տեղի ունեցած պայմանաւորուածութիւնները միջադէպերի հետաքննութեան մեքանիզմի ներդրման հետ կապուած:

Եթէ անգամ Ազրպէյճանը շարունակում է հրաժարուել, հայկական կողմը պէտք է դրանք կիրառի: Դա մեզ հնարաւորութիւն կը տայ ի ցոյց դնել Ազրպէյճանի ռազմատենչ քաղաքականութիւնը, ներազդել միջազգային հանրային կարծիքի վրայ, դրանով իսկ ճնշում գործադրել Ազրպէյճանի վրայ:

Հ.- Մերօրեայ հարցադրումներն են «ոչ մի թիզ հող», թէ՞ «զիջումներ Արցախի կարգավիճակի դիմաց».Դաշնակցութեան դիրքորոշումը մնու՞մ է նոյնը:

Հ. Մ.- Ի հարկէ, ո՛չ մի թիզ հող եւ ո՛չ մի զիջում. սա ինձ համար իմաստ կ՛ունենայ այնքան ժամանակ, քանի դեռ ԼՂ անկախութեան փաստը չի ընդունուել բոլորի կողմից: Իսկ ամէն մի երկիր պէտք է իրաւունք ունենայ իր պատմական տարածքների վրայ իր կենսունակութեան ու անվտանգութեան պայմանները ստեղծել: Այդ կենսունակութեան, անվտանգութեան ու պատմական իրաւունքի սկզբունքների հիման վրայ էլ պէտք է ձեւաւորուեն Արցախի վաղուայ պետական սահմանները:

Ազատագրուած տարածքները մեր անվտանգութեան երաշխաւորն են: Արցախը պէտք է իր ամբողջ սահմանի երկայնքով Հայաստանի հետ սահման ունենայ, ինչպէս նաեւ սահման ունենայ երրորդ երկրի հետ: Արցախը պէտք է վերականգնի հողային ամբողջականութիւնը, այսինքն պէտք է վերամիանան Շահումեանը, Մարտակերտի դաշտային շրջանը: Սա է մեր պատկերացումը: Բայց խնդրի լուծման հիմքը կամ սկիզբը Արցախի անկախութեան ճանաչումն է բոլորի կողմից:

Հ.- Ինչո՞ւ Հայաստանը որոշեց չմասնակցել Վրաստանում մեկնարկած ՕԹԱՆ-ի «Agile Spirit 2017» զօրավարժութիւններին:

Հ. Մ.- Դա շատ բնական քայլ է, Հայաստանն անկախ երկիր է, մենք ենք որոշում` ինչի՞ն մասնակցել, ինչին` ոչ: Այնպէս որ, կարող էինք մասնակցել, կարող էինք նաեւ չմասնակցել: Իսկ չմասնակցելու պատճառները կարող են տարբեր լինել, օրինակ` կայ պատրաստուածութեան հանգամանքը:

Հ.- Դա Հայաստանի՞ որոշումն էր, թէ՞ կայ, ինչպէս արեւմտամէտ վերլուծաբաններն են ասում, ռուսական կողմի ճնշումը, կամ էլ գուցէ Ազրպէյճանի մասնակցութեան հանգամանքն է իր դերակատարութիւնը ունեցել:

Հ. Մ.- Կարծում եմ` սա եղել է մեր պետութեան կայացրած որոշումը: Բայց հնարաւոր է, որ հաշուարկի մէջ հաշուի է առնուել Հայաստանի ՀԱՊԿ-ի անդամակցութիւնը: Ես դրան բնական եմ վերաբերւում: Նա, ով Հայաստանի այս քայլից փորձում է խնդիր ստեղծել, դա իր գործն է, իր խնդիրն է: Այս որոշումն ինձ համար քաղաքական որոշում չէ, այլ` նպատակայարմարութեան հարց, ժամանակի ու պահի անհրաժեշտութեամբ թելադրուած քայլ:

Հ.- Փաստօրէն որքան էլ մենք կարեւորում ենք «եւ… եւ»-ի քաղաքականութիւնը, այնուհանդերձ, գալիս է մի պահ, երբ ծանրութեան նժարը հարկ է լինում թեքել այն կողմը, որտեղ Հայաստանի անվտանգութեան երաշխիքներ են:

Հ. Մ.- Ի հարկէ, ՀԱՊԿ, հայ-ռուսական տարբեր ռազմավարական պայմանագրեր եւ այլն, եւ դա իրողութիւն է: Իւրաքանչիւր երկիր գտնւում է որեւէ ռազմաքաղաքական դաշինքի մէջ: Հայաստանն էլ այս ռազմաքաղաքական ճամբարի մէջ է: Բայց, դրանով հանդերձ, մենք չենք մերժում միւս ճամբարների հետ մեր համագործակցութիւնը, չենք խզում մեր կապերը, չենք հակադրւում:

Սակայն յարաբերութիւններ չխզել` չի նշանակում երկու ճամբարները հաւասար հարթութեան վրայ դնել, չէ՞ որ մենք մէկի հետ համագործակցում ենք, բայց միւսի մի մասն ենք կազմում, նրա անդամն ենք: Ի վերջոյ, պէտք է հասկանալ, որ գոյութիւն ունեցող իրողութիւնը մեզանից համապատասխան կեցուածք է պահանջում: Եւ վերջապէս, նման իրավիճակներում պէտք է գիտակցել, որ ամէն մի քայլ արւում է մեր պետական շահերից ելնելով:

ԱՐՄԻՆԷ ՍԻՄՈՆԵԱՆ

«Հայոց Աշխարհ» օրաթերթ