Խմբագրական
Յոյսի Տօնը
Քրիստոնեայ մարդկութիւնը վաղը կը տօնէ Քրիստոսի հրաշափառ յարութիւնը:
Լացի գիշերէն ետք` ցնծութիւնը հոգիներուն, ի լուր աստուածային հրաշքին, որ մարդկութեան պիտի տար կրօններուն ազնուագոյնը եւ անոր պիտի սորվեցնէր վսեմագոյնը սկզբունքներուն. սիրեցէք զմիմեանս:
Դարերու ընդերքէն եկող այս կանչը ճիշդ է որ այսօր շա՜տ տկար կը հնչէ մարդոց ականջին: Մարդիկ ո՛չ միայն դադրած են զիրար սիրելէ, այլ միջոցներ կը խորհին` զիրար բզկտելու համար: «Մարդ` մարդու գայլ» բացատրութիւնը ներկայիս շա՛տ աւելի կը պատշաճի, քան քրիստոնէական սիրոյ պատգամները` բնորոշելու համար հոգիներու ներկայ վիճակը:
Զէնքերու շաչիւնն ու սուրերու շկահիւնը կը լեցնեն ամէն կողմ: Ու մարդիկ` ենթակայ շղթայազերծ նիւթին զօրութեան, անտարբեր, կը դիմեն դէպի վախճան մը, որ Յայտնութեան տեսարանները կրնայ պարզել:
Եւ սակայն, հակառակ այս բոլորին, մարդիկ հոգեկան արիութիւն ունին Քրիստոսի յարութիւնը տօնելու: Եւ այս արիութիւնը այն միակ յոյսն է, որ դեռ տրուած է մարդուն` իր փրկութեան իբրեւ ապաւէն:
Յոյսը կը վերապրի բոլոր փոթորիկներէն վեր: Մէկ կողմ թնդանօթ ու ռումբ, միւս կողմ` երգ ու շարական, որոնք հրեշտակներու լեզուն կը խօսին: Մէկ կողմ` հրթիռ ու արբանեակ, միւս կողմ` աղօթք ու մատեան:
Այս հակապատկերներուն միջեւ` փրկութեան յոյսը մարդկութեան:
Յոյսի այս խորհրդանիշներէն մէկը` հայ ժողովուրդը:
Չկայ ժողովուրդ մը, որ քրիստոնէութեան համար այնքա՜ն զոհեր տուած ըլլայ, որքան հա՛յ ժողովուրդը: Ո՛չ մէկը բիւրաւոր ազգերէն ի փառս Աստուածորդւոյն այնքան տաճարներ կանգնած է իր հողին վրայ, որքան մենք: Ու ճիշդ ատոր համար ալ անհամար մարտիրոսներ տուած ենք:
Քրիստոսի եւ անոր քարոզած ու դաւանած վարդապետութեան փառքին ու յաղթանակին համար, ու նաեւ այդ վարդապետութեան միջոցով, ի խնդիր իր պայծառ լուսաւորումին եւ ճառագայթումին, քրիստոնէութեան բարոյական սկզբունքներուն անաղարտ պահպանման եւ անոնց իրագործման համար, հայութիւնը, ոեւէ ժողովուրդէ աւելի նահատակներ տուաւ: Այդ նահատակներէն իւրաքանչիւրը ունեցաւ ի՛ր գողգոթան, իւրաքանչիւրը իր արեամբ պարարտացուց քրիստոնէութեան հոգեկան աշխարհը:
Զատիկ` տօն յոյսի ու հաւատքի:
Յոյս եւ հաւատք` նա՛եւ հայ ժողովուրդին, որ կրցաւ մթամած հորիզոններէն անդին` յոյսի հորիզոններ տեսնել եւ աղէտի ու քանդումի մէջ` հաւատքի սիւներ բարձրացնել:
Յոյսի ու հաւատքի օր` տարաբախտ ժողովուրդի մը համար, որ հակառակ իր հոգեկան բոլոր արժէքներուն, նուիրական իրաւունքներու զլացման տառապանքը կ՛ապրի տակաւին մինչեւ այսօր:
Կ՛ապրի, բայց չի յուսահատիր: Յոյսի ովկիանոս մըն է հայ ժողովուրդը: Որովհետեւ գիտէ, թէ չարչարանքներէն եւ խաչելութենէն ետք կա՛յ յարութիւնը, լացի գիշերէն ետք` լուսապայծառ ողողումը, այն գերեզմանին, ուր իր թշնամիները փորձեցին թաղել զինք:
Եւ որովհետեւ չի յուսահատիր, չի վհատիր հայ ժողովուրդը, եւ որովհետեւ անոր մէջ անխախտ կը մնայ հաւատքի ամուր պատուանդանը, եւ որովհետեւ իր արիւնալի պատմութեան ընթացքին բազմիցս տուած է փաստը իր փիւնիկեան էութեան, վստահ պէտք է ըլլալ, որ յարութեան տօնը վերականգնումի, ինքնաճանաչման եւ յամառ վերելքի նոր հանգրուան մը պիտի ըլլայ իրեն համար:
Այս հաւատքով կ՛ողջունենք Աստուածորդւոյն հրաշափառ յարութիւնը:
Անոր մէջ տեսնելով յարութեան խորհուրդը մեր ժողովուրդին:
Ակնարկ
Մենք Ենք Յարութիւնը
Եւ Մենք Ենք Կեանքը…
Քրիստոնէական մտածողութեան մէջ Աստուածորդիին յարութիւնը հողէ կազմուած եւ անդրէն ի հող դարձող մարդուն տրուած գերագոյն յոյսն է, հողէն անդին ու մահէն անդին տեւելու քաղցր մխիթարութիւն մը: Առանց խաչելութեան` Կտակարաններուն էջերը պարզ գրքի էջեր պիտի ըլլային հաւանաբար եւ առանց յարութեան խորհուրդին` դէպի երկինք բարձրացող լուսեղէն ճամբաները շատ-շատ բանաստեղծութիւն պիտի համարուէին:
Յարութեան խորհուրդով մահկանացու մարդը զգաց, որ ինք առանձին չէ, աննպատակ շնչաւոր մը չէ, կորնչելի չէ մանաւանդ, հեռաւոր ապաւէն մը ունի եւ իր առջեւ բաց են երկինքի դարպասները: Յաւերժանալու խոստում մը տրուած է իրեն:
«Ե՛ս եմ յարութիւնը», ըսաւ մեծախռով Նազովրեցին, այսինքն` մահկանացու չեմ. ես եմ կեանքը ըսաւ, այսինքն յաւերժական եմ: Ի՜նչ ահաւոր պիտի ըլլար մարդուն կեանքը, ո՞վ պիտի բուժէր անոր անձկութիւնը, ո՞վ պիտի լեցնէր անոր հոգիին տանջալի պարապը, եթէ ըսուած չըլլար այս խօսքը եւ խօսքը մարմնացեալ` հանդիպած չըլլար մեր աշխարհին:
Հոս կանգ կ՛առնենք: Հոս խօսքը կը փոխանցենք աստուածաբաններուն ու կ՛ըսենք.
– Մենք ենք յարութիւնը եւ մենք ենք կեանքը…
Մենք` հայոց ժողովուրդը:
Թերեւս քիչ ժողովուրդներ կան աշխարհի վրայ, որ այս համարձակութեամբ, հպարտութեամբ ու ա՛յս արդարութեամբ կարենան ըմբռնել յարութեան իմաստը եւ կեանքին արժէքը: Պարբերական յարութիւնները կանխող շրջաններուն մենք չստեղծեցինք պարբերական տանջանքները, տէգն ու նիզակը մենք չխրեցինք մեր կողերուն, մեր կամքով չբարձրացանք Գողգոթա, բայց յարութիւն առինք մեր որոշումով եւ կեանքը ենթարկեցինք մեր կամքին:
Կարելի չէ անտարբեր մնալ եւ չհրճուիլ ի տես հոն` հայրենիքի մէջ եւ հոս` սփիւռքի մէջ մեր ժողովուրդին պարզած կենսունակ պատկերին: Ու մեր հրճուանքը նուազ անխառն չէ, քան` յարուցեալ Տիրոջ յիշատակին առջեւ հաւատացեալ մարդուն սիրտը լեցնող զեղուն ապրումը: Բոլոր վէրքերը չեն բուժուած տակաւին, անթերի չենք, հանրային կեանքը սնուցանող արիւնատար մեր բոլոր երակները քաջառողջ չեն, բայց եղածը հրաշք է արդէն, այն խաչելութենէն ետք մխիթարական է այս եռուզեռը, վերականգնումի հին փորձերուն հետ հաշտ է, այսպէս եղած է մեր կեանքը հայոց պատմութեան ամբողջ երկայնքին, որովհետեւ`
Մենք ենք յարութիւնը եւ մենք ենք կեանքը…
XX
