Օրիո՛րդ, Ո՞ւր Է Արարատը
Տեառնընդառաջի առթիւ փակ էին վարժարանները: Այս արձակուրդէն օգտուելով` Լիբանանահայ ազգային վարժարաններու ուսուցչական միութիւնը կազմակերպեր էր սինեմայի ցերեկոյթ` աշակերտներուն համար:
Շաբաթներէ ի վեր սինեմա «Քափիթոլ»-ի մէջ ցուցադրութեան դրուած էր «Տը Պայպլ» (Աւետարանը):
Բաւական լուրջ պատրաստութեամբ այդ ժապաւէիը, որ այլապէս կրօնի դասն իսկ էր աշակերտութեան, վստահօրէն արժէր տեսնել:
Ուստի, բոլոր վարժարանները ընդառաջած էին հրաւէրին:
Իրենց ուսուցիչ-ուսուցչուհիներուն առաջնորդութեամբ, կարգապահ, գեղեցիկ պատկեր մըն էր մօտ 1400 աշակերտներու մէկտեղումը միեւնոյն սրահին մէջ:
Անսահման ուրախութեան մէջ սկսաւ ժապաւէնին ցուցադրութիւնը: Վեցէն տասնչորս տարու տղաքը ծանօթ էին արդէն անոր բովանդակութեան: Հիմա, կարծէք, առիթն էր պատկերներուն հետ բաղդատական մը ընելու:
Ու շշուկներ կ՛արձագանգէին յաճախ.
– Ահա՛ Ադամը, ահա՛ Կարէնը, ահա՛…
Վերջապէս, ու մանաւանդ երբ Նոյ նահապետը երեւցաւ, աշակերտները չկրցան զսպել երկար ծափահարութիւն մը: Հին ու յաւիտենական բարեկամ մըն էր սա նահապետը:
Նոյեան տապանի շինութիւնը կէս ժամ տեւեց: Ջրհեղեղը, տապանի փրկութիւնը: Թռաւ ագռաւը ու չվերադարձաւ: Աղաւնին գնաց ու եկաւ` ձիթենիի ճիւղը բերնին:
– Օրիո՛րդ, ձիթենիի ճիւղն ալ Հայաստանի դաշտերէն փրցուած է:
– Օրիո՛րդ, Արարատը հիմա պիտի տեսնե՞նք: Օրիո՛րդ, ո՞ւր է Արարատը..
Չէ՛, հայ աշակերտները չտեսան Արարատը ժապաւէնին մէջ: Խօսնակը միայն յայտնեց, որ տապանը կանգ առաւ Արարատի վրայ: Միայն ԱՐԱՐԱՏ բառը, առանց պատկերին, խլեց անդադար ծափ: Հապա եթէ տեսնուէր Արարատը…
Ու ինչո՞ւ ցոյց չտրուեցաւ Ան:
Ժապաւէնը պատրաստողները ամէնէն փոքր մանրամասնութեան համար տարիներ են տրամադրած: Կարելի չէ՞ր, որ պատմական այդ լեռն ալ իբրեւ վաւերական գոյութիւն, ժապաւէնին վաւերականութիւնը աւելի ամրացնէր:
Խնդիրը սակայն ո՛չ ժապաւէն է, ո՛չ ժապաւէնը պատրաստողներուն տրամաբանութիւնը:
Խնդիրը այն է, որ մանկապարտէզի փոքրիկներէն մինչեւ երկրորդականի տղաքը, անուս հայէն մինչեւ համալսարանական հայը, Արարատը կը փնտռեն, Արարատը կը տեսնեն, Արարատով կ՛ապրին, ու Արարատը անցուցած են իրենց երակներուն` որպէս արիւն ու ապրում:
Ո՞ր հայը կը մտածէ պահ մը, որ Արարատը կը պատկանի այսօր թուրքին, ու ո՞ր թուրքը կը հաւատայ, որ Արարատը իրն է:
Թուրքն ու աշխարհի բոլոր մարդիկը եթէ կազմեն դատարան ու բերեն այսօրուան բոլոր քաղաքական քարտէսները` վկայ, որ Արարատը Թուրքիոյ կը պատկանի, թուրքին է, մանկապարտէզի մեր փոքրերուն ճիչը կը բաւէ փոշիացնելու համար ամէն փաստարկութիւն. «Օրիո՛րդ, ո՞ւր է Արարատը…»:
Արարատի առթած զգայնութիւնը հպարտանք է հայուն համար, թուրքին` յաւիտենական մղձաւանջ ու ամօթ:
– Օրիո՛րդ, ո՞ւր է Արարատը…
Արարատը հարցումիդ մէջ է, քա՛ղցր հայորդի: Ու սրտի՛դ:
Պատկեր մը ժապաւէնի մը մէջ, աւելի կամ պակաս, օտար դրօշ մը նոյնիսկ Արարատի վերեւ, դարերով կամ տարիով, իմաստ չունի, հիմք չունի:
Հիմքը, արդարութիւնը, սեփականութիւնն ու պատմութեան անշեղելի օրէնքը դո՛ւն ես, հարցո՛ւմդ, սպասո՛ւմդ:
– Օրիո՛րդ, Արարատը ո՞ւր է:
Հարցո՛ւր, փնտռէ՛, նոյնիսկ մնա՛ առանց պատասխանի:
Օր մը, քու օրիորդիդ, այլեւս թերեւս ճերմակահեր, ըսես վստահօրէն. «Օրիո՛րդ, ահա՛ Արարատը»:
Արարատը, ո՛չ թէ պատկեր, ո՛չ թէ քարտէս, ո՛չ թէ մէկ ափէն փշաթելերով գծուած սահմաններէն հոսող նայուածքով բռնուած, այլ` շօշափելի ամբողջութիւն:
Մինչ այդ, մեղեդի՛ է հարցումդ, սրտապնդի՛չ է փնտռտուքդ, հայոց պատմութեան աղաղա՛կ է մեծադղիրդ` շշուկդ.
– Օրիո՛րդ, ո՞ւր է Արարատը…
Ե. ԵՐԿԱԹ
