Մեր Մամուլը
Երեք Պատգամ
Հայացնել… հայը: Ներելի է ենթադրել ուրեմն, որ հայեր կան, զորս անհրաժեշտօրէն պէտք է հայացնել, քանի դեռ բոլորովին ապահայացած չեն:
Եւ դեռ կան հայեր, աստ եւ անդ, որոնք հայ են անունով ու մականունով, ծնունդով ու յիշատակով, բայց կորսնցուցած են, կորսնցնելու վրայ են իրենց լեզուն եւ ազգայնութեան միւս ստորոգելիները:
Հայացնել նաեւ այս… հայերը:
Հայացնել հայը, այս կը նշանակէ` դարձնել հայ մարդը ոչ միայն հայախօս, ոչ միայն հայադաւան, այլեւ, այլ մանաւանդ հայակրօն: Այսինքն` խօսքէն գերիվեր բան մը: Դաւանանքէն գերիվեր բան մը: Բան մը, որ կրօնի աստիճանաչափին վրայ ըլլայ: Աստուծոյ աւելի մօտ ըլլայ:
Կ՛ուզենք, խնդրելու ձեւով կը պահանջենք, որ պրազիլահայ մայրերը, արժանթինահայ մայրերը, ամերիկահայ մայրերը, ֆրանսահայ մայրերը չկարենան ըսել. «Իմ զաւակս հայ չէ, ՏԵՂԱՑԻ է»: «Տեղացի»-ն պէտք չունի մեր զաւակներուն, ո՛չ ալ, ըսենք յստակ, մենք պէտք ունինք «տեղացի»-ներուն:
Մենք կ՛ուզենք, որ մեր զաւակները… մե՛ր զաւակները ըլլան: Ցեղին ձայնը խօսի իրենց մէջ: Արեան ձայնը հնչէ իրենց մէջ: Աւանդութեանց, պատմութեան, անցեալին ձայնը բարբառի իրենց մէջ:
Այո՛, հայացնել հայը: Եւ այս է մեր առաջին պատգամը:
Հայացնելով հայը` նովին բանիւ մենք հայացուցած կ՛ըլլանք նաեւ հայ լեզուն: Նաեւ` հայ գրականութիւնը: Նաեւ` հայ հայրենիքը: Նաեւ` հայ հողը, որ նոյնքան ազգութիւն է, որքան հայրենիք է:
Հայացնել հայ լեզուն` այս կը նշանակէ վերապրեցնել Մեսրոպ Մաշտոցը: Լեզուն հայացնել` ազգը հայացնել է կերպով մը: Ազգն է, որ կը ստեղծէ լեզուն, բայց լեզուն է, որ կը պահէ ազգը: Աղաւաղել լեզուն` մօտաւորապէս կը նշանակէ աղաւաղել ազգութեան հոգին:
Լեզուն ազգ է, ինչպէս ոճը մարդն է: Առաջինը ազգային ստացուածք է, երկրորդը անհատական ստացուածք է: Ազգը կը ստեղծէ լեզուն, անհատը կը ստեղծէ ոճը:
Իրենց ոճով մարդիկ կ՛առանձնանան, իրենց լեզուով ազգերը կ՛ազգայնանան:
Հայացնել լեզուն: Եւ այս է մեր երկրորդ պատգամը:
Կու գանք, կը հասնինք գրականութեան, որ միաժամանակ թէ՛ անհատական ստացուածք է եւ թէ՛ ազգային ստացուածք է:
Ազգը իրաւունք ունի պահանջելու, որ իր գրականութիւնը իր դիմագիծը ունենայ, հարազատ ըլլայ իրեն, արտայայտէ ու ցոլացնէ իր հոգին, իր հաւաքական եսը:
Հայ մը, որ օտար լեզուով կը գրէ, գրագէտ է, բայց հայ գրագէտ չէ: Իր գործը մաս չի կազմեր հայ գրականութեան, եթէ մինչեւ իսկ միջազգային չափանիշով արժէք մը ունենայ:
Հայ գրականութիւն ըսել` հայ լեզու ըսել է, ինչպէս հայ լեզու ըսել` հայ գրականութիւն ըսել է:
Հայացնել հայ գրականութիւնը: Եւ այս է մեր երրորդ պատգամը:
Շուրջ երեք միլիառ մարդիկ կ՛ապրին մեր այս ծերացած մոլորակին վրայ: Երեք միլիառը մարդեր են, անոնց մէջ հինգ միլիոնը միայն հայեր են:
Հայաստա՜ն եւ հայե՜ր… Առաջինը համայն աշխարհն է մեզի համար, երկրորդը համայն մարդկութիւնն է: Եւ եթէ ազգային սնապարծութիւն է ասիկա, ուրեմն մենք ազգային սնապարծներ ենք:
Հայը գումարում մը չէ, բազմապատկութիւն մըն է: Իր առաջին մտահոգութիւնն է ապրիլ ու գոյատեւել: Երկրորդ մտահոգութիւնն է շինել ու կառուցել:
Փորձութիւններն ու փորձանքները, տառապանքը, վիշտը, հալածանքը, «մահտարաժամ»-ը մեր կամքը, ապրելու եւ տեւելու կամք, ոչ թէ մաշեցուցած են, այլ աւելի զօրացուցած են կարծես:
Մեր վերջին խօսքը պիտի ըլլայ նաեւ մեր վերջին պատգամը. հայը ապրած է, կ՛ապրի ու պիտի ապրի, որովհետեւ պատգամը դուրսէն չէ ստացած:
Իր պատգամը իր մէջ ունի: Եւ այս է մեր վերջին պատգամը:
«ՅՈՒՍԱԲԵՐ»
Յաւակնոտը
Յաւակնոտը զարտուղի տիպար մըն է: Ոչ ոքի կը հաւնի ան: Ոչ ոք իրեն համար արժէք կը ներկայացնէ: Ձեռնարկ մը, ուր կը բացակայի ինք, ձախողած կը հռչակէ: Պարզապէս` անտանելի տիպար մը:
Ամէն ինչ ինք գիտէ: Իր կարծիքն ու մտածումն է միայն ուղիղ եւ օգտակար:
Յաւակնոտը այն աստիճան ինքնահաւան է, որ հարցի մը մասին ձեզ լսելէ ետք, նոյնհետայն կ՛ըսէ իր անվիճելի տեսակէտը: Չկայ հարց մը, որուն մասին տեսակէտ ու կարծիք չունենայ:
Անտանելի այս տիպարը մարդոցմէ չսիրուածն է: Ոչ ոք կ՛ախորժի յաւակնոտէն: Ամէն ոք օձիք կը թօթուէ յաւակնոտներէ:
Հաստատութիւնը կորսնցուցած հոգի մըն է յաւակնոտը, որ կը մոռնայ, թէ իրական մեծութիւններն եղած են համեստ ու շատ հեզ հոգիներ:
Ինչ որ յաւակնոտութեամբ մարդ կը կորսնցնէ, կրնայ շահիլ խոնարհութեամբ:
Յաւակնոտը իր թերիներուն եւ սխալներուն մասին անտեղեակ անձ մըն է, որովհետեւ ուղիղ կը կարծէ իր իմացածը:
Յամառութիւնը յաւակնոտին նկարագրէն անբաժան մոլութիւն մըն է, որ կը կրծէ իր սիրտը: Եւ ունակութիւն դարձած քննադատական իր ոգին կը վերածուի քիչ ատենէն յոռետեսութեան:
Կու գայ ժամանակ, որ յաւակնոտը չի հաւնիր ոչ ոքի: Իր շրջապատը կը թուի իրեն համար անբաժան անձերով լեզուն: Եսը իր մէջ կոտոշները վերցուցած` կը փնտռէ կարմիր պաստառակիրներ: Աւելի ճիշդ. ով որ իր դէմը կ՛ելլէ, կը նկատէ պակասաւոր ու անարժան իրեն հետ կարծիքի փոխանակութիւններ ընելու:
Յաւակնոտը անձնակեդրոն մոլորած մըն է: Ախտաբանական իր երեւոյթը տակաւ կը դառնայ ուշագրաւ:
Մարդիկ վէճեր չունենալու համար կը զգուշանան խօսքի բռնուելէ անոր հետ:
Ուրիշներ վիրաւորելը յաւակնոտին համար առաքինութիւն մըն է: Ինք միայն կայ: Ինք միայն կը բարբառի ճշմարտութիւնը: Ինք միայն նախատեսած է գալիքը, եթէ արդարեւ, դէպքերը այնպէս դասաւորուած են, որ արարք մը ունեցած է վատ հետեւանքներ: Մունետիկն է ան իր ունեցած «առաքինութեանց», որոնք դրած խոշորացոյցի տակ` կը շարունակէ պտտցնել իր շուքին պէս:
Յաւակնոտը բացասական տիպարներու մէջ մրցանիշ կտրողը կրնայ ըլլալ, որովհետեւ իր բոլոր տեսակի առաքինութիւնները, եթէ ունեցած է պահ մը, ստուերի մէջ կ՛իյնան իր անհանդուրժելի դարձած հովկուլութեանց առջեւ:
«ԱՐՄԵՆԻԱ»
