ԼԻԶԱ ՔԷԼԷՇԵԱՆ-ԹԻՒՄՊԷՐԵԱՆ
Աչքերը պէտք է գեղեցկութիւն ըմպեն, որպէսզի սնունդ տան հոգիին եւ յագեցնեն անոր ծարաւը:
Որքան հաճելի եւ ուրախալի է տեսնել քու իսկ աշխատած ձեռագործդ` զայն աւարտելէ ետք, որքան հպարտութեամբ կը լեցուի հոգիդ տեսնելով քու կարած ու նաշխած կտորդ:
Մինչեւ 21-րդ դարու սկիզբը հայ տունը զարդարուած կ՛ըլլար տանտիկնոջ կողմէ բանուած նուրբ ասեղնագործերով, երբ կը պատրաստէր օժիտը եւ անոնց դրած կ՛ըլլար իր ամբողջ երազները եւ յոյսերը, իր միտքն ու հոգին: Այդ տունը, ըլլար խոնարհ ու ցածլիկ, կը բուրէր հայկականութիւն: Անցեալին մեր պալատներն ու փարթամ տուները կահաւորուած ու զարդարուած կ՛ըլլային մատներուն շնորհքովը փափկասուն հայ կիներուն եւ իշխանուհիներուն, որոնք մետաքսեայ ու թաւշեայ թանկագին կտորներու վրայ կը դրոշմէին հայրենիքի սէրը` բանելով դրօշ-զինանշան, վարագոյր ու խաչադրօշ, եկեղեցական տարազներ:
Հայկական ասեղնագործութիւնը ժողովրդական ստեղծագործութեան հին ու հարուստ բնագաւառներէն մէկն է, սկսած է նոյնիսկ մարդկութեան ստեղծման հետ: Մարդը օգտագործած է փուշը եւ ձուկի ոսկորը, դարէ-դար զարգացուցած է իր նախադարեան գործիքները` հասնելով ասեղին, օրըստօրէ յառաջդիմելով հասած է այսօրուան արդիականութեան:
Հայ կինը ունեցած է գեղարուեստական բարձր ճաշակ եւ մշակոյթի հանդէպ մեծ սէր: Անի քաղաքի պեղումներուն ընթացքին երեւան ելած են ասեղնագործ հագուստներ, որոնք ցոյց կու տան հայ կնոջ արուեստը, մատներուն ճկունութիւնն ու նրբութիւնը: Անցեալին հայ տան մէջ անպայմանօրէն կը հանդիպէիր մեծ մօր մը, հօրաքրոջ մը, որ կը հիւսէր, կը կարէր, ու կ՛աշխատէր իր քաղաքի ձեռագործը եւ իր շունչին տակ կը դաստիարակէր տանը մանկահասակ աղջնակը` պատրաստելով զայն իբրեւ ապագայ մայր ու հայկական ասեղներու լաւատեղեակ վարպետ մը, անոր մէջ դնելով հայկական ձեռարուեստին ճաշակը:
Թանգարաններու, ըլլայ հայրենիքի կամ սփիւռքի զանազան գաղութներու մէջ, օտար պետական թանգարաններու մէջ պահուած են հայ կնոջ մատներուն գործերէն ու մտայղացումէն գողտրիկ ու թանկագին կտորներ, որոնք հիացում կ՛առթեն դիտողին` այդքան դարեր վերջ, պահած ըլլալով իրենց գրաւչութիւնն ու նրբութիւնը, ցոլացնելով զանոնք կերտողին ճաշակն ու արուեստը:
Ներկայիս ԼՕԽ-ը իր աշխատանոցով եւ հայկական ասեղներու ուսուցումով մեծ ու վեհ գործ կը կատարէ նոր սերունդի նկարագրի կերտման մէջ` փոխանցելով անոնց ճաշակը մեր ազգային տոհմիկ ձեռագործներու:
1915-ի Եղեռնէն ճողոպրած սերունդը կրցաւ ինքզինք ոտքի պահել եւ իր կենսամակարդակը բարելաւել իր իսկ մատներուն եւ աչքերուն լոյսին շնորհիւ, ասեղնագործելով, փոխադրելով բնութիւնը կտորի վրայ հիացնելով ամբողջ աշխարհը: Ան իր ձեռքերուն հմայիչ գործերով, իր գործած գորգով հասաւ մինչեւ Սպիտակ տան սրահները զարդարելու:
ԼՕԽ-ի մասնաճիւղերուն պարտականութիւնը թող ըլլայ կազմակերպել ձեռարուեստի յատուկ ցուցահանդէսներ. մեծ մայրեր թող բանան իրենց պահարանները եւ դուրս բերեն հոն պահուած արուեստի գործերը, նուրբ ժանեակները, որոնք կրնան, ըստ նոր սերունդին, հնաբոյր ըլլալ, սակայն մեծ հետաքրքրութիւն պիտի ստեղծեն անոնց մօտ:
Դպրոցներուն մէջ եւ մասնաճիւղերուն կողմէ կազմակերպուած հայկական ասեղներու ուսուցումը անպայման մեծ հետաքրքրութիւն պիտի ստեղծէ նորափթիթ սերունդին մէջ:
Վերապրեցնենք ու հոգ տանինք իւրաքանչիւր կորսուած գիւղի ու քաղաքի յատուկ ասեղներուն: Սփիւռքի մէջ այլասերումէ հեռու պահենք մեր ազգային տոհմիկ ձեռարուեստը: Պատրաստենք որպէս ԼՕԽ-ական, ապագայի գիտակից հայ մայրեր` լիացած ազգային աւանդութիւններով, մշակոյթով եւ արուեստներով:
Տէր կանգնինք մեր մշակութային արժէքներուն` գոյատեւելու եւ մեր ազգային դիմագիծը եւ ինքնութիւնը պահպանելու համար:
Այնճար 23 նոյեմբեր 2016
