Գրական
Զարեհ Որբունի
Վերադարձաւ Ֆրանսա
Ֆրանսահայ գրագէտ Զարեհ Որբունի, շուրջ ամիս մը լիբանանահայութեան տուած իր այցելութենէն ետք, երէկ, հինգշաբթի, վերադարձաւ Ֆրանսա:
Ամիս մը տեւող իր ներկայութեամբ, կրնանք ըսել, թէ Որբունի գրական մթնոլորտին ջերմաստիճանը բարձրացուց մեր գաղութին մէջ եւ իր գրչեղբայրներուն շունչը բերաւ Պէյրութի մտաւորականութեան:
Այս առիթով կազմակերպուած գրական երեկոներու ընթացքին արժեցուց իր համբաւը` մտաւորական իր լայն հետաքրքրութիւններով, պաշարով եւ հայ գրողի անկեղծ սրտով:
Իսկ «Սեւան» հրատարակչական տունը հրատարակեց անոր պատմուածքները` «Գոհարիկ եւ ուրիշներ»:
«Բագին»-ի Գրական Զրոյցը
Չորեքշաբթի, 19 հոկտ. կէսօրէ ետք ժամը 6:00-ին, «Բագին»-ի սրահին մէջ, գրասէրներու հոծ ներկայութեամբ տեղի ունեցաւ «Բագին» գրական ամսագրի 1966-1967 շրջանի գրական զրոյցներուն առաջինը:
Զրոյցը վարեց տոքթ. Բաբգէն Փափազեան:
Վայրկեան մը յոտնկայս յարգուեցաւ յիշատակը գրագէտ-բանաստեղծներ Լեւոն Ստեփանեանի (Լեւոն Գարմէն) եւ Եդուարդ Պոյաճեանի:
Զեկուցաբերն էր գրագէտ Զարեհ Որբունի:
Նիւթ` «Ինչո՞ւ հայ գրականութիւնը չի յաջողիր հասնիլ միջազգային գրականութեան մակարդակին»:
Զեկուցաբերը ընդարձակ վերլուծումով ներկայացուց իր տեսակէտները:
Տեղի ունեցաւ մտքերու փոխանակութիւն:
Իբրեւ եզրակացութիւն` նշուեցաւ, թէ պետականութիւնը մեծ դեր կրնայ կատարել միջազգային մակարդակի հասնելու, ինչպէս նաեւ` մեր գրագէտներուն ձեռք բերելիք արձակի թեքնիքի կատարելագործումները միջազգային չափանիշով: Մնացեալը կը մնայ դերը` լաւագոյն թարգմանիչներու:
Յարգանքի Երեկոյ
Երեքշաբթի, 18 հոկտ. երեկոյեան ժամը 9:00-ին, «Գալուստ Կիւլպենկեան» հանդիսասրահին մէջ տեղի ունեցաւ յարգանքի երեկոյ մը` ի պատիւ գրագէտ Զարեհ Որբունիի:
Գրասէր ընտիր հասարակութեան մը ներկայութեան տոքթ. Յարութիւն Գազանճեան (Յ. Գեղարդ) ներկայացուց «Փարիզի տղաքը եւ Որբունին»:
Ասմունքող Յակոբ Կիւլոյեան ապրումով կարդաց Որբունիիի «Գինով»-ը:
Վահէ Վահեան գործերու վերլուծման ընդմէջէն ներկայացուց «Գրագէտ Որբունին»:
Վերջաւորութեան Զարեհ Որբունի իր շնորհակալութիւնը յայտնեց այն ջերմ ընդունելութեան համար, որ ցոյց տուաւ լիբանանահայութիւնը` կազմակերպելով նաեւ յարգանքի այս երեկոն:
«Հայկ Ակումբ»-ի
Գրական Երեկոն
Նախաձեռնութեամբ «Հայկ ակումբ»-ի, միութեան սրահին մէջ, չորեքշաբթի, 19 հոկտ. երեկոյեան ժամը 9:00-ին տեղի ունեցաւ գրական երեկոյ մը` նուիրուած Զարեհ Որբունիի:
Գրագէտը ներկայացուց Սիմոն Սիմոնեան:
Զարեհ Որբունի խօսեցաւ «Գրական հայ Փարիզը» նիւթին շուրջ` յուզումով ոգեկոչելով անցեալի յիշատակներ` իր գրչեղբայրներու կեանքին եւ գործին վերաբերեալ:
ՀՐԱԶԴԱՆ
Մեր Մամուլը
Ի՞նչ Է Նուիրումը
Յաճախ կը լսենք եւ կը կարդանք մարդոց նուիրումի մասին` իտէալի մը, դատի մը եւ գաղափարի մը: Հայրենասիրութիւնը վսեմ զգացում մըն է, սէրն է հայրենիքի, վառ հետաքրքրութիւնն է անոր բարգաւաճման, պահպանութեան, պաշտպանութեան, մէկ խօսքով` անոր ճակատագրին, բայց այս ամէնը տակաւին նուիրում չէ: Ասոնցմէ անդին եւ բարձր կայ եւ մէկ այլ ձգողութիւն, որ սէրը, հետաքրքրութիւնը, շահագրգռութիւնը ընդգրկելով հանդերձ, մարդու մը կեանքը կը դարձնէ թովիչ եւ դիւթական: Այդ ստեղծագործութիւնն է, նուիրումի էութիւնը:
Սէրը քաշողական այն զօրութիւնն է, որ մարդ էակը իր մենակութեան զգացողութենէն, միայնութեան ձանձրոյթէն եւ տաղտուկէն կ՛ազատէ եւ կը կապէ զայն իր անձէն դուրս բանի մը կամ անձի մը: Երաժշտութեան կամ գիտութեան սէրը մարդկային հակում մըն է, որ մարդու մէջ կ՛արթնցնէ հետաքրքրութիւն, կը լարէ անոր ուշադրութիւնը եւ անոր կու տայ հաճոյքի վայելքը: Մարդ կը սիրէ մէկը, որուն բացառիկ հրապոյրը իր հոգին կը լեցնէ, ապրումը կը վերածէ հոգեկան խնդութեան, բաւականութեան զգացումի եւ երանութեան զգայութեան: Սիրահարի մը ամէնէն երջանիկ պահը հոգեզմայլանքի այն զգլխիչ տեւողութիւնն է, երբ իր սիրածին առկայութիւնը եւ շնորհները իր էութիւնը կը թրթռացնեն:
Սիրոյ զգացումը մարդկային բնազդ մըն է, որ բնութիւնը օժտած է: Սիրելը բաւական չէ, որովհետեւ ան շուտով կը կորսնցնէ իր տեւականութիւնը եւ կը դառնայ վաղանցիկ երեւոյթ մը: Զայն տեւականացնելու համար պէտք է իրականացնել, իսկ իրականացնել` կը նշանակէ ստեղծագործել:
Ստեղծագործութիւնը մարդու բնական ձգտումն է: Մարդ մէկ մասնիկն է էութեան: Առանց հողի պտղաբերութեան, առանց օդի կենսատուութեան, առանց ուրիշի գոյութեան եւ աշխատանքի արդիւնքին, առանց կենդանիներու ընտանութեան` մարդ անհատը առանձնացած եւ լքուած արարած մըն է: Սակայն իր առօրեայ կեանքի ընթացքին այնքան տարուած է իր անձնական եւ անմիջական հոգերով, որ մոռցած է բնութեան գոյութիւնը: Մենակութեան մէջ չմնալու մտահոգութիւններով ան կը ջանայ խառնուիլ, նոյնանալ բնութեան հետ: Սակայն բուռն վախ մը` նոյնանալով անոր իր անկախութիւնը, իր անհատականութիւնը զիջելու վախը կը պատէ զինք: Ան չ՛ուզեր մէկ անհատը ըլլալ ընկերութեան, ինչպէս` ոչխարը նախիրի մէջ, թռչունը երամի մէջ: Ան կը ձգտի խորտակել բոլոր պատուարները, որոնք զինք կը բաժնեն եւ կ՛անջատեն բնութենէն եւ իր նմաններէն: Խառնուիլ անոնց, բայց` իր ուրոյն կերպարանքով, իր ինքնատպութեամբ եւ ինքնայատուկ արժէքով եւ արժանիքով: Այդ է շարժակը իր ստեղծագործութեան:
Ուրեմն նուիրումը ստեղծագործ սէրն է:
Մայրական սէրը նուիրումի նախատիպն է: Մայրը կը սիրէ իր երեխան անանձնական եւ անպայման փարումով: Անանձնական է սէրը, որովհետեւ իր անձէն, տենչերէն եւ իղձերէն կախում չունի իր սիրոյ սաստկութիւնը, տեւողութիւնը եւ ոչ ալ անձնական շահադիտութեան եւ հաշիւներուն կապուած է: Անպայմանական է մօր սէրը, որովհետեւ ան սէր մըն է, որ ամենեւին փոխադարձութիւն չ՛ակնկալեր: Սէր մըն է, ուր սիրել կայ` առանց սիրուելու պահանջի: Ստեղծագործութիւնը մայրական նուիրումին մէջ սոսկ ծննդաբերութիւնը չէ, այլ` գալիք սերունդի մը մարմնաւորումը, մարդկութեան յաւերժութիւնը: Զուր չէ, որ կրօնն ու արուեստը մայրական սէրը խորհրդանշանն են պատկերեր նուիրումի:
Սէրը ոչ միայն կրնայ անցողիկ ըլլալ, այլեւ` կրաւորական, ինչպէս` երգ ու նուագ ունկնդրելու սէրը, գեղահրաշ նկարներ դիտելու սէրը: Սէրը ստեղծագործ դարձնելու նախապայմանն է պատասխանատուութեան գիտակցութիւնը: Իսկ պատասխանատուութեան զգացումը, գիտակցութիւնը խարսխուած է յարգանքի վրայ, այն անձին կամ բանին, որ նուիրումի առարկան է:
Նուիրումի մարդը խորապէս գիտակ է իր սիրածի արժէքին, կարեւորութեան եւ անհրաժեշտութեան: Հայրենասէրը նուիրեալ մըն է, երբ լիովին կը ճանչնայ հայրենիքը, կը հետաքրքրուի անոր կեանքի վերիվայրումներով, կը գիտակցի անոր թերութիւններու եւ կարիքներու ամբողջութեան եւ կը մտահոգուի անոր ճակատագրի հեռանկարով: Պատասխանատուութեան գիտակցութիւնը կարելի չէ ձեռք բերել իմացականութեան թափով եւ ուժգնութեամբ: Իմացականութեան ուժով կարելի է որսալ եւ ճշդել արտաքին երեւոյթները, բայց ճանչնալու համար այդ երեւոյթներու բնոյթն ու էութիւնը պէտք է բանականութեան, տրամաբանութեան նպաստով մխրճուիլ, սուզուիլ անոր խորքը: Բանականութիւնով է, որ կ՛ընկալէ իրադարձութիւններու հենքը, կ՛ըմբռնէ իրադրութեան իսկական կառոյցը, լրիւ կը հասկնայ իմաստը դէպքերու ու անցուդարձի, եւ զանոնք կը համադրէ հայրենիք ճակատագրի գիծով:
Անփութութիւն, անտարբերութիւն եւ անհոգութիւն մահացու մեղքեր են, որոնք կը ցուցաբերեն պատասխանատուութեան գիտակցութեան բացակայութիւնը: Անոնք աններելի կրաւորականութիւն մը եւ սպաննիչ համակերպութիւն մըն են, որ կը ժխտեն գործուն աշխատանքը եւ ստեղծարար ճիգը:
Նուիրումը ոչ միայն ստեղծագործութիւն է, այլեւ ազնուացումը եւ թեւաւորումը նուիրեալին:
Նուիրումը փաստն է մարդու աստուածայնութեան:
«Հայրենիք»