Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ
Երկու շաբաթ ամբողջ աշխարհին ուշադրութիւնը կեդրոնացած պիտի ըլլայ Պրազիլի վրայ, ուր տեղի պիտի ունենան 31-րդ ամառնային Ողիմպիական խաղերը: Այս առիթով մենք ալ պիտի ուղղուինք դէպի Պրազիլ` ծանօթանալու համար երկրին եւ անոր բնակիչներուն:
Մեծ քաղաքներ…
Պրազիլցիներու մեծ մասը կ՛ապրի քաղաքներու մէջ: Անոնցմէ ամէնէն նշանաւորը հաւանաբար Ռիօ տը Ժաներոն է իր հռչակաւոր ծովափներով, ինչպէս` Քոփաքապանա եւ Իփանեմա, եւ` յուշարձաններով, ինչպէս` 29 մեթր բարձրութեամբ Յիսուսի արձանը:
Պրազիլի մէջ մեծ քաղաքները անակնկալներ կը պարունակեն: Օրինակի համար, Մանաօ քաղաքը շատ զարմանալի է. անոր բարձր շէնքերը կը գտնուին Ամազոնի անտառին մէջ: Ֆազելաներն ալ ունին իրենց գանձերը: Ռիոյի մէջ, ինչպէս` ուրիշ պրազիլական քաղաքներուն մէջ, այս աղքատ թաղամասերը դարձած են արուեստագէտներու նոր «աշխատանքի վայրը»: Այս ձեւով, այս աղքատ տնակներուն պատերը ծածկուած են անոնց գունաւոր գործերով, ինչպէս` նշանաւոր Սեզարոն աստիճանները: Մենք շատ գանձեր կը գտնենք նաեւ Պրազիլի բնութեան մէջ
… Եւ ընդարձակ բնութիւն
Անշուշտ, երբ մենք կը խօսինք Պրազիլի մասին, անմիջապէս կը մտածենք Ամազոնի վայրի անտառին մասին: Սակայն Պրազիլի մէջ միայն այդ ընդարձակ արեւադարձային տարածքները չկան: Իւրաքանչիւր շրջան ունի իրեն յատուկ տեսարանները եւ կլիման: Օրինակի համար, Նորտեսթէի մէջ, երկրին հիւսիս-արեւելքը, Քաաթինկան է, որ կը տիրապետէ: Անիկա քաքթիւսներով եւ փշոտ մացառներով անապատային տարածք մըն է, հոն կը գտնուի նաեւ Չափատա Տիամանթինա պահպանուած ազգային արգելոց-պարտէզը: Իր 300 ջրվէժներով ան կը նմանի բնութեան կողմէ շինուած ծովային մեծ պարտէզի մը:
Երկրին կեդրոնը կը գտնուին Փանթանալի ճահիճները: Անիկա յովազներու, հսկայ ջրաղուէսներու եւ աշխարհի ամէնէն մեծ կրծողներուն` քափիպարաններուն դրախտն է: Կան նաեւ Սերրատօ կոչուած տափաստանները: Իսկ երկրին հարաւը կը տարածուի Փամփան` իր դաշտերով եւ մարգագետիններով:
Կեանքը Պրազիլի մէջ
Գիտէի՞ր, թէ Ռիօ տը Ժաներոյի բնակիչները կ՛անուանեն Քարիոքա: Ռիօ տը Ժաներօ Պրազիլի նախկին մայրաքաղաքն է: 1960 թուականէն ի վեր մայրաքաղաքը Պրազիլիան է:
Կ՛ըսուի, թէ Պրազիլի ամէնէն մեծ հարստութիւնը անոր ժողովուրդն է: Ասիկա շատ ճիշդ է: Հոն կ՛ապրէին հնդիկները` փորթուգալցիներուն ժամանումէն առաջ: Անոնք սորվեցան միասին ապրիլ: Ապա բերուեցան ափրիկեցիները, որպէսզի աշխատին դաշտերուն մէջ` իբրեւ ստրուկ: Անշուշտ ասիկա շատ դժուար էր, մանաւանդ որ տէրերը բնաւ լաւ չէին վարուեր անոնց հետ:
Սակայն ներկայիս Պրազիլը խառնուրդ մըն է այս տարբեր ժողովուրդներուն եւ անոնց սովորութիւններուն:
Հետաքրքրական Հարցումներ
Ինչո՞ւ Անթարքթիքան աշխարհի միակ ցամաքամասն է, ուր բնակիչներ չկան:
Որովհետեւ հոն օդը շատ ցուրտ է: Անթարքթիքայի մէջ ո՛չ գիւղեր, ո՛չ ալ քաղաքներ գոյութիւն ունին. միայն` թեւատներ եւ քանի մը գիտնականներ: Հարաւային բեւեռին շուրջ գտնուող այս ցամաքամասին 98 առ հարիւրը ծածկուած է սառոյցի խաւով մը, որուն հաստութիւնը միջին հաշուով 1,6 քմ է: Հոն ջերմաստիճանը կրնայ հասնիլ – 89 աստիճանի. հետեւաբար մարդ արարածին համար անկարելի է հոն մնայուն կերպով ապրիլ:
Ո՞ր ովկիանոսը աւելի մեծ է, քան` միւս բոլոր ովկիանոսները միասին:
Խաղաղական ովկիանոսը: Խաղաղական ովկիանոսը երկրագունդին հինգ ովկիանոսներէն ամէնէն մեծն է: Ան այնքան մեծ է, որ կրնայ իր մէջ ընդգրկել միւս չորս ովկիանոսները: Հոն է նաեւ, որ մենք կը հանդիպինք ամէնէն մեծ խորութիւններուն, որոնք կրնան հասնիլ մինչեւ 10 քմ-ի:
Ո՞ր բոյսը ամէնէն արագը կ՛աճի:
Պամպուն: Կարգ մը պամպուներ կրնան օրական մինչեւ 90 սմ մեծնալ, այսինքն` ժամական բազմաթիւ սանթիմեթրեր: Անշուշտ այս աճը օր մը կը դադրի, սակայն մենք յաճախ կը հանդիպինք պամպուներու, որոնց բարձրութիւնը կը հասնի 50 մեթրի:
Ո՞րն է աշխարհի ամէնէն սուղ համեմը, որուն 3 կրամը 1 կրամ ոսկիի չափ կ՛արժէ:
Սաֆրանը: Ան առաջին անգամ մշակուեցաւ Միջին Արեւելքի մէջ, 35 դար առաջ: Այս համեմը կը գործածուի համ կամ դեղին գոյն տալու ուտելիքներուն: Անիկա կը կոչուի նաեւ` «Կարմիր ոսկի», որովհետեւ ամէնէն սուղ համեմն է: Մէկ կրամ սաֆրան ստանալու համար պէտք է հաւաքել 150 ծաղիկ, եւ այդ մէկ կրամ համեմը կ՛արժէ մօտաւորապէս 12 տոլար:
Ջուրէն ետք ի՞նչն է աշխարհի ամէնէն շատ սպառուող ըմպելին:
Թէյը: Ամէն օր աւելի քան 1 միլիառ խմուած գաւաթներով թէյը դարձած է աշխարհի ամէնէն շատ սպառուող ըմպելին` ջուրէն ետք: Ամէն տարի կ՛արտադրուի մօտաւորապէս 3 միլիոն թոն թէյ: Թէյէն ետք կու գայ գարեջուրը, ապա` սուրճը:
Կերպընկալը Ուտող
Մանրէ Մը
Մարդ արարածը կը փորձէ տեսակաւոր միջոցներ գտնել պահպանելու համար մեր մոլորակը ապականումէ: Սակայն մենք կրնանք նաեւ վստահիլ բնութեան «գիւտերուն» վրայ…
Աշխարհի վրայ ամէնէն շատ գործածուած կերպընկալներէն մէկը` PET-ն ուսումնասիրելու ընթացքին ճափոնցի գիտնականներու խումբ մը գտած է մանրէ մը, որ այս կերպընկալով «կը սնանի»: Մէկուկէս ամիսէն ան կրնայ ամբողջ կտոր մը ոչնչացնել: Ըստ գիտնականներու, անոնք մանրէներ են, որոնք եղափոխուած են նման բան մը ընել կարենալու համար, եւ հետեւաբար` պայքարելու ապականումին դէմ: Ինչպէս միշտ, բնութիւնը կը պատշաճի եւ մեզ կը դնէ հազար ու մէկ անակնկալներու դիմաց:
Ժամանց
