Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon)
No Result
View All Result
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Միջազգային
    • Հայ Դատ
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • Լիբանանեան Կեանք
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Միջազգային
    • Հայ Դատ
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • Լիբանանեան Կեանք
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան
No Result
View All Result
Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ
No Result
View All Result

Մահիր Օզքան. Համշէնի Լեռներից, Գետերից Եւ Ծովից Լսուող Ձայնը

Փետրուար 16, 2016
| Հայ Դատ
0
Share on FacebookShare on Twitter

ՆԱՅԻՐԻԱ ՀԱՅՐԱՊԵՏԵԱՆ

mahir_021616

«Համշէնի լեռներուն, կեդերուն (գետերուն – Ա.), ձովերուն հեքիաթներ» Հայաստանի ծեն (ձայն – Ա.) կու գայ, մեր սիրդերնիս, ծեր սիրդերուտ գաբ էլլի…

Համշէնցի Մահիր Օզքանին առաջին անգամ հանդիպել եմ 2008թ. Երեւանում, երբ գործընկերներիս հետ կազմակերպում էի Համշէնի մշակոյթին եւ պատմութեանը նուիրուած շաբաթը Հայաստանում: Այդ ընթացքում ներկայացուեց ցուցահանդէս, կազմակերպուեց գիտաժողով, եւ առաջին անգամ կայացան համշէնական «Վովա» խմբի համերգները:

Հայաստանում առաւել յաճախ սկսեցին խօսել ու քննարկել Համշէն աշխարհի առասպելական գոյութեան, ծպտեալ հայերի, նրանց ծագման ու ինքնութեան հարցերը: Ցաւօք, մեծ մասամբ դրանք պտտուեցին ու կանգ առան` «դուք ձեզ հայ համարո՞ւմ էք, թէ՞ ոչ» հարցի կողքին:

Մահիրը ո՛չ լուսանկարիչ էր, ո՛չ լրագրող, ո՛չ գիտնականների խմբի անդամ, ո՛չ էլ երաժիշտ, բայց լսելով այդ նախագծի մասին` շտապել էր միանալ Հայաստան եկող խմբին, քանի որ այս այցելութիւնը բացառիկ եւ անակնկալ հնարաւորութիւն էր իր համար: Նա եւս, շատերի նման, գալիս էր իրեն ու հայրենակիցներին տարիներ, դարեր շարունակ տանջող հարցի պատասխանը փնտռելու` «Ո՞վ ենք մենք»:

Այս այցելութիւնը ինքնաճանաչման դժուար ու ցաւալի մի ճամբորդութիւն էր, որը, ինչպէս յետոյ Մահրին ասաց, շատ բան փոխեց իր կեանքում: Ես յամառօրէն նրան Մհեր էի անուանում, իսկ նա ժպտում էր եւ ասում` «Այո՛, Մհեր»:

Վերադարձին նա իր հետ, աւանդական յուշանուէրներից բացի, տարաւ հայերէն գրքեր, ձայնագրութիւններ, իսկ որոշ ժամանակ անց իմացայ, որ բարելաւում է իր հայերէնի իմացութիւնը, զբաղւում է Համշէնի բանահիւսութեամբ, հաւաքում եւ փրկում է ժողովրդական հեքիաթներ, մանիներ (խաղիկներ-«Ակունք»-ի խմբ.), օրօրոցային երգեր, ասացուածքներ, որոնք ժամանակ առ ժամանակ սկսեցին տպագրուել «Ակօս» թերթում, հնչել ռատիոկայաններից մէկում եւ Համշէնի մշակոյթը ներկայացնող մի համացանցային պլոկում:

Յետոյ ֆեյսպուքում (դիմատետրի) նրա անուան ներքոյ կարդացի նրա հայկական անունը` Մհեր Պեքարեան: Մհերն այն համշէնցիներից է, ովքեր բացայայտ հաստատում են իրենց հայկական ինքնութիւնը: Նրան վստահաբար կարելի է համարել համշէնական մտաւորականութեան ներկայացուցիչ: Ներկայում զբաղւում է մանկավարժութեամբ, բանահաւաքութեամբ եւ դասաւանդում է դպրոցում: Թուրքական եւ հայկական մամուլում յաճախ են տպագրւում Մահիր Օզքանի հրապարակախօսական յօդուածները, որոնք անդրադառնում են համշէնցիների ինքնութեան խնդիրներին, մշակոյթի եւ լեզուի պահպանութեանը:

«Ես առաջ մա, չգիտեմ թա շատ պիձիգ էի (պստիկ), աշխարհըս գիտէի լազեր կոն (կան), համշէնցիներ կոն, ու ուրիշ մարդ չկո ու համշէնցիներն ալ թուրք ին,- ասում էր Մհերը,- Հիմի գիտիմ` աշխարհս ասման չէ (այսպէս չէ). հոզա (հոս-այստեղ) Քրասնոտարին համշէնցիներին խօսումը (խօսքը, լեզուն) մեր խօսումիս պէս ա, տեսա, անոնց հետ շատ լաւ հասկցանք (իրար Ն. Հ): Հայերէն եօթ օր խօսելով` քիչ մը լաւ աղաւ (եղաւ) ինձի համար»:

Տարիներ առաջ Մհերի այս տպաւորութիւններից մենք զրուցում էինք հայաստանեան մի քանի վայրեր այցելելուց յետոյ: Խումբը եղել էր նաեւ Ծիծեռնակաբերդում: Աշխարհը փոքր էր աւելի, մինչ այդ, եւ սահմանափակւում էր լազեր, համշէնցիներ, քրտեր եւ թուրքեր ծնող մի հսկայ երկրի տարածքում. այդպէս էին սովորեցրել նրանց: Նա խորապէս ազդուել էր Ծիծեռնակաբերդից: Թանգարանում տեսածն ու լսածը խառնուելով կոմիտասեան մեղեդիներին` յաւերժական կրակի մօտ խոնարհել էին նրան` լուռ, ալեկոծ, ականջներում` կրակի տակից լսուող մարդկային ձայները:

«Գիագին դագնան (կրակի տակից) երգիներ կուգար, կիդե՛ս=որդեղէ, անդեղէն ես, միտքես էյեւ (այնտեղից ես մտքումս կամ մտածում էի) գնգդիքը, մարդիկը հողին դագնան (տակից) մեզի ծեն (ձայն) գուդան` գասին «մեք հոզա իք»: Ես անդաղ աս հասկցայ. հեդս աս ալ դանող ում (տանելու եմ) Թուրքիա»:

Մահիր Օզքանին այս անգամ հանդիպեցի Պոլսում: Մի խումբ հայ լրագրողներով «Հրանտ Տինք» հիմնադրամի «Հայաստան-Թուրքիա լրագրողների երկխօսութիւն» ծրագրի նախաձեռնութեամբ այցելել էինք «Արաս» հրատարակչատուն: Այն Թուրքիայում կարեւոր գործունէութիւն է իրականացնում` թարգմանելով եւ հրատարակելով գրքեր, որոնք արժէքաւոր են փակ դռների տակ դեռեւս պահուող գրականութեամբ, ուստի նաեւ վերոնշեալ երկխօսութեան տեսանկիւնից: Հէնց այստեղ էլ իրականացուել էին վերջերս լոյս տեսած «Համշէնեան պատմուածքներ. համշէցնակ հեքիաներ» գրքի հրատարակչական աշխատանքները, գիրք, որի հեղինակը Մահիր Օզքանն է:

Այս ժողովածուում ընդգրկուած պատմութիւններն ամփոփում են աշխարհից հեռու եւ աշխարհի մէջ թաքնուած համշէնցիների կեանքը, կենցաղը, լեզուամտածողութիւնն ու այս ամէնի մէջ դեռեւս ապրող մշակոյթը: Նա հաւաքել եւ գրել է երկու տասնեակից աւելի հեքիաթներ, պատմուածքներ, որոնց մեծ մասը լսել է համշէնցի մոմիներից (մոմի` համշէնի բարբառով նշանակում է մեծ մայր):

Մահիր Օզքանի հայերէնն այս ընթացքում ակնյայտօրէն լաւացել էր, Համշէնի բարբառի, իր սովորած արեւմտահայերէնի ու արեւելահայերէնի միաձուլումից ստացուած մի իւրայատուկ հայերէնով էլ նա պատասխանում էր հարցերին:

«Համշէնին բարբառը հայերէնէն քիչ մը տարբեր է. ես հիմի խօսելէս արեւելքահայերէնով թա, արեւմտահայերէնով թա, համշէներէնով թա… ես չկիդիմ, բոլորն ալ իրար խաշնուաձ ին: Հայաստան մէկ (մի անգամ) շաբաթ մը գացի, հեդեւ (յետոյ) հինգ օր ալ գացի, անդեղ հայերէն քիչ մը խօսեցայ: Իյէք օր (երեք օր) Պէյրութ գնացի (Պէյրութ կիրքը (գիրքը) ելաւ հեդեւ, կիրքի համար գնացի), անդաղ ալ խօսեցայ, համշէներէնով խօսեցայ անոնց մոդն ալ: Գամաց-գամաց խօսիք նա, իրար հասկիինք գու, բայց շուտ-շուտ խօսիք չէ… (դանդաղ եթէ խօսէք, իրար կը հասկանանք, բայց` ոչ արագ)»:

Ինչպէս պատմեց հեղինակը, իր պատմութիւնները գրելու ամենամեծ խթանը եղել է «Ակօս»-ի այն ժամանակուայ հայերէնի էջերի խմբագիր Սարգիս Սերոբեանի առաջարկը` գրել թերթում տպագրելու համար: Հայաստանում անցկացուած Համշէնի մշակութային շաբաթուայ ընթացքում, հիւրանոցում զրոյցի ժամանակ Ս. Սերոբեանը նրանից լսում է այդ հեքիաթներից մէկն ու անմիջապէս ասում. «Այս պատմութիւնը գրի առ, մենք «Ակօս»-ում կը տպենք»: Հնչում է Մահիրի զարմացած պատասխանը` «Ինչպէ՞ս… ասոնք քիյելու (գրելու) հեքիայ չեն, ասուշի` ասելու հեքիայ ին, խօսելու հեքիայ ինէ: ,դու գրիր, կը լինի»,- ասում է խմբագիրը: Հետագայում այս պատմուածքները, ինչպէս նաեւ բանաւոր մշակոյթի գրառումները ժողովածու կազմելու հիմք հանդիսացան:

«Սա հեքիաթները իմ մայրիգեն, դադիին դադին (տատի տատից) ինձի հասցուած հեքիաներ են եւ իմ աբրած, իմ գեանքան (կեանքից) էգաձ հեքիաներ են»,- ասում է Մհերը: Իսկ երբ առաջին պատմուածք- հեքիաթը տպագրւում է, մէկ շաբաթ անց Ս. Սերոբեանը զանգահարում է Մահիրին եւ ասում, որ նոր պատմութիւն գրի եւ ամէն շաբաթուայ համար,- «անկէ ես ինձի դեսայ` համշէներէնով հեքիայ կրուի գու (գրւում է), գարելի է. առաջ մը կիդէի` համշեներէնը խօսելու լիզու ա, կ’իրուշի` կրելով լիզու չէ»:

Համշէնի պատմութեան ամենահին վկայութիւնները պատկանում են հայ պատմիչներ Ղեւոնդին (Ը. դար), Յովհան Մամիկոնեանին (Է.-Թ. դարեր) եւ Ստեփանոս Տարօնեցի Ասողիկին (Ժ.-ԺԱ. դարեր): Ըստ այդ վկայութիւնների եւ հետագայ ուսումնասիրութիւնների` պատմական Համշէնը գտնւում է ժամանակակից Թուրքիայի հիւսիս-արեւելքում, Սեւ ծովը թափուող Ֆորթունայ գետի ափին, Խաչքար (Քաչքար) լեռան ստորոտում: Ը. դարում, չդիմանալով արաբական տիրապետութեան ճնշումներին, Մեծ Հայքի Վասպուրական եւ Այրարատ նահանգներից շուրջ 12 հազար հայ, հայոց Ամատունեաց տոհմի նախարար Շապուհի եւ նրա որդու` Համամ իշխանի գլխաւորութեամբ, գաղթում են դէպի Բիւզանդիա: Կայսր Կոնստանդին Զ. սիրով է ընդունում հայ իշխաններին, նուիրում Տամբուր քաղաքը, ժողովրդին բնակեցնում բարւոք ու արգաւանդ երկրում` Սեւ ծովի հարաւարեւելեան մասում:

Համամ Ամատունին հետագայում վերականգնում է պատերազմից աւերուած Տամբուր քաղաքը եւ այն իր անունով կոչում Համամաշէն, այսինքն` Համամի շէն` Համամի քաղաք: Աւելի ուշ քաղաքը ստացաւ Համշէն անուանումը, իսկ բնակիչները` համշէնցիներ:

Այսպէս սկիզբ դրուեց Համշէնի հայկական իշխանութեանը, որը պահպանեց իր գոյութիւնը շուրջ 700 տարի: Այն Բիւզանդական, այնուհետեւ Պոնտական կայսրութեան կազմում ունէր կիսանկախ դրութիւն: Պատմաբանների ուսումնասիրութիւնների համաձայն, մինչ Օսմանեան կայսրութեան այստեղ յայտնուելը, Համշէնի բնակիչները քրիստոնեաներ էին եւ Հայ առաքելական եկեղեցու յետնորդներ:

Համամ Ամատունու հիմնադրած իշխանութիւնը կործանուեց 1489թ., երբ Համշէնը գրաւուեց թուրքերի կողմից: Կրօնական եւ ազգային անհանդուրժողականութիւն, իսկ աւելի ուշ` բռնի կրօնափոխութիւն, որն իրականացւում էր ամենադաժան մեթոտներով, ջարդ, գաղթի արիւնոտ ճանապարհներ եւ այլն: Մահուան սպառնալիքի մէջ, փրկութեան ելք որոնելու հետեւանքում էլ ոմանք դարձան (եւ մինչ օրս էլ դառնում են) Յակոբօղլու, Վեզիրօղլու եւ այլն:

Նկատի ունենալով նաեւ Հարվըրտի համալսարանի փրոֆեսէօր Պերթ Վոքսի ուսումնասիրութիւնները` այսօր համշէնահայութիւնը թէ՛ դաւանանքի, թէ՛ բնակութեան վայրի առումով բաժանուած է երեք հիմնական խմբի`

1. Արեւմտեան համշէնցիներ (հեմշիլներ). սիւննի-մահմետական, թրքախօս համշէնցիներ, ովքեր հիմնականում բնակւում են Թուրքիայի Ռիզէ նահանգում` Հեմշին եւ Չամըլհեմշին գաւառներում: Նրանց անուանում են նաեւ պաշ-հեմշիլներ:

2. Արեւելեան համշէնցիներ (հոմշեցիք). սիւննի -մահմետական, հայախօս համշէնցիներ կամ հոփա-համշէնցիներ, ովքեր բնակւում են Թուրքիայի Արդուին նահանգի Խոփա եւ Բորչկա շրջաններում:

3. Հիւսիսային համշէնցիներ. մեր օրերում Վրաստանում, Աբխազիայում եւ Ռուսաստանում` հիմնականում Կրասնոտարում ապրող, օսմանեան շրջանում Համշէնից ստիպուած հեռացած հայախօս, քրիստոնեայ համշէնցիներն են:

Համշէնցիների մի մասը (առաւելապէս` արեւմտեան) այսօր իրեն համարում է թուրք ժողովրդի առանձին ազգային խումբ եւ անուանում թուրք հեմշիլի. նրանք հիմնականում մերժում են իրենց հայկական ինքնութիւնը: Խոփա-համշէնցիներից շատերն ընդունում են իրենց հայկական արմատները, սակայն խուսափում են այդ մասին խօսել, մի մասն էլ` իրենց յայտարում է առանձին ազգային միաւոր` բնորոշ առանձին լեզուով, որին անուանում են «հոմշեցնակ», «համշեցնակ»: Այսօր հայախօս մուսուլման համշէնցիներ կան նաեւ Պոլսում, Անգարայում, Էրզրումում, Պոլսի մօտ գտնուող Սաքարեայ նահանգում, Տրապիզոնում, Խըրխըզըսանում, Գերմանիայում:

«Համշէնցիներու մէջ «մէք (մենք) համշեցի ինք» ասողներ ալ գան, «մէք հայ ինք» ասողներ ալ գան, «թուրք ինք ասողներ» ալ գան. փոլիթիքըլ փրոբլեմ ա: Մարդը էնտերնացիոնալիստ մարդ կ՛ըլլայ, սոցիալիստ կամ կոմունիստ կ’՛ըլլայ, թուրք նացիոնալիստ մարդեր ալ գան համշենցիներու մէջ, մուսուլմաններ ալ գան` «հայ ինք, թուրք ինք ի՞նչ փան ա, մէք մուսուլման ինքէ գասին»,- ասում է Մահիր Օզքանը:

Համշէնի բարբառի ու բանահիւսութեան վերաբերեալ ուսումնասիրութիւնների մեծ պաշար ունի Հայաստանի Հանրապետութեան Գիտութիւնների Ազգային ակադեմիայի հնագիտութեան եւ ազգագրութեան հիմնարկի գիտաշխատող, «Համշէն» հայրենակցական միութեան փոխնախագահ Սերգէյ Վարդանեանը: Տասնեակ տարիների ուսումնասիրութեան արդիւնքում նա նկատում է, որ այս ասպարէզը մեծ իմաստով դուրս է մնացել մասնագէտների հետաքրքրութեան շրջանակից: «Որքան էլ տարօրինակ է, համշէնցիների բանահիւսութիւնը, նոյնիսկ քրիստոնեաների, չի ուսումնասիրուել,- ասում է Ս.Վարդանեանը,- պատկերացրէք, հարիւրաւոր համշէնցիներ ունենք բանասիրական կրթութեամբ, ներառեալ միւսներիս` հայ գիտնականներին, առ այսօր առանձին հատորով չկայ որեւէ ուսումնասիրութիւն հրատարակուած, որպէսզի տարբեր տարածքներում ապրող համշէնահայերի մշակութային ընդհանրութիւնները հեշտ գտնուեն»:

1980-ականներից սկսած` Ս. Վարդանեանը զբաղւում է համշէնահայերի բանահիւսութեամբ, բարբառի եւ երգարուեստի ուսումնասիրութեամբ, հրատարակել է բազմաթիւ յօդուածներ եւ բանահիւսական նիւթեր, որոնց մեծ մասը տպագրուել են իր իսկ կողմից հրատարակուող «Ձայն Համշէնական» թերթում: Այս տարիների ընթացքում նա Ղազախստանում, Ուզպեքիստանում, Խըրխըզիստանում յայտնաբերել է կրօնափոխ համշէնահայերի բնակավայրեր, կազմակերպել փոխադարձ այցելութիւններ:

Վերջին տարիներին ուսումնասիրութիւններ եւ բանահաւաքական աշխատանքներ է կատարել Թուրքիայի Խոփայ եւ Բորչկայ գաւառներում, Էրզրումի եւ Ռիզէի նահանգների համշէնցիների գիւղերում: Համեմատութիւններ կատարելով նաեւ ռուսաստանաբնակ, Աբխազիայի համշէնցիների հետ, միաժամանակ նշելով տարբեր փոխազդեցութիւնները` նա ասում է. «Համշէնցիների բանահիւսութիւնը ընդհանրութիւններ ունի հայաստանցիների, Ղարաբաղի, Ղարատաղի բանահիւսութեան հետ, բայց չի հաւաքուել, չի հրատարակուել… ես հաւաքում եմ, ի հարկէ, բայց դա քիչ է: Հիմնականում մանիները, խաղիկներն են լաւ պահպանուել, եւ դրանցով համեմատութիւններ անելը շատ հեշտ է»:

Այս տեսակէտից չափազանց կարեւոր է Ս. Վարդանեանի «Կրօնափոխ համշէնահայերի բարբառը, բանահիւսութիւնը եւ երգարուեստը» գիրքը, որը հրատարակուել է 2009թ:

Համշէնցիների կողմից սեփական ինքնութիւնը պահպանելու ամենամեծ ջանքերն այսօր արձանագրւում են մայրենի լեզուն, պարերը, ծէսերն ու աւանդոյթները պահպանելու ոլորտում, որը, յատկապէս վերջին տարիներին, արտայայտւում է Համշէնի բարբառով երգերի վերածնման եւ տարածման տեսքով: Այդ արտայայտութիւններից մէկն էլ Մահիր Օզքան-Մհեր Պեքարեանի «Համշէնեան պատմուածքներ. համշէցնակ հեքիաներ» գրքի ծնունդն է: Նա այս ճանապարհով մոռացութիւնից փրկում եւ աւելի հասանելի է դարձնում դարեր շարունակ հեռաւոր գիւղերում, լեռների մէջ մեկուսացած, ծովին, անձրեւին ու քամուն ունկնդրող մարդկանց պատմութիւնները: Երկու մասից բաղկացած գրքի առաջին հատուածում հեղինակը երկու էջին զուգահեռաբար պատմուածքները ներկայացնում է Համշէնի բարբառով` լատինատառ եւ թուրքերէն թարգմանութեամբ: Երկրորդ հատուածում արդէն հայատառ Համշէնի բարբառն է` արեւմտահայերէն շարադրանքով եւ մեկնաբանութեամբ:

«Մէգը թուրքերէն խօսի գու` համշէներէն չքիդա (չգիտի), մեգը համշէներէն խօսի գու, բայց հայ տառեր չքիդա, մեգն ալ` Ռուսիայի, Աբխազիայի քրիստոնեայ համշէնցիներ, հայ տառերով գարթալ գային (կարող են), բայց թուրքերէն չքիդին,- ասում է Մհերը,- Անու ամա (Այդ պատճառով` անոր համար) թուրքերէն խօսողներուն համար` թուրքերէն, լատին տառերով` համշէներէն խօսողներուն համար եւ հայ տառերով համշէներէն (հայերէն կարդացողների համար Ն.Հ.). ասման քիրք մը աղաւ»:

Մահիր Օզքանը «Համշենեան պատմուածքներ. համշէցնակ հեքիաներ» գիրքը նուիրել է իր մօր յիշատակին` «Համշէնցիների մոմի (մեծ մայր)` Արտելեցի Սութիին, որ հարիւրաւոր տարիների իր գանձը ինձ փոխանցելով` օգնեց, որպէսզի ես ե՛ս լինեմ»:

Գրքից բազմաթիւ օրինակներ հեղինակը նուիրել է տարբեր երկրներում ցրուած համշէնցիներին ու այս մշակոյթով հետաքրքրուող մարդկանց:

«Ռուսաստան, Մոսկուա գնաց, համշէնցիներու աբրաձ դաղերն (տեղերը) գնաց` Տրապիզոն, Ռիզէ, Խոփա, Արդուին, Պոլիս, Իզմիր, Անգարա… Մոսկուայի համշէնցիները միութիւն ունին, անոնք ալ ուզեցին, անդեղ էլ գնաց, Սոչի գնաց, Հայաստանի ընգերներին, Աբխազիայի համշէնցիներին ալ ղրգեցա»:

«Ջատուի հեքիաներ` 1.Մոմի, 2. Աղջիկ 3. Հալիւոր», «Արջի հեքիա», «մէկ սունով պատ էլլի չի», «Դադրած», «Հելուա ու հաց», «Սեւ ծովուն անէծքը» եւ այլն: 24 հեքիաթներից եւ պատմուածքներից բաղկացած այս ժողովածուն ասես նախշազարդ գորգ լինի` հիւսուած մորթուած ու յարութիւն առած, խեղուած ու նոր գոյն առած հնագոյն բառերից: Ահա մի գունաւոր կտոր.

«Լեռնուք» (լեռները) վախի հէքիա անկուջ դենուշէ (ականջ դնելը/մտիկ ընելը) շատ սէֆալի կէլլի (հաճելի կ’ըլլայ): Լեռնօուն (լեռներուն) աթմոսֆէրէ վախի հէքիանօուն շատ ումիշ գու գա (հեքիաթներուն շատ յարմար կու գայ): Ալենթիրիք չկօ (չկայ): Թէլէվիզիոն, գոմբութէր չկօ: Անու համա (անոր համար) ալ, լեռինէ մարդիկէ ույնցման (իրենցմէ) հեռու հէքիանիյէ սէյր էնել չին (հեքիաթները չեն դիտեր): Ույինքէ (իրենք) հէքիանօուն մէջէ կ՛էլլին (հէքէաթներուն մէջը կ՛ըլլան): …

Լեռների վրայ վախի հեքիաթ/պատմութիւն լսելը շատ հաճելի է: Լեռների մթնոլորտը վախի հեքիաթներին շատ յարմար է: Էլեկտրականութիւն չկայ, հեռուստացոյց, համակարգիչ չկայ: Դրա համար էլ` լեռների մարդիկ իրենցից հեռու հեքիաթները չեն դիտում, իրենք էլ հեքիաթների մէջ են լինում:

2011թ. ստեղծուեց Թուրքիայում բնակուող համշենցիների «Հատիկ» հայրենակցական միութիւնը: Այստեղ ընդգրկուած անդամները Պոլսից են, Անգարայից, Արդուինից եւ այլն: «Հատիկը» փորձում է համախմբել հասարակական, քաղաքական, կրօնական տարբեր հայեացքներ արտայայտող համշէնցիներին մէկ գաղափարի շուրջ` պահպանել համշէնական մշակոյթը եւ լեզուն անհետացումից: Տարբեր մշակութային ծրագրերից զատ` շուտով կեանքի կոչուեց մէկ այլ նախագիծ` համշէնական «Գոր» ամսագրի հրատարակումը, որտեղ եւս տեղ գտան Մահիր Օզքանի հրապարակախօսական յօդուածներն ու պատմուածքները:

Մեր հանդիպման օրը Մհերն անհանգիստ էր եւ շտապում էր, որքան հնարաւոր է, շուտ հասնել տուն: «Արաս» հրատարակչութեան տնօրէն Ե. Թոմասեանը ասաց, որ նա շուտով սպասում է իր առաջին զաւակի լոյս աշխարհ գալուն:

«Աղջիկդ հայերէն խօսելու՞ է»,- հրաժեշտին հարցնում եմ Մհերին: «Անպայման,- ասում է նա ինքնավստահ ժպիտով,- կինս մակեդոնուհի է, նա դստերս հետ թուրքերէն կը խօսի, իսկ ես սովորեցնելու եմ միայն հայերէն»:

«Հետք»

Նախորդը

Սուրէն Խանամիրեան Ազգային Քոլեճը` Հաւատարիմ Կրթօճախ Ազգային Տօներուն Եւ Աւանդութեանց

Յաջորդը

Ամերիկեան Համալսարաններու Մէջ Ցեղասպանութեան Ուրացման Դէմ Ցոյցերը Ուշադրութիւն Կը Գրաւեն

RelatedPosts

Արցախի Մասին Հայ Դատի Յանձնախումբի Պատրաստած Թղթածրարը Յանձնուեցաւ Քանատայի Պաշտպանութեան Նախարար Հարժիթ Սաճճանի
Հայ Դատ

Արցախի Մասին Հայ Դատի Յանձնախումբի Պատրաստած Թղթածրարը Յանձնուեցաւ Քանատայի Պաշտպանութեան Նախարար Հարժիթ Սաճճանի

Մարտ 12, 2020
Կլոր Սեղան Ֆրանսայի Ազգային Ժողովին Մէջ.   «Հայութիւնը Ներկայ Աշխարհաքաղաքական Եւ Ներազգային Մարտահրաւէրներու Դէմ Յանդիման»
Հայ Դատ

Կլոր Սեղան Ֆրանսայի Ազգային Ժողովին Մէջ. «Հայութիւնը Ներկայ Աշխարհաքաղաքական Եւ Ներազգային Մարտահրաւէրներու Դէմ Յանդիման»

Յունուար 23, 2017
Նիքոլա Սարքոզի Հանդիպում Ունեցաւ Փարիզի Եւ Լիոնի Շրջանի Հայութեան Հետ
Հայ Դատ

Նիքոլա Սարքոզի Հանդիպում Ունեցաւ Փարիզի Եւ Լիոնի Շրջանի Հայութեան Հետ

Նոյեմբեր 19, 2016

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

  • Home
  • About Us
  • Donate
  • Links
  • Contact Us
Powered by Alienative.net

© 2022 Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon). All rights reserved.

No Result
View All Result
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Միջազգային
    • Հայ Դատ
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • Լիբանանեան Կեանք
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան

© 2022 Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon). All rights reserved.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In