Ծննդեան Աստղը
Ուսուցչիս` սիրելի
ՎՇՏՈՒՆԻ ԽՈՍՐՈՎԻ,
Յուշերով քաղցրալի:
Մտիկ ըրէք, քոյրե՛ր եւ եղբայրնե՛ր, ո՜վ հաւատքի կենդանի ճրագներ.
«Եւ ահա աստղն, զոր տեսին (մոգք) յարեւելս` առաջնորդեաց նոցա, մինչեւ եկեալ եկաց ի վերայ` ուր էր մանուկն» (Մատթ. Բ. 9):
Յետոյ ի՞նչ եղաւ այս աստղը:
Մոգերը «մտին ի տունն, տեսին զմանուկն հանդերձ Մարեմաւ մարբն իւրով»:
Երկրպագելէ ետք, «բացեալ զգանձս իւրեանց` մատուցին նմա պատարագս ոսկի եւ կնդրուկ եւ զմուռս»:
Իսկ ո՞ւր մնաց աստղը:
Մոգերը, աստուածաճանաչութենէն ետք, ընտրեցին ուրիշ ճամբայ մը եւ «գնացին յաշխարհն իւրեանց»:
Վերադարձա՞ւ աստղն եւս` ուր էր առաջ:
Ոչ ոք կը յիշատակէ այլեւս աստղը, որ այնքան ճամբայ կտրած էր, աշխարհը աշխարհին կապած էր, թագաւորները ծնրադրելու հրաւիրած էր: Ոչ ոք կը խօսի այս աւետաբեր աստղին մասին, ո՛չ Աւետարանը, ո՛չ ալ պատմիչները: Անանուն եւ անծանօթ բանաստեղծ մըն է միայն, որ կ՛աւանդէ, թէ կանգ առաւ աստղը երկնքին մէջ, մարագին վերեւ, ինչպէս` լուսեղէն թռչուն մը, եւ շողշողաց, դողդղաց, հրճուանքէն սարսռաց, իր ցոլքերը տեղաց` ոսկի հագցնելով հովիւներուն, որոնք եկան, հասան, ձեռքերը իրենց կուրծքին վրայ դրած` խաչաձեւ, ի նշան սքանչացումի եւ ապշութեան:
Ամէն անգամ որ Յովսէփ կը բանար մարագին դուռը` մոգերուն եւ հովիւներուն առջեւ, աստղը կը մտնէր ներս, քաղցրութեան միւռոն կը քսէր աստուածամօր երեսին ու ցնծութեամբ կ՛օծէր հայրացուին դէմքը, մինչ մանուկ-աստուածը կ՛երկարէր իր թաթիկները եւ կը խաղար աստղին ճառագայթներուն հետ` պսակ հիւսելով կարծես: Իսկ երբ կը փակուէր դուռը, աստղը կը մնար դուրսը` իբրեւ ճրագ մը երկինքէն կախուած:
Ժամեր ետք երկինքն սկսաւ սարսռալ, վասնզի առաւօտեան ժամը կը մօտենար:
Յովսէփ բացաւ դուռը, երբ ամէնքը մեկնած էին, աչքերը մխրճեց խաւարին մէջ.
– Մարդ – մարդասանք չկայ,- ըսաւ:
Կարծես հարցուցած ըլլային իրեն:
– Լռութի՜ւն ամէն կողմ,- աւելցուց:
Արդարեւ, լռած էին հրեշտակներն ալ ու` հեռացած:
– Ա՜ստղը, ո՞ւր մնաց բարի՜ աստղը,- հարցուց Մարիամ:
– Հունա՜, մութ երկնակամարին վրայ սկսեր է աղօտիլ արդէն, մաշած մետաքս է դարձեր:
– Յոգնա՜ծ է, շա՜տ յոգնած,- խորհրդածեց Մարիամ:
– Աստուած կը վարձատրէ հարկաւ, բայց մենք եւս յոգնած ենք հիւրերուն ընդունելութեամբ, հանգչինք քիչ մը` առաւօտ չեղած:
Եւ երկնցան խոտերուն վրայ: Մերթ ընդ մերթ կը լսուէր եզան որոճալը կամ իշուկին պայտերուն դոփիւնը:
Քիչ ետք զարնուեցաւ դուռը: Հրեշտակ մըն էր, որ եկեր էր յայտնելու Հերովդէսի չար դիտաւորութիւնը եւ խորհուրդ կու տար մեկնիլ դէպի Եգիպտոս` լոյսը չբացուած:
Արագ շարժեցաւ Յովսէփ, մանուկը մօրը գրկին մէջ դրաւ ու բեռնաւորեց իշուկը եւ մեկնեցան: Ճամբուն վրայ երկար ատեն կը լսուէր իշուկին տոտիկներուն կշռոյթը, որ կ՛ըսէր կարծես.
– Նորէն տի գամ, փառքով տի գամ, Երուսաղէմ պիտի մտնամ:
Աստղը մնաց, սակայն, իր տեղը, երկինքէն կախուած, մինակ ու կարծես լքուած, տխո՜ւր` գրեթէ մեռնելու պատրաստ:
– Աստուա՜ծ, Աստուա՜ծ, ընդէ՞ր թողեր զիս:
Հրաշալի գիշերը կը վերջանար տխրութեամբ: Ի՜նչ փառաւոր առաքելութիւն էր իրեն տրուած. եկաւ հեռաւոր Հնդկաստանէն, անցաւ երկնամերձ Հայաստանէն, սահեցաւ արաբական անապատներուն վրայէն, հրեշտակներու թափօրը` առջեւէն իբրեւ ուղեցոյց, թագաւորներու շքախումբը` ետեւէն ընծաներով բեռնաւոր: Յետոյ ցնծութիւն, յետոյ օրհնութիւն, ի՜նչ հրաշալի պահեր: Այժմ` մինակ ու տխուր:
– Ամէն ոք հեռացաւ, լքեցին զիս,- կ՛ըսէր ու լալն էր պակաս:
Կը տեսնէր, որ վերջ գտած էր առաքելութիւնը: Ա՛լ պէտք չունէին իրեն:
– Այլեւս երբեք պիտի չլսեմ արեւելքցի թագաւորներուն քաղցր զրոյցը, հովիւներուն սրնգաձայն երգը, հրեշտակներուն փառաբանութիւնը: Լռեց երկինքը, որ երգեհոն էր դարձած: Լռեցին լեռները, որոնք արձագանգ կու տային երգերուն եւ աւետիսներուն: Վերջացա՜ւ հրաշքը,- կ՛ըսէր տխրօրէն:
Երազի պէս կը տեսնէր դեռ հրաշալի ճամբուն դրուագները, իր առաջանալն Հայաստանի անդնդախոր կիրճերէն եւ անապատներն ի վար օրօրուող կարաւաններուն անցքը գիշերով:
Ի՞նչ ընէր հիմա:
Տխուր էր աստղը, մահու չափ:
– Աւելի լաւ է մեռնիմ,- հծծեց:
Յանկարծ յիշեց, որ Յովսէփ ըսեր էր մարագին դրան վրայ. Աստուած կը վարձատրէ…
Եւ սրտին խորէն աղաղակեց.
– Տէ՛ր իմ, Տէ՜ր…:
Աղաղակը դեռ բերնին մէջ էր, երբ հասաւ Աստուծոյ պատգամաբերը` Միքայէլ հրեշտակապետը մէկ թռիչքով: Ծննդեան աստղը հարցուց.
– Պիտի վերադառնա՞մ` ո՛ւր որ էի, թէ պէտք է մեռնիմ:
Հրեշտակապետը չպատասխանեց: Աստղը առաւ ափին մէջ, թռաւ ու իջաւ երկիր:
Լոյսի կտոր, աստղը կը դողդղար վիրաւոր թռչունի մը կուրծքին պէս, ուժասպառ: Բայց ափին մէջ տաքցած` սկսաւ կենդանանալ, փայլիլ:
Հրեշտակապետը կանգ առաւ առուակի մը եզերքը եւ ըսաւ.
– Ա՛ստղ Ծննդեան, կ՛ուզե՞ս ծաղիկ մը դառնալ ծաղիկներու մէջ` բացուելու համար նկարչագեղ մարգագետիններու վրայ իբրեւ գարնան աւետիս:
– Կ՛ուզե՜մ, կ՛ուզե՜մ,- ըսաւ աստղը հեւալով, բոլորովին ուժասպառ, աւելի խօսելու անկարող:
Հեռուն, արեւելքը կը լողար նռան ջուրի մէջ, հորիզոնը հսկայ սկիհի մը վերածուած:
Հրեշտակապետը մէկ կողմ հրեց խոտերը, սուրին ծայրը մխեց հողին սիրտը, յետոյ աստղին մէկ ճառագայթը տնկեց բացուած ճեղքին մէջ.
– Ա՛ստղ երկնաքաղ, կենդանութիւն առ, բացուէ իբրեւ ծաղիկ: Երբ մայիսը գայ արթնցնել քեզ արեւին շողերով, այն ատեն դուն պիտի վերստանաս աստուածային ճառագայթներդ ու պիտի շողաս կանանչ մարգին մէջ, ինչպէս կը շողայիր երկնքի մէջ: Ու պիտի լսես դարձեալ գարնան աւետիսը հրեշտակաձայն, հովիւներուն օրհնէքը քաղցրալուր: Ու պիտի տեսնես, թէ ինչպէ՛ս մանուկները պիտի երկարեն իրենց ձեռքերը` գգուելու համար քեզ, ճառագայթներուդ հետ խաղցող փոքրիկ Յիսուսներու նման:
Այսպէս է, որ Ծննդեան աստղը դարձաւ ծաղիկ դաշտերու: Եւ երբ գարունը կու գայ, երկնքի պէս տարածուող մարգերուն մէջ աստղի պէս կը բացուի աւետաբեր ծաղիկը, որ հիմա կը կոչուի Բեթղեհէմի աստղ, գեղուհի միջօրեայ, թերեւս ըսելու համար` ցերեկը նշանակող տիրամայր, ինչպէս երբեմն եղած էր կէս գիշերուան հրաշքին վկայ, ըստ բուսաբաններուն` թռչունի կաթ (օռնի-թոկալում):
Հետեւողութեամբ`
ՄԱՐԻ ԺԵՒԵՐԻ
Շ. ՆԱՐԴՈՒՆԻ
