«ԱՌԱՒՕՏ»
Կամ` ինչպէ՛ս ազրպէյճանական միջոցառմամբ չյաջողուեց հանրութեան ուշադրութիւնը շեղել հայազգի գիտնականի` Հայոց ցեղասպանութեանը նուիրուած գրքի շնորհանդէսից:
Հոկտեմբերի 20-ին Վենետիկի Քա՛ֆոսքարի համալսարանի կենտրոնական պալատում տեղի ունեցաւ բանասիրական գիտութիւնների դոկտոր, Վենետիկի համալսարանի դասախօս Սոնա Յարութիւնեանի «Հայոց ցեղասպանութեան թեման իտալական գրականութեան մէջ» գրքի շնորհանդէսը (Երեւանի Պետական Համալսարանի հրատ., 2015): Գրքում հեղինակը ներկայացնում եւ գրական, լեզուաբանական ու հոգեբանական տեսանկիւններից բծախնդիր վերլուծում է Հայոց ցեղասպանութեան վերապրեալների վկայութիւնները, ականատեսների յիշողութիւններն ու Իտալիայում լոյս տեսած գեղարուեստական գրականութիւնը: «Սա Իտալիային անդրադարձող առաջին համապարփակ աշխատութիւնն է եւ, որպէս այդպիսին, նշանակալից դեր ունի այս երկրում հանգրուանած հայ վերապրեալների եւ օտարազգի վկաների փորձառութեան ու յիշողութիւնների մասին մեր ըմբռնումը խորացնելու գործում», գրքի նախաբանում գրում է Քանատայի Թագաւորական ռազմական համալսարանի քաղաքագիտութեան պատուաւոր փրոֆեսէօր Ալան Ուայթհոռնը:
Ուսումնասիրութիւնը կատարուել է «Գիտական եւ գիտատեխնիկական գործունէութեան հիմնարար եւ կարեւորագոյն նշանակութիւն ունեցող կիրառական հետազօտութիւններ» ծրագրի շրջանակում` Հայաստանի Հանրապետութեան սփիւռքի նախարարութեան տրամադրած դրամաշնորհով: Գրքի առաջին գլուխը քննութեան է առնում Իտալիայում Հայոց ցեղասպանութեան թեմայով հրատարակուած յուշագրութիւններն ու որոշ գեղարուեստական գրքեր: Մինչ հետազօտութեան վերլուծական մասերն արեւելահայերէն են, յուշագրութիւններից կատարուած մէջբերումներն իտալերէնից թարգմանուած են արեւմտահայերէն` թէ՛ խօսքին բնականութիւն հաղորդելու եւ թէ՛ Մեծ եղեռնի սերնդի լեզուն վերապրեցնելու միջոցով եւս մէկ անգամ վերապրեալներին ու նահատակներին յարգանքի տուրք մատուցելու նպատակով:
«Իտալիայի հայ համայնքի յուշագրութիւնները տառապալից վկայութիւններն են այն սարսափների, որոնց միջով անցել են վերապրեալներն ու նրանց ընտանիքները: Այս յուշագրութիւններն, ի թիւս այլոց, կարեւոր են` վառ պահելու համար ողբերգական իրադարձութեան այն յիշողութիւնները, որոնք իրենց դրոշմը թողեցին ոչ միայն հայ ժողովրդի, այլեւ ողջ մարդկութեան պատմութեան եւ դարի վրայ` յայտնի որպէս ցեղասպանութիւնների դարաշրջան», իր ելոյթում ասել է Սոնա Յարութիւնեանը: Հետազօտութեան երկրորդ գլուխը քննարկում է գրական սեռը` որպէս Հայոց ցեղասպանութեան պատմական յիշողութիւնն առաւել ուշագրաւ դարձնող միջոց` առանձնայատուկ ուշադրութեան արժանացնելով իտալահայ նշանաւոր վիպագիր Անթոնիա Արսլանի` Եղեռնին նուիրուած ստեղծագործութիւնները: Գլխում շեշտւում է նաեւ թարգմանութեան ուժը` որպէս միջմշակութային, միջլեզուական կամուրջ, եւ ներկայացւում են «Արտոյտների ագարակը» վէպի բազմաթիւ լեզուներով թարգմանութիւնները, ինչպէս նաեւ բացառիկ հարցազրոյցներ` թարգմանիչների հետ: Մենագրութեան վերջում անդրադարձ է կատարւում իտալացի բեմադրիչներ Թաւիանի եղբայրների կողմից նկարահանուած «Արտոյտների ագարակը» վէպի շարժապատկերի: Առաջին անգամ ներկայացուած են նաեւ աշխարհի տարբեր համալսարաններում հեղինակի բազմաթիւ քննարկումների արդիւնքում շարժապատկերի մասնագէտներից եւ ուսանողներից ստացուած պատասխանները «Արտոյտների ագարակը» վէպի եւ համանուն շարժապատկերի վերաբերեալ:
Սոնա Յարութիւնեանի «Հայոց ցեղասպանութեան թեման իտալական գրականութեան մէջ» գրքի շնորհանդէսի միեւնոյն օրը ազրպէյճանցիները զուգահեռ միջոցառում էին կազմակերպել համալսարանի միեւնոյն պալատի մէկ այլ դահլիճում` «Ազրպէյճանական եւ իտալական տեսակէտները բազմամշակութայնութեան վերաբերեալ» թեմայով: Սակայն նրանց չյաջողուեց շեղել հանրութեան ուշադրութիւնը Հայոց ցեղասպանութեանը նուիրուած գրքի շնորհանդէսից, որը լայնօրէն լուսաբանուեց` դասուելով համալսարանի կարեւորագոյն միջոցառումների շարքին:
