Հնդկաստանի Սիխերը

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ

Սիխերու կրօնը Հնդկաստանի չորրորդ ամէնէն մեծ  կրօնն է եւ գոյութիւն ունի 550 տարիէ ի վեր: Սիխերու մեծամասնութիւնը թէեւ կը գտնուի Փունճապի մէջ, սակայն Հնդկաստանի բազմաթիւ այլ վայրերու մէջ եւս սիխեր կան: Անոնց կրօնը նաեւ հինգերորդ ամէնէն մեծ կրօնն է աշխարհի մէջ, 25 միլիոն հետեւորդներով (ըստ 2010-ի տուեալներու):

Սիխ բառը կը նշանակէ` առաքեալ, կամ` սորվող: Կուրու Նանակ 15-րդ դարուն հիւսիսային Հնդկաստանի մէջ հիմնադրած է սիխ կրօնը , որ տարբեր է իսլամ եւ հինտու կրօններէն: Ատիկա միաստուածեան կրօն է եւ կը շեշտէ բոլոր այրերու եւ կիներու հաւասարութիւնը: Սիխերը կը հաւատան երեք հիմնական սկզբունքներու` խորհրդածել (աղօթել) Աստուծոյ անունով, ապրուստը շահիլ ազնիւ, պարկեշտ միջոցներով, ինչպես նաեւ` բաժնեկցիլ, իրարու հետ փոխանակել այլոց  աշխատանքի պտուղները: Սիխերու կրօնը կը մերժէ ընկերային դասակարգումներու համակարգը եւ կը շեշտէ մարդկութեան ծառայութիւնը:

Թէեւ սիխերու կրօնը կը քաջալերէ ինքնապաշտպանութիւն, սակայն շեշտուած կերպով կ’ուսուցանէ վրիժառու չըլլալ, փոխհատուցում չպահանջել եւ զերծ մնալ ատելութենէ:

Կուրտուարա

Սիխերու պաշտամունքի վայրը կը կոչուի կուրտուարա: Կրօնը  դէպի սրբազան վայրեր ուխտագնացութիւն չի քաջալերեր,  որովհետեւ կը հաւատայ, որ Աստուած ամէն տեղ է, այլ ոչ թէ` որոշ վայրի մը մէջ: Փունճապի Արմիստար շրջանին մէջ Հարմանտիր Սահիպը յայտնի, ականաւոր սիխ կուտաուարա (պաշտամունքի վայր) է:

Խորքին մէջ կուտուարան աւելին է, քան` պաշտամունքի վայր մը: Ատիկա պատմականօրէն ծառայած է իբրեւ  ապաստան` անօթեւաններու եւ աղքատներու: Կուրտուարաներուն վրայ  սովորաբար կը ծածանի նիշան սահիպը` դեղնագոյն եռանկիւն դրօշը, որ կը կրէ խանտա- ն`սիխ հաւատքի խորհրդանիշը: Այցելուներուն, անկախ իրենց կրօնէն, կը տրամադրուին պատսպարան եւ ուտելիք: Ներս մտնելու համար կը պահանջուի կօշիկները հանել, գլուխը ծածկել թաշկինակով, վզնոցով կամ այլ  լաթով: Կուրտուարայի մը մէջ ոչ մէկ աթոռ կամ նստարան  վերապահուած է յատուկ անձի մը, որովհետեւ բոլորն ալ հաւասար կը նկատուին: Արարողութիւնը բաղկացած է պատարագի երգեցողութենէ, ինչպէս նաեւ` սիխերու պատմութեան, աւանդութիւններու  եւ հաւատամքի դրսեւորումներէ: Ոչ սիխերը միշտ ողջունելի են: Ամբողջ աշխարհի տարածքին սիխ կուրտուարաները սովորաբար ունին համայնքային անվճար խոհանոցներ, որոնք բոլորին ճաշ կը մատակարարեն: Այս խոհանոցները կը կառավարուին եւ կը ֆինանսաւորուին կամաւորներու կողմէ: Հնդկական աւանդական ընկերութեան, հանրութեան մէջ, տարբեր դասակարգերու պատկանող մարդիկ կոպտօրէն անջատուած են:Այս ընկերային խնդրին դէմ պայքարելու համար սիխ համայնքային խոհանոցը` լանկարը, բոլորէն կը պահանջէ կողք-կողքի նստիլ եւ միասին ուտել, հետեւաբար` ուսուցանելով հաւասարութեան գաղափարը, խորտակելով դասակարգային բոլոր պատնէշներն ու արգելքները:

Սիխ Ինքնութիւնը

1699-թուականին սահմանուեցաւ սիխերու իւրայատուկ ինքնութիւնը հաւատքի 5 կէտերով.

–  Չխուզուած մազեր` իբրեւ պարգեւը Աստուծոյ եւ Կուրույին, ինչպէս նաեւ` իբրեւ նշան սիխ ինքնութեան,

–  Մազի փոքր սանտր մը,

–  Պողպատեայ ապարանջան մը, որ կը նշէ անսկիզբ եւ անվերջ իրականութիւնը, եւ նաեւ կը խորհրդանշէ սիխի մը յանձնառութիւնը հաւատքի գաղափարներուն, ինչպէս որ մատանի մը կրնայ նշել հաւատարմութիւն եւ ինքնութիւն,

–  Սուր մը` արդարութեան եւ կամքի նուիրուածութիւնը վկայող,

–  Ծունկի երկայնքով անդրավարտիք` պահպանելու համար սիխի կարգապահ կենցաղը:

Վերջին 300 տարիներուն սիխ այրերը դիւրաւ ճանչցուած են ապարօշով (գլխու փաթթոց) ծածկուած իրենց երկար, չխուզուած մազերուն միջոցով: Յատկանշական է, որ հնդկական աւանդական հասարակութեան մէջ միայն ընտրանիի, կամ իշխող բարձր դասակարգի այրերը կը գործածեն փաթթոց: Պահանջելով, որ բոլոր սիխերը փաթթոց կրեն, կուրու Կոպինտ Սինղ բոլոր անհատները պատկերացուց իբրեւ ազնուականներ: Սիխ կիներ հաւատարիմ կը մնան նոյն կենցաղին, խորհրդանիշներուն, կանոններուն եւ վարուելակերպին, սակայն համեմատաբար քիչեր կ՛օգտագործեն փաթթոցը:

Երիտասարդ սիխ տղաք, փոխանակ փաթթոց կրելու, յաճախ իրենց չկտրուած մազերը, որոնք  կապուած են դէպի վեր հանգոյցով, կը ծածկեն պարզ կերպասի կտորով մը:

Հնդկական հասարակութեան մէջ անհատի մը անունը կը հաստատէ անոր դիրքը եւ դասակարգը: Կուրու Կոպինտ Սինղ ազատագրեց սիխերը դասակարգային կոպիտ համակարգէն` պատուիրելով բոլոր սիխ այրերուն որդեգրելու «Սինղ» մականունը, որ առիւծ կը նշանակէ, իսկ կիներուն պատուիրեց օգտագործել «Քոր» մականունը, այսինքն` արքայի դուստր, ատով իսկ թօթափելու իրենց դասակարգային ինքնութիւնը:

Երեւելի Սիխեր Հնդկաստանի Մէջ

Թէեւ սիխերը Հնդկաստանի փոքրամասնութիւններուն մաս կը կազմեն, սակայն համայնքը երկրին մէջ նշանակալի դիրք մը կը գրաւէ: Հնդկաստանի նախկին վարչապետ Մանմոհան Սինղ, սիխ է, ինչպէս երկրի նախկին  նախագահը` Ճիանի Զայլ Սինղ: Հնդկաստանի բոլոր կառավարութիւնները ներառած են սիխ ներկայացուցիչներ:

Սիխերը նաեւ հնդկական բանակին մէջ նկատառելի են, գլխաւորաբար  այն պատճառով, որ անոնք բրիտանական կայսրութեան բազուկը կազմած են: Սիխեր նաեւ գլխաւորած են հնդկական բանակը` ՃՃ Սինղի միջոցով: Հնդկական օդուժի հրամանատար եղած է մարաջախտ Տինպաղ Սինղ: Սիխերը տիրական են Հնդկաստանի մարզական կեանքին մէջ. Ողիմպիական խաղերուն ոսկի մետալ նուաճած Հնդկաստանի միակ մարզիկը` Ապհինաւ Պինտրա, սիխ է:

Նմանապէս անոնք պաշտօնական կարեւոր դիրքեր ունին. պետական ծրագրաւորման յանձնախումբի փոխ նախագահը, Ահլուվալիայի կառավարիչը եւ այլ պաշտօնատարներ սիխ են: Սիխերը նաեւ յայտնի գործարարներ են Հնդկաստանի մէջ :

Երգիչներ` Տալեր Մեհնտի Տիլժիթ Տոսանժ եւ Ռափի Շերկիլ սիխեր են:

Հնդկական խճանկարին, լուսապատկերին մէջ սիխերու  տեսանելիութեան պատճառներէն մէկը Հնդկաստանի ազատագրութեան պայքարին մէջ սիխ համայնքին անհամաչափ դերակատարութիւնն է.Պհակաթ Սինղ կը մնայ երիտասարդական սրբապատկերը Հնդկաստանի երիտասարդներուն: