Հնդկաստան Սիխերը Զուարճանքի Նիւթ Դարձնելը Պէ՞տք Է Արգիլուի

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ

Մանրապատումը` ճոքը, մարդոց առօրեայի բանաւոր մշակոյթին մաս կազմող տարր դարձած է: Կեանքի բոլոր մարզերուն եւ ժողովուրդներուն վերաբերող մանրապատումներ կան: Երկիրներու, քաղաքներու, գիւղերու բնակիչներուն (սկովտիացի, ապարանցի, հոմսեցի) մասին մանրապատումները ճիշդ է, որ զուարճալի են օտարին համար, սակայն, ըստ երեւոյթին, վիրաւորուողներ ալ կան… Ստորեւ թարգմանաբար կը ներկայացնենք Պի. Պի. Սի-ի Տելհիի թղթակից Սութիկ Պիսուասի յօդուածը:   

Սիխ ամուսին մը բժիշկին կը հեռաձայնէ եւ կ՛ըսէ.

– Տոքթոր, կինս յղի է, հիմա սկսաւ ցաւ զգալ:

Բժիշկը կը հարցնէ.

– Ասիկա իր առաջի՞ն երեխան է:

Սիխը կ՛ըսէ.

– Ո՛չ, ասիկա իր ամուսինն է:

Բազմաթիւ անձերու համար ասիկա մեղմ, անվնաս  մանրապատում մը կը թուի, սակայն ճիշդ ասիկա է, որ կը զայրացնէ Տելհի բնակող 54-ամեայ սիխ փաստաբան տիկին Հարուինտըր Չովտրին:

Հնդկաստանի գերագոյն ատեանին տիկին Չովտրին ներկայացուցած է 60 այսպիսի մանրապատումներ`   պահանջելով արգելք սահմանել 20 միլիոն հաշուող սիխ համայնքի անդամները ներառող ճոքերուն:

Գերագոյն ատեանին յղած աննախընթաց հայցով մը փաստաբանի 30 տարուան ասպարէզ ունեցող  տիկին Չովտրի կ՛ըսէ, թէ գոյութիւն ունին 5000 կայքեր, որոնք կը վաճառեն մանրապատումներ`

«սիխերը ներկայացնելով իբրեւ անխելք, անմիտ, ապուշ, խենթ, միամիտ, անատակ, տգէտ եւ իբրեւ անմտութեան եւ ապուշութեան խորհրդանիշ»:

Տիկին Հարուինտըր Չովտրի կ՛ըսէ. «Այս մանրապատումները կը խախտեն հիմնարար իրաւունքը կեանքի եւ արգելք կ՛ըլլան արժանապատիւ ապրելու, ուրեմն այդպիսի կայքերը պէտք է արգիլուին»:

Շփոթած դատաւորները, մինչ համաձայնելով լսել բաւական ծանր խնդրանքը, կը հարցնեն, թէ  ինչո՞ւ ան կը ձգտի այդպիսի արգելքի:

«Մենք գիտենք, որ բազմաթիւ անձեր այդ կատակները մարզական ոգիով կ՛ընկալեն: Ատիկա չի կրնար վիրաւորանք ըլլալ, այլ միայն`  զուարճանքի պատահական, ինքնաբուխ արտայայտութիւն մը: Դուք կ՛ուզէք, որ դադրին  այսպիսի բոլոր մանրապատումները, սակայն սիխերը կրնան իրե՛նք ընդդիմանալ ատոր», ըսին դատաւորները:

Բայց տիկին Չովտրի, գերագոյն ատեանին մօտ գտնուող իր գրասենեակին մէջ նստած, չ՛ուզեր, որ  այս «վիրաւորանքները» այլեւս շարունակուին:

«Ա՛լ կը բաւէ՛, մենք` սիխերս, մեր ամբողջ կեանքին ընթացքին ծաղրուած ենք: Իմ երեխաներս կ՛ուզեն փոխել իրենց սիխական մականունները, որովհետեւ  անոնք ծաղրանք կը դիմագրաւեն: Երբ ես այս երեւոյթին դէմ կը բողոքեմ, մարդիկ կ՛ըսեն, որ ես սիխ  կին մըն եմ, ուրեմն ես խենթ եմ », բարկացած կ՛ըսէ տիկին Չովտրի:

«Մանրապատումները սիխերուն համար անէծք, թոյն  են: Ատոնք պէտք է դադրին», կ՛աւելցնէ ան:

Տիկին Չովտրի կ՛ըսէ, թէ ինք իրաւաբանութիւն ուսանած է Բրիտանիոյ մէջ, ուր ուսանողութեան շրջանին նաեւ աշխատած է իբրեւ թաքսի-ի վարորդ, ճաշարանի խոհարար եւ սպասեակ: Սիխերը թիրախ դարձնող մանրապատումները տիկին Չովտրի կը միաձուլէ իբրեւ կին իր դիմագրաւած «ցեղապաշտութեան, խտրականութեան, ատելութեան եւ սեռական ոտնձգութիւններուն»: Ինք նաեւ կը պնդէ, որ իր ընտանիքը  թիրախ դարձած է 1984-ին տեղի ունեցած սիխերու դէմ  ըմբոստութիւններուն, որոնց պատճառով աւելի քան 2000 անձեր մահացան:

«Սիխերը զուարճանքի նիւթի վերածումին պատճառով դատարաններու մէջ կռուած եմ պաշտօնակից իրաւաբաններու հետ: Ես ապտակած եմ մարդիկ, որոնք իմ ներկայութեանս սիխերը վարկաբեկող կատակներ ըրած են: Ես կը ճանչնամ նորապսակ սիխ զոյգ մը, որ վիրաւորուեցաւ եւ խոր ցաւ զգաց, երբ մէկը անոնց ամուսնութեան առիթով սիխերու մանրապատումներու գիրք մը նուիրեց»,  ըսաւ տիկին Չովտրի:

Ինք այժմ կը համախմբէ իր ուժերը` համոզելու համար դատաւորները, որ սիխերու մանրապատումներու արգելք սահմանելու մասին իր հայցը անառարկելի է:

Սիխ երեսփոխան մը կ՛աջակցի իրեն եւ Փունճապի մէջ ուսումնական բարձրագոյն հաստատութիւն մը միացած է հարցին եւ հայց ներկայացուցած` դատարան: Սիխերը սկսած են իր գրասենեակը այցելել եւ գլխաւոր խմբաւորումը, որ Տելհիի մէջ կը պահպանէ սիխ տաճարները, արդէն առաջարկած է իր աջակցութիւնը:

Տիկին Չովտրի նամակներ նաեւ յղած է դպրոցներու տնօրէններու` խնդրելով անոնցմէ «խորհուրդներ տալ աշակերտներուն չզուարճանալու սիխերու մանրապատումներով եւ չտարածելու ատոնք»:

Սիխ մեկնաբան մը ըսաւ, որ ինք կ՛աջակցի արգելքին, որովհետեւ` «Հնդկաստան պէտք է մեծնայ եւ դադրի ըլլալէ երեխայ մը, որ ընթրիքի սեղանին շուրջը նստածներէն աչքերն ու ականջները լայն բացած կը լսէ  կոպիտ խօսքեր եւ կը ծիծաղի: Այդ մանրապատումները պէտք է արգիլել` հակառակ այն հանգամանքին, որ մենք բոլորս ազատ խօսքի ջատագով ենք»:

Առաջին անգամը չէ, որ սիխերու մասին մանրապատումները ճնշումի կ՛ենթարկուին:

2007-ին ոստիկանութիւնը դատական հայց հարուցեց ազդեցիկ  գործարար Անիլ Ամպանիին դէմ` «սիխերը վիրաւորող մանրապատումներ տարածելուն համար, երբ Ութար Փրատեշի մէջ սիխ ղեկավարը մեղադրեց հեռաձայնի ընկերութիւնը` իր բջիջայինին սիխերու մանրապատումներ ուղղարկելու համար: Ընկերութիւնը ապա ներում հայցեց:

Նոյն տարին Մումպայի մէջ ձերբակալուեցաւ գրավաճառ մը, որ սիխերու մանրապատումներու գիրքեր կը վաճառէր եւ` «կը վիրաւորէր կրօնական զգացումները»:

Շատեր կը կարծեն, որ սիխերու մանրապատումները, ինչպէս բոլոր ցեղերու կամ ժողովուրդներու մասին կատակող ճոքերը, անվնաս եւ զուարճալի են: Մանրապատումներ կան  իտալացիներուն, լեհերուն եւ անգլիացիներուն մասին, եւ Հնդկաստանի մէջ բազմաթիւ կատակներ կան  պենկալցիներուն մասին: (Օրինակ, մէկ պենկալցի բանաստեղծ է, երկու պենկալցի` շարժապատկերի ընկերութիւն, երեք պենկալցի`քաղաքական կուսակցութիւն մը, չորս պենկալցի` երկու քաղաքական կուսակցութիւն:)

Ոչ ոք գիտէ, թէ սիխերու մանրապատումները ե՛րբ դարձած են համահնդկական սրամտութեան մէկ մասը, բայց սիխերու մանրապատումներու  գիրքեր (մեծ մասը` գրուած սիխերու կողմէ, եւ քանի մը հատը` Հնդկաստանի ամէնէն  յայտնի սիխ գրող Խուշուանտ Սինղի կողմէ) արդէն հասանելի են երկար ատենէ:

Համացանցի, բջիջային տարբեր տեսակի հեռաձայններու եւ սարքերու միջոցով սիխերու մանրապատումները արդէն դարձած են իսկական արդիւնաբերութիւն. ամբողջ Հնդկաստանի մէջ մանրապատումները կը գրուին եւ կը վաճառուին հեռաձայններու վրայ: Ճոքերուն մեծամասնութիւնը կը ներկայացնէ երեւակայական երկու կերպարներ` Սանթա-Պանթա (իրենց զուարճալի, երբեմն անհամ կատակներով):

Հնդկաստանի սիխ համայնքը այդ երկրի ամէնէն յաջողած փոքրամասնութիւններէն է` հակառակ թիրախ դառնալուն Հնդկաստանի անկախութենէն ետք տեղի ունեցած վատագոյն ըմբոստութիւններուն, որոնք հոգեբանական խոր սպիներ ձգեցին համայնքին վրայ: Աշխատասէր եւ ձեռներէց` անոնք տիրական են երկրի զինեալ ուժերուն մէջ եւ յաջող գործարարներ, մարզիկներ եւ երկրագործներ են: Անոնք շատ կը ճամբորդեն, եւ ամբողջ աշխարհի մէջ բազմաթիւ սիխ աշխատաւորներ կան:

Ճաուահարլալ Հանտու, որ ընդարձակօրէն գրած է հնդկական ժողովրդական բանահիւսութեան մասին, կ՛ենթադրէ, թէ սիխերու յաջողութեան պատմութիւնը անհանգստացուցած է ոչ-սիխերը. «Ես կ՛ենթադրեմ, որ այդ յաջողութիւնը սպառնացած է հինտու անձնականութեան (իկօ) եւ ստեղծած անհանգստութիւն, որ իր կարգին կարծես ստացած է տարբեր կարծրատիպերու եւ մանրապատումներու ձեւը»:

Ընկերաբան Շիւ Վիսուանթհան կ’արձագանգէ նման տրամադրութիւններու, բայց կը կարծէ, թէ մեծ մասը կարծրատիպերու, որոնք կը ներառեն «սիխ» եզրը, ունին միամտութիւն մը եւ` «բարեկամական, նոյնիսկ ուրախ են»: Ըստ անոր, մանրապատումները տարածուած են, որովհետեւ սիխ համայնքը թափառաշրջիկ է, շարժուն եւ պատրաստ է աշխատելու տարբեր մասնագիտութիւններու եւ ասպարէզներու մէջ:

«Կարծրատիպերը կարելի չէ հաւասարեցնել ինքնութեան: Սակայն այս օրերուն խնդիրն այն է, որ ինքնութիւնը կուռք դարձած է: Մարդիկ դիւրազգած դարձած են: Այնպէս որ այդ մանրապատումներու արգելքի աւելի շատ պահանջներ կան», կը նշէ ան:

Ըսէ՛ք  ասիկա տիկին Չովտրիի, եւ ան կ՛արձակէ մեղմ զայրոյթ մը.

– Այս մանրապատումները խտրական են:Ամէն ոք կը թուի, թէ հաճոյք կ՛առնէ մեր համայնքին հաշուոյն: Ասիկա անընդունելի է եւ պէտք է դադրի:

Ասիկա յստակօրէն ճոք չէ:

Սիխերու Ճոքեր

(Տիկին Չովտրիի դատարան ներկայացուցած ցանկէն)

Սիխ.- Որքա՞ն է իմ բջիջային վճարումս:

Կեդրոն.- Պարո՛ն, հեռաձայնեցէք թիւ 123-ին` գիտնալու ձեր ներկայի վճարումը:

Սիխ.- Անխելք, ներկայի վճարումը չէ, բջիջայինի վճարումը :

Սիխ մը իր սպասաւորին կ՛ըսէ.

– Գնա՛ պարտէզ եւ բոյսերը ջրէ:

Սպասաւորը կ՛ըսէ.

– Պարո՛ն, արդէն կ՛անձրեւէ:

Սիխը կ՛ըսէ.

– Է, ի՞նչ կ՛ըլլայ, հովանոց մը ա՛ռ հետդ:

Վարպետ.- Ո՞ւր ծնած ես:

Սիխ.- Հնդկաստան:

Վարպետ.- Ո՞ր մասը:

Սիխ.- Ամբողջ մարմինս Հնդկաստան ծնած է:

Տնօրէն.- Ի՞նչ է ծննդեանդ թուականը:

Սիխ.- 13 հոկտեմբեր:

Տնօրէն.- Ո՞ր տարին:

Սիխ.- Ամէն տարի: