Պատրաստեց՝ ՄԱՐԱԼ ՄԽՍԵԱՆ
Դամասկոս
Սուրիոյ Ազգային Սիմֆոնիք Նուագախումբի
Կոմիտասեան Երեկոն Մայեսթրօ
Միսաք Պաղպուտարեանի Ղեկավարութեամբ
Սուրիոյ մշակոյթի նախարարութեան հովանաւորութեամբ, Դամասկոսի Հայոց թեմի առաջնորդարանի համագործակցութեամբ, եւ Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակի ոգեկոչման Դամասկոսի մարմինին կազմակերպութեամբ` հինգշաբթի, 29 hոկտեմբեր 2015-ին Օփերայի սրահին մէջ «Կոմիտաս նահատակ հանճարը» խորագիրին տակ տեղի ունեցաւ Կոմիտասի նուիրուած երաժշտական համերգ: Համերգը ներկայացուց Սուրիոյ ազգային սիմֆոնիք նուագախումբը եւ երաժշտանոցի սենեկային երգչախումբը, ղեկավարութեամբ` մայեսթրօ Միսաք Պաղպուտարեանի:
Համերգին ներկայ էին Դամասկոսի Հայոց թեմի առաջնորդ Արմաշ եպս. Նալպանտեանը, Հայաստանի դեսպան դոկտ. Արշակ Փոլատեան, Սուրիոյ մշակոյթի նախարար Իսամ Խալիլ, Սուրիոյ տնտեսութեան նախարար Հումամ Ժազաիրի, Սուրիոյ խորհրդարանի անդամներ, Հայ կաթողիկէ առաջնորդ հայր Յովսէփ Արնաութեան, դիւանագէտներ, քոյր եկեղեցիներու հոգեւոր պետեր, արուեստի, մշակոյթի եւ մամուլի ներկայացուցիչները եւ հայրենակիցներ:
Հայոց ցեղասպանութեան հարիւրամեակին նուիրուած համերգի երգացանկը կ՛ընդգրկէր Կոմիտասի Ս. պատարագէն հատուածներ` մենակատարութեամբ երաժշտանոցի ուսանող Լեւոն Ապաճեանի, ինչպէս նաեւ հոգեւորական, գեղջկական եւ դասական երաժշտական կտորներ եւ երգեր` մենակատարեցին երգչախումբի տեղացի արուեստագէտներ:
Համերգի ընթացքին ցուցադրուեցաւ Կոմիտասի կեանքի մասին վաւերագրական կարճ ժապաւէն, իսկ Օփերայի մուտքին ցուցադրուեցան ցեղասպանութեան լուսանկարներ:
Յունաստան
Արամ Ա. Կաթողիկոս Այցելեց Աթէնքի
Նէոս Քոզմոս–Ֆիքսի Ս. Կարապետ Եկեղեցին
Հոկտեմբեր 21-ին Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Արամ Ա. վեհափառ հայրապետը, ընկերակցութեամբ Յունաստանի հայոց թեմի առաջնորդ Խորէն արք. Տողրամաճեանի եւ կաթողիկոսարանի միջեկեղեցական բաժանմունքի վարիչ Յուսիկ ծ. վրդ. Մարտիրոսեանի, այցելեց Աթէնքի Նէոս Քոզմոս-Ֆիքս շրջանի Ս. Կարապետ եկեղեցի:
Եկեղեցական արարողութեան աւարտին առաջնորդ սրբազանը բարի գալուստ մաղթեց վեհափառ հայրապետին եւ հրաւիրեց զայն տալու իր հայրապետական պատգամը: Վեհափառ հայրապետը անդրադարձաւ եկեղեցւոյ առաքելութեան, որ մեզ կը կապէ մեր հայրերու հաւատքին, մեր նահատակներուն եւ պատմութեան: Ան ուրախութեամբ յայտնեց Յունաստանի նախագահին ունեցած դրական արտայայտութիւնները Յունաստանի մեր համայնքի զաւակներուն մասին եւ քաջալերեց, որ անոնք շարունակեն իրենց մասնակցութիւնը բերել Յունաստանի հայրենիքի բարգաւաճման: Վեհափառը նաեւ կոչ ուղղեց, որ մեր ժողովուրդի զաւակներն ու յատկապէս երիտասարդները համախմբուին եկեղեցւոյ եւ ազգային կառոյցներուն շուրջ, որոնք հայապահպանման կարեւորագոյն կռուաններն են:
Քանատա
Թորոնթոյի Մէջ Կայացած Նուիրահաւաքին
35 Հազար Տոլար Հանգանակուեցաւ
Ի Նպաստ Սուրիահայութեան
Կազմակերպութեամբ Թորոնթոյի Սուրիահայութեան օժանդակութեան հանգանակիչ մարմինին, 25 հոկտեմբերին աւելի քան 600 հայորդիներու ներկայութեամբ տեղի ունեցաւ ճաշկերոյթ:
Յանձնախումբի ատենապետ Կարօ Միսիրեան իր խօսքին մէջ ընդգծեց, որ անցնող երեք տարիներուն ընթացքին Թորոնթոյի հայութիւնը, ընդառաջելով սուրիահայութեան օժանդակութեան Թորոնթոյի հանգանակիչ յանձնախումբի կոչերուն եւ կազմակերպած նուիրահաւաքի ձեռնարկներուն, մեծ ներդրում ունեցաւ այդ տագնապահար շրջանին մէջ ապրող սուրիահայութեան գօտեպնդման եւ ազգային կեանքի շարունակականութիւնը պահելու գծով:
Ձեռնարկի ընթացքին հանգանակուեցաւ մօտաւորապէս 35 հազար քանատական տոլար:
«Հայաստան» Հիմնադրամի Թորոնթոյի
Տեղական Մարմինի Ամէնամեայ
Դրամահաւաք–Ճաշկերոյթը
Կազմակերպութեամբ «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի Թորոնթոյի տեղական մարմինին, 18 հոկտեմբերին Թորոնթոյի Հայ համայնքի կեդրոնին մէջ տեղի ունեցաւ ամէնամեայ դրամահաւաք-ճաշկերոյթը, որ նուիրուած էր Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակին: Ճաշկերոյթը կը կրէր «Ցեղասպանութենէն վերածնունդ» խորագիրը:
Քանատայի մէջ Հայաստանի դեսպան Արմէն Եկանեան իր ելոյթին մէջ բարձր գնահատեց հիմնադրամի 23 տարուան գործունէութիւնը եւ դերը Հայաստանի ու Արցախի յառաջընթացին մէջ` կոչ ուղղելով ներկաներուն իրենց գործօն մասնակցութիւնը բերելու հիմնադրամի հայանպաստ ծրագիրներուն եւ գերազանցելու նախորդ դրամահաւաքի արդիւնքը:
Հիմնադրամի Թորոնթոյի տեղական մարմինի ատենապետ Մկրտիչ Մկրտիչեան ներկայացուց Թորոնթոյի հայերու ջանքերով իրականացած 49 ձեռնարկներէն վերջին հինգը` Արցախի Իւանեան գիւղի մէջ մանկապարտէզի եւ համայնքային կեդրոնի (Կեանքի կեդրոն) կառուցումը, Շոշ գիւղի դպրոցի վերակառուցումը, Նոր Մարաղա գիւղի համար շտապ օգնութեան մեքենայի ձեռքբերումը եւ Հայաստանի Նալբանդեան գիւղի դպրոցի հիմնական նորոգումը:
Երեկոյի ընթացքին «Բարերար» մետալով պարգեւատրուեցաւ հիմնադրամի Թորոնթոյի տեղական մարմինի նուիրատուներ Արմէն եւ Պերճուհի Նալպանտեաններու ընտանիքը, ինչպէս նաեւ` հիմնադրամի երկարամեայ աջակից ու բարերար ողբացեալ Ժան Ֆրանկեանի քոյրը` Սեդա Ֆրանկեան:
Գանձասարի հերոս, Թադէ վանքի հոգեւոր հովիւ Յովհաննէս քհնյ. Յովհաննէսեան իր յուշերը պատմեց արցախեան ազատամարտէն եւ կոչ ուղղեց ներկաներուն` սատարել հիմնադրամի ազգաշէն գործին:
Դրամահաւաք-ճաշկերոյթի աւարտին հանգանակուեցաւ 585 հազար ամերիկեան տոլար, որ պիտի նպաստէ 4 նոր ծրագիրներու իրականացման. Արցախի մէջ` երկու համայնքային կեդրոն եւ բազմազաւակ անապահով երկու ընտանիքի տուն:
Թորոնթոյի տեղական մարմինին դրամահաւաքը կը շարունակուի մինչեւ նոյեմբերի 26:
Միացեալ Նահանգներ
Դասական Երաժշտութեան Ցերեկոյթ`
Նուիրուած Կոմիտասին
Վերջերս, կազմակերպութեամբ Քրեսենթա Հովիտի Հայց. Առաքելական եկեղեցւոյ դաստիարակչական յանձնախումբին, Ազգային առաջնորդարանի «Տիգրան եւ Զարուհի Տէր Ղազարեան» սրահին մէջ տեղի ունեցաւ դասական երգի եւ երաժշտութեան ցերեկոյթ մը:
Բացման խօսքով հանդէս եկաւ եկեղեցւոյ երգչախումբի անդամ Սիւզի Մազմանեան, որ ամփոփ գիծերու մէջ ներկայացուց համերգին մասնակցող արուեստագէտ-արուեստագիտուհիներուն անցած ուղին:
Այնուհետեւ ներկայացուեցաւ Կոմիտասի եւ իր տաղանդաւոր հետեւորդներուն ստեղծագործութիւնները կատարողութեամբ` ջութակահարուհի Օֆելիա Նանակուլեանի, դաշնակահարուհի Շուշան Յակոբեանի, ջութակահար Ռուբէն Աղինեանի: Ձեռնարկին իրենց մասնակցութիւնը բերին Արմէն Պօղոսեան` ասմունք եւ Վաղարշ Մարտիրոսեան` երգ:
Սուրիոյ Հայ Աւետ. Համայնքի Հոգեւոր
Առաջնորդ Վեր. Յարութիւն Սելիմեանի
Այցելութիւնը Առաջնորդարան
Հոկտեմբեր 22-ին Սուրիոյ Հայ Աւետարանական համայնքի հոգեւոր առաջնորդ վեր. Յարութիւն Սելիմեան այցելեց Ազգային առաջնորդարան եւ հանդիպում ունեցաւ թեմի առաջնորդ Մուշեղ արք. Մարտիրոսեանի հետ:
Հանդիպումի ընթացքին կողմերը խորհրդակցեցան Սուրիոյ տագնապին ու մասնաւորաբար հայ գաղութին վրայ անոր ունեցած ազդեցութիւններուն մասին: Վեր. Սելիմեան կարգ մը մանրամասնութիւններ տուաւ մասնաւորաբար Հալէպ մնացող հայութեան առօրեայ դժուարութիւններուն ու կարիքներուն մասին` շեշտելով, որ շրջանի միացեալ մարմինը իր կարելին կ՛ընէ` կենսական կարիքները հոգալու համար: Պատուելին նաեւ գոհունակութեամբ անդրադարձաւ աշխարհասփիւռ հայութեան ու մասնաւորապէս Միացեալ Նահանգներու գաղութի զաւակներուն աջակիցի ու կարեկիցի կեցուածքին` նշելով, որ հաւաքուած բոլոր օժանդակութիւնները կանոնաւորապէս տեղ կը հասնին ու արդար մօտեցումով կը տրամադըրւին բոլորին: Ան բացատրեց, որ աշխատանքը կեդրոնացած է Սուրիա մնացողներու կարիքները հոգալու վրայ, սակայն ստեղծուած վիճակին պատճառով կարիքը հսկայական է:
Առաջնորդ սրբազանը իր կարգին Արեւմտեան թեմի զաւակներու սրտակցութիւնը փոխանցեց վեր. Յ. Սելիմեանին` մաղթելով, որ Սուրիոյ տագնապը մօտալուտ լուծում կը գտնէ, որպէսզի ժողովուրդը վերադառնայ բնականոն կեանքի պայմաններուն:
Շուէտ
Սփիւռքի Նախարար Հրանուշ Յակոբեանի
Աշխատանքային Այցելութիւնը
24-26 հոկտեմբերին սփիւռքի նախարար Հրանուշ Յակոբեան այցելեց Շուէտ: 24 հոկտեմբերին ան մասնակցեցաւ Սկանտինաւիոյ մէջ հայկական առաջին եկեղեցիին` Ս. Մարիամ Աստուածածին եկեղեցւոյ օծման արարողութեան: Աւարտին եկեղեցւոյ սրահին մէջ տեղի ունեցաւ հանդիպում հայ համայնքի հետ:
Նոյն օրը սփիւռքի նախարարը հանդիպում ունեցաւ Շուէտի խորհրդարանի փոխ նախագահ Իզապէլ Տինկիզեանի հետ: Նախարարը իր երախտագիտութիւնը յայտնեց Տինկիզեանին` Շուէտի հայ համայնքը լաւագոյնս ներկայացնելու եւ երիտասարդ հայորդիներու համար սփիւռքահայ քաղաքական գործիչի փայլուն օրինակ հանդիսանալու համար: Հայաստան-սփիւռք գործակցութեան նշանակալի ծառայութիւններ մատուցելու եւ Շուէտի մէջ Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման գործին մէջ իր ունեցած ներդրումին համար նախարարը Տինկիզեանը պարգեւատրեց սփիւռքի նախարարութեան ոսկեայ մետալով:
Սփիւռքի նախարարը հանդիպում ունեցաւ նաեւ Սէօտերթելիէի քաղաքապետ Պոէլ Կոտների հետ, որուն իր գոհունակութիւնը յայտնեց հայ համայնքի նկատմամբ քաղաքային իշխանութիւններու ցուցաբերած հոգատար վերաբերմունքին համար, ինչպէս նաեւ` ապրիլին Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակի նուիրուած ձեռնարկներու ծիրին մէջ Սէօտերթելիէի քաղաքապետարանին մէջ բացուած ցուցահանդէսի կազմակերպման համար: Քաղաքապետ Կոտներ իր կարգին բարձր գնահատեց հայութեան մասնակցութիւնը Սէօտերթելիէի հասարակական կեանքին:
Նոյն օրը երեկոյեան նախարարը հանդիպեցաւ Սթոքհոլմի հայ համայնքին հետ, ուր ներկայացուց Հայաստան-սփիւռք գործակցութեան արդի մարտահրաւէրները եւ Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակի հիմնական ձեռնարկները: Հանդիպումի աւարտին նախարար Յակոբեան Հայաստան-սփիւռք գործակցութեան զարգացման, Շուէտի մէջ Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման գործին նպաստած, ինչպէս նաեւ Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակին նուիրուած ձեռնարկներուն պատշաճ կազմակերպման համար մետալներով եւ շնորհակալագրերով պարգեւատրեց շուէտահայ համայնքի կարգ մը գործիչները:
25 հոկտեմբերին նախարարը շարունակեց իր այցելութիւնները եւ հանդիպումները Շուէտի տարբեր քաղաքներու մէջ հաստատուած հայ համայնքներուն հետ: Ան այցելեց Օրեպրօ հայաշատ քաղաքը, ուր ծաղկեպսակ զետեղեց Վալլոկրապարկէն զբօսայգիին մէջ 2015 մայիսին տեղադըրւած Հայոց ցեղասպանութեան զոհերուն նուիր-ւած յուշակոթողին դիմաց: Ան նաեւ հանդիպում ունեցաւ քաղաքային խորհուրդի նախագահ Ակնեթա Պլոմի հետ, եւ քննարկուեցան տեղի հայ համայնքի կարիքներուն եւ քաղաքային իշխանութիւններու աջակցութեան վերաբերեալ հարցեր: Հայ համայնքի հետ իր ունեցած հանդիպումի ընթացքին քննարկուեցան համայնքը յուզող հարցեր, նաեւ մտքեր փոխանակուեցան Հայաստան-սփիւռք գործակցութեան համար: Հայաստան-սփիւռք գործակցութեան զարգացման, Շուէտի մէջ Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման եւ դատապարտման գործին մէջ իր ներդրումը ունենալուն համար սփիւռքի նախարարութեան ոսկեայ մետալով պարգեւատրեց քաղաքային խորհուրդի անդամ Մուրատ Արթինը:
Սթոքհոլմի մէջ նախարարը այցելեց նաեւ «Հայ տուն» ակումբ, ուր հանդիպում ունեցաւ ՀՄԸՄ-ի սկաուտներուն հետ, որոնք նախարարին ներկայացուցին իրենց գործունէութիւնը` մարզական, մշակութային եւ հայրենասիրական դաստիարակութեան եւ ազգային արժէքներու պահպանման ուղղութեամբ:
Նոյն օրը, երեկոյեան Հայաստանի դեսպանութեան մէջ տեղի ունեցաւ շուէտահայ համայնքային տարբեր կազմակերպութիւններու ղեկավարներու հանդիպումը սփիւռքի նախարարին հետ: Քննարկուեցան շուէտահայ համայնքի հարցերը, նախարարութեան եւ դեսպանութեան կողմէ հնարաւոր օգնութիւնները: Միտքեր փոխանակուեցան նաեւ Սուրիոյ պատերազմին պատճառով Հայաստան եւ Շուէտ հաստատուած հազարաւոր սուրիահայերու աջակցելու մասին:
26 հոկտեմբերին նախարարը շարք մը պաշտօնական հանդիպումներ ունեցաւ Շուէտի պետական եւ քաղաքական կառոյցներուն հետ: Արտաքին գործերու նախարար Մարկոթ Վալսթրիոմի յայտնեց, որ վերջին շրջանին հայ-շուէտական համագործակցութիւնը նկատելի զարգացում արձանագրած է: Յակոբեան կարեւոր նկատեց Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման մէջ բարեկամ երկիրներու եւ յատկապէս Շուէտի գործօն աջակցութիւնը` ընդգծելով, որ հայկական կողմը շնորհակալ է Շուէտի խորհրդարանի կողմէ Հայոց ցեղասպանութեան համապատասխան քաղաքական գնահատական տալու համար: Հանդիպումի ընթացքին կողմերը անդրադարձան նաեւ սուրիահայերու ներկայ վիճակին, անոնց գաղթին, նաեւ այդ ծիրէն ներս համագործակցութեան հնարաւորութեան մասին:
Սփիւռքի նախարարը հանդիպում ունեցաւ նաեւ պետական քարտուղար Լարս Վեսթպրատի հետ: Քննարկուեցան Շուէտ ապաստանած սուրիահայերու հարցերը եւ անոնց լուծում գտնելու նպատակով համագործակցութեան հեռանկարները:
Շարունակելով պաշտօնական հանդիպումները` նախարար Յակոբեան այցելեց Շուէտի Կրօնական համայնքներուն աջակցութեան կառավարական յանձնաժողովի գլխաւոր քարտուղար Օկէ Եորանսոնի, որ մանրամասնօրէն ներկայացուց կազմակերպութեան գործունէութեան հիմնական ուղղութիւնները, ինչպէս նաեւ` հայ եկեղեցական համայնքին հետ մինչեւ օրս ունեցած գործակցութեան ծրագիրները: Նախարարը նշեց նաեւ, որ Շուէտի բոլոր հայաշատ քաղաքներուն մէջ հիմնըւած են եւ կը գործեն եկեղեցական խորհուրդներ, որոնք մեծ աշխատանք կը տանին համայնքի անդամներուն հոգեւոր եւ մշակութային կեանքի կազմակերպման համար, որ դժուար պիտի ըլլար առանց Շուէտի Կրօնական համայնքներու աջակցութեան կառավարական յանձնաժողովի գործօն աջակցութեան եւ հովանաւորութեան: Նախարարը յոյս յայտնեց, որ այդ աջակցութիւնը կը շարունակուի:
Քրիստոնէական խորհուրդի նախագահ պատւելի դոկտ. Քարին Վիպոռնի հետ հանդիպումի ընթացքին նախարարը շնորհակալութիւն յայտնեց հայ համայնքին տարուան ընթացքին Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակին նուիրուած շարք մը հոգեւոր-մշակութային ձեռնարկներու կազմակերպման մէջ անոր ցուցաբերած աջակցութեան համար: Դոկտ. Վիպոռն ընդգծեց, որ Շուէտի հայ եկեղեցական համայնքը ունի իր ուրոյն տեղն ու դերը երկրի կրօնական կեանքէն ներս:
Երեկոյեան նախարարը մեկնեցաւ Ուպսալա քաղաքը, ուր քաղաքային թատրոնի մայր սրահին մէջ հանդիպում ունեցաւ համայնքի հետ, որուն ընթացքին քննարկուեցան Հայաստան-սփիւռք փոխգործակցութեան զարգացման հեռանկարները եւ համայնքը յուզող այլ հարցեր:
Պոլիս
Պոլսոյ Մէջ Ցեղասպանութեան Նուիրուած
«Թոռներ» Ցուցահանդէսը
Վերջերս Պոլսոյ մէջ տեղի ունեցաւ Հայոց ցեղասպանութեան նուիրուած «Թոռներ» ցուցահանդէսը, որուն համակարգողն է ծնունդով արժանթինահայ, այժմ Պերլին բնակող նկարչուհի Սիլվինա Տէր Մկրտչեանը:
Ցուցահանդէսին մէջ տեղ գտած են Մարիա Պետոյեանի, Մարթին Գարատաղեանի, Արման Թադէւոսեանի, Միքայէլ Օհանեանի, Աշոտ Աշոտի, Թալին Պէուքքիւքճեան-Տեմիրճեանի, Անի Սեթեանի, Հերա Պէուքթաշճեանի, Մարիա Զոլամեանի, Արչի Գալենցի եւ Լինտա Գանճեանի աշխատանքները:
Սիլվինա Տէր Մկրտչեան կը սերի Հայոց ցեղասպանութեան ընթացքին Արեւմտեան Հայաստանէն Արժանթին տեղափոխուած հայ ընտանիքէ մը: Պերլինի մէջ բնակելէ ետք ան սկսած է զբաղելու իր ընտանիքին պատմութեամբ, Անատոլիոյ հետ ունեցած կապերու հետազօտութեամբ, սկսած է ուսումնասիրելու օսմանեան ժամանակներու հայերու կենցաղը եւ մշակոյթը:
Այդ ուսումնասիրութիւնները իրենց արտացոլումը գտած են անոր «Յուշամատեան» նախագիծին մէջ: Տէր Մկրտիչեան բազմաթիւ անգամ գտնուած է Պոլիս, կազմակերպած է երկու անհատական ցուցահանդէսներ եւ շարք մը այլ մշակութային ձեռնարկներ:
Վրաստան
Ցեղասպանութեան 100-Ամեակին Նուիրուած
Ցուցահանդէս
16-17 հոկտեմբերին Վրաստանի հայ համայնքի աջակցութեամբ Թիֆլիսի խորհրդարանի գրադարանի մեծ սրահին մէջ տեղի ունեցաւ թիֆլիսահայ մանրանկարչուհի Գոհար Յակոբեանի մանրանկարներու երկօրեայ ցուցահանդէսը` նուիրուած Հայոց մեծ եղեռնի 100-ամեակին:
Ձեռնարկին ելոյթ ունեցան Վրաստանի հայ համայնքի նախագահ Սամուէլ Մկրտիչեան եւ վրացի արուեստագէտ Նինօ Քաւթարիա, որ նկատել տուաւ, թէ Ցեղասպանութիւնը սարսափելի արարք մըն էր, որ պատահեցաւ հայ ժողովուրդին եւ բաւականի ետ մղեց հայկական մշակոյթի զարգացման ընթացքը, հաստատելով, որ նման մշակութային ձեռնարկներ երիտասարդներու հետաքրքրութիւնը կը մղեն դէպի արուեստ: Խօսք առաւ նաեւ Գոհար Յակոբեան: