«Ամէն շնչաւոր էակ վախճան ունի. եւ ամէն շնչաւոր կը դիմադրէ մահուան, կը դիմադրէ անվերադարձ հեռանալուն…»:
Այս խօսքերը կը հնչէին քու խաղացած կերպարներէդ մէկուն շրթներէն, սակայն չեմ յիշեր, ո՞ր մէկն էր ան: Իմաստուն օդաչո՞ւն, ըմբոստ Նիքոլո՞ն, կաղ օրէ՞նքը, բարեգործ մուրացկա՞նը, խորհրդարանական շո՞ւնը, արդեօք միլիոնատէր Սեւա՞կը, թէ՞ բարի Մարգարը, թերեւս «կնոջ դիմանկար»-ի տղամա՞րդը, որ եղաւ քու «կարապի երգդ»…
Շատեր կը սիրեն թատրոնը, բայց քիչ կը պատահի, երբ թատրոնն ալ զիրենք սիրէ:
Համազգայինի Այնճարի «Լուսարձակ 40»-ի բեմը սիրեց քեզ, գնահատեց քու համեստ ներդրումդ ու տարածեց զայն: Որքան հեռացանք Այնճարէն, այնքան աւելի ուժգին հնչեցին ծափերը: Երբեք գլխապտոյտ չունեցար, որովհետեւ «կը սիրէիր թատրոնը քու մէջդ, ոչ թէ դուն քեզ` թատրոնին մէջ»: 90-ականներու սկիզբը նուիրեալ տղոց հետ միասին «մոմ մը» վառեցինք Զահլէի մարած բեմին վրայ, ապա տարիներու ընթացքին, յաճախ հոսանքին հակառակ թիավարելով, մեր երթը շարունակուեցաւ դէպի Դամասկոս, Պէյրութ, Հալէպ, Քեսապ, Նիկոսիա, Երեւան ու Վանաձոր:
Անկարելի է մոռնալ 1996-ին եւ 2001-ին Կիպրոսի մէջ ունեցած մեր ելոյթներէն ետք թատերասէրներու զարմացած հայեացքները, երբ կը տեղեկանային, թէ` ինքնատիպ ու անմիջական կերպարներու կերտողը արհեստավաժ դերասան չէ, այլ հացագործ, թէեւ յաճախ «Մեր հացին մէջ աղ չէր ըլլար»:
2005-ին հայաստանեան մեր հիւրախաղերը Երեւանի եւ Վանաձորի մէջ կ՛ընթանային լեփ-լեցուն սրահներով, շռնդալից ծափահարութիւններով, անթիւ ծաղկեփունջերով, մամլոյ ասուլիսներով, հարցազրոյցներով ու յօդուածներով: Հայրենի հանդիսատեսը սիրեց ու գնահատեց քեզ: Կը շիկնէիր, երբ ներկայացման աւարտին շնորհաւորողներու բազմութիւնը խաղընկերներուդ շարքին նաեւ քեզմէ ինքնագիր կը խնդրէր կամ կը լուսանկարուէր հետդ:
Բոլոր դերակատարումներդ սիրելի էին, սպասուած, բացի վերջինը, որ տրուեցաւ քեզ ի վերուստ, յանպատրաստից, մէկ ակնթարթի մէջ եւ ամբողջովին դարձար պերճախօս լռութիւն:
Այո՛, ամէն էակ կը դիմադրէ անվերադարձ հեռացման, յատկապէս մարդը. կը դիմադրէ` տառապանքներով, բերկրանքներով, միտքերով ու յոյսերով լեցուն իր ոգեղէն աշխարհի անհետանալուն, սակայն մոռացութեան կողքին կ՛ապրի յիշողութիւնը, մահուան կողքին` սէրը: Հակասական այդ լայնահուն հոսքէն իւրաքանչիւրը կ՛որսայ այն, ինչ իրենն է եւ կը շարունակուի ընթացքը, ամէն ինչ տանելով իրեն հետ:
Հարիւրաւոր անգամներ միասին պետական սահմաններ հատեցինք, սակայն հնարաւոր չեղաւ հատել մեր միջեւ գոյացած սահմանը, որուն երկու կողմերուն ալ անսահման կարօտ կար ու լուսաւոր կենսագրութիւն:
Եթէ ունայն այս իրականութեան յաջորդող այլ կայան մը գոյութիւն ունի, ապա օր մը դարձեալ կ՛ըսենք` բարեւ ընկեր ու դարձեալ մոմ մը կը վառենք մելպոմենայի ջահէն` շարունակելով մեր աւանդական երթը անհեթեթի յաւերժական խաչուղիներով…
ՌՈՊԷՐԹ ԱՌԱՔԵԼԵԱՆ
