Հարցազրոյցը վարեց ՄԻՀՐԱՆ ՅԱԿՈԲԵԱՆ
Արցախի Հանրապետութեան անկախութեան տօնին առիթով Հայաստանի «Արարատ» պատկերասփիւռի կայանը բացառիկ հարցազրոյց մը ունեցած է Լեռնային Ղարաբաղի նախագահ Բակօ Սահակեանի հետ:
Ստորեւ` հարցազրոյցը:
ՀԱՐՑՈՒՄ.- 1991թ. սեպտեմբերի 2-ին ԼՂԻՄ եւ Շահումեանի շրջանի պատգամաւորները հռչակեցին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութիւնը: Այդ օրը ինչպէ՞ս է ձեր մէջ տպաւորուել, ի՞նչ յիշողութիւններ ունէք:
ԲԱԿՕ ՍԱՀԱԿԵԱՆ.- Այդ օրը ողջ Արցախը լցուած էր խանդավառութեամբ: Բոլորը հասկանում էին, որ տեղի է ունեցել պատմական իրադարձութիւն: Չափազանց բարձր էր նաեւ միասնականութեան ոգին: Միեւնոյն ժամանակ մենք հասկանում էինք, որ անհրաժեշտ է լինելու պաշտպանել նորաստեղծ Արցախի Հանրապետութիւնն ազրպէյճանական յարձակումից: Չնայած նրան, որ մենք այդ ժամանակ չունէինք կանոնաւոր բանակ, զէնք ու զինամթերք, կար ներքին խորը համոզուածութիւն, որ սեփական ուժերով մենք անպայման ի վիճակի ենք լինելու կերտել մեր ազատ պետականութիւնը:
Հ.- Երբ հռչակւում էր Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութիւնը, նախատեսե՞լ էիք կամ պատկերացնու՞մ էիք, որ Ազրպէյճանը լայնածաւալ պատերազմ է հրահրելու:
Բ. Ս.- Ինչպէս ես նշեցի, նման տեսլական գոյութիւն ունէր, թէպէտ կային նաեւ մարդիկ, ովքեր չէին պատկերացնում, որ գործընթացները կ՛ընթանան հէնց այդպիսի հունով:
Հ.- Պատմութիւնը «եթէ»-ներ չի սիրում, այնուամենայնիւ` Ազրպէյճանին անձնատուութեան մղելու միջոցներ կայի՞ն 1994-ին: Հնարաւո՞ր էր աւելին անել, օրինակ` զարգացնել ռազմական յաջողութիւնները Պարտայի ուղղութեամբ:
Բ. Ս.- 1994թ. Ազրպէյճանի Հանրապետութիւնն ու նրա բանակը լիովին պարտուել էին պատերազմում, եւ պաշտօնական Պաքուն խնդրում էր խաղաղութիւն պաշտօնական Ստեփանակերտից: Ի հարկէ, պատմութիւնը «եթէ»-ներ չի սիրում, եւ ոչ ոք չգիտի` ինչ կը լինէր, եթէ մեր բանակը շարունակէր իր յաղթարշաւը: Միեւնոյն ժամանակ անհրաժեշտ է հաշուի առնել մի շարք հանգամանքներ` աւելի յստակ պատկերացնելու այն ժամանակ կայացրած որոշման տրամաբանութիւնը:
Նախ եւ առաջ մենք նուաճողական նպատակներ չէինք հետապնդում: Այսինքն հարցը տարածքների կամ սահմանների ընդլայնումը չէր, այլ երկիրն ու ժողովուրդը փրկել կործանումից եւ ոչնչացումից, ինչպէս նաեւ յուսալի երաշխիքներ ստեղծել մեր անվտանգութեան պահպանման համար: Կարեւոր էր նաեւ նոր զոհեր չունենալը: Բացի դրանից, մենք, ինչպէս ցանկացած ողջամիտ ժողովուրդ, ուզում ենք ապրել խաղաղութեան մէջ, եւ հաշուի առնելով երկրի ստացած խոր վէրքերը եւ լայնածաւալ աւերածութիւնները, խաղաղութիւնն աւելի գերադասելի էր, մանաւանդ որ դա եղել է արժանապատիւ խաղաղութիւն, որն ամրագրել ենք յաղթանակով:
Հ.- Արցախը չճանաչուած հանրապետութիւն է, բայց 1994-ի սթաթուս-քուոն մինչ օրս պահպանւում է: Մի կողմից միջազգային հանրութիւնը ակնյայտ ճնշում չի գործադրում Արցախի վրայ, միւս կողմից` տարէցտարի աւելանում է Արցախ այցելող տարբեր երկների պատգամաւորների եւ այլ պաշտօնեաների թիւը, մի շարք երկրների մարզեր, նահանգներ ճանաչում են Արցախի անկախութիւնը: Արդեօ՞ք սա ինչ-որ ձեւաչափով միջազգային ճանաչում չէ:
Բ. Ս.- Մենք բազմիցս ընդգծել ենք, որ Արցախի միջազգային ճանաչումը լոկ ժամանակի խնդիր է: Դա բնական է, որովհետեւ մենք վաստակել ենք այդ իրաւունքը` առաջին հերթին կառուցելով բնական ժողովրդավարական պետութիւն, որը որեւէ սպառնալիք չի ներկայացնում քաղաքակիրթ աշխարհին: Նման պետութիւնը վաղ թէ ուշ ճանաչուելու է: Ի հարկէ, մենք կրաւորական դիրք չենք որդեգրել եւ աշխուժօրէն աշխատում ենք այս ուղղութեամբ Հայաստանի ու սփիւռքի հետ միասին եւ արդէն իսկ ունենք շօշափելի ձեռքբերումներ: Համոզուած եմ, որ այս ուղղութեամբ կը շարունակենք արձանագրել լուրջ յաջողութիւններ նաեւ ապագայում:
Հ.- Ազրպէյճանը սպառնում է ոչ միայն Արցախի բնակչութեանն ու տարածքային ամբողջականութեանը, այլեւ` Հայաստանի Հանրապետութեան: Այս տեսքով Ազրպէյճանը սպառնալիք չէ՞ արդեօք հայ ժողովրդի, հայկական պետականութեան համար, եւ ինչպէ՞ս պէտք է չէզոքացնել այդ սպառնալիքը:
Բ. Ս.- Ես կ՛ասէի` Ազրպէյճանը սպառնալիք է ոչ միայն հայ ժողովրդի եւ հայոց պետականութեան, այլեւ` ողջ քաղաքակիրթ աշխարհի համար, եւ տարբեր զարգացած երկրներ օրէցօր աւելի լաւ են պատկերացնում այս ամէնը: Պաշտօնական Պաքուի վարած յարձակողապաշտ, ազգայնամոլական քաղաքականութիւնն ամենամեծ սպառնալիքն է նաեւ Ազրպէյճանի ժողովրդի համար, որովհետեւ ատելութեան վրայ հիմնուած պետական գաղափարախօսութիւնը երբեւիցէ լաւ բանի չի բերի:
Ինչ վերաբերում է մեր անելիքներին, ապա դրանք շատ պարզ են եւ յստակ. պէտք է շարունակել զօրացնել մեր բանակը, զարգացնել տնտեսութիւնը եւ ամրապնդել Հայաստան-Արցախ-սփիւռք եռամիասնութիւնը: Դա է մեր յաղթանակների եւ յաջողութիւնների գրաւականը:
Հ.- Արցախը նոյնականացուած է հայ ժողովրդի յաղթանակի, ազգային հպարտութեան եւ վերջին հազարամեակում, թերեւս, ամենամեծ յաղթանակի հետ: Այս յաղթանակը զարգացնելու ի՞նչ ուղիներ էք տեսնում, որը՞ պէտք է լինի յաջորդ քայլը:
Բ. Ս.- Կարծում եմ` ես այդ հարցին արդէն պատասխանեցի. մեր յաջողութիւնների եւ յաղթանակների հիմքը հզօր պետութիւնն է, մարտունակ բանակը եւ հայրենասէր ու համախմբուած հասարակութիւնը:
Հ.- Ազրպէյճանի հետ դիմակայութիւնը շարունակւում է գրեթէ բոլոր ոլորտներում` սկսած սահմանից, վերջացրած քարոզչական դաշտում: Ի՞նչ բացթողումներ կան այս պայքարում, որ հայկական կողմը պէտք է արագօրէն շտկի:
Բ. Ս.- Կարծում եմ, որ Ազրպէյճանն արժանի հակահարուած է ստանում բոլոր ոլորտներում` լինի դա սահմանին, թէ քարոզչական դաշտում: Եւ ես չեմ համարում, որ Պաքուն յաջողուած քաղաքականութիւն է վարում, որովհետեւ մենք տեսնում ենք, թէ ինչ խնդիրների առաջ է կանգնում Ազրպէյճանը իր իսկ վարած քաղաքականութեան պատճառով: Մեր տեսլականն արմատապէս տարբերւում է եւ հիմնուած չէ ատելութեան ու կաշառքի վրայ, ինչը, անկասկած, առաւելութիւն է եւ հնարաւորութիւն է տալիս աւելի շօշափելի յաղթանակներ կերտելու:
