Կեանքի Սղութիւնը Լիբանանի Մէջ
Աշխարհի մէջ ամէն կողմ, նո՛յն ցաւը, նո՛յն մտահոգութիւնը կը տիրէ գործաւոր, միջակ, աղքատ դասակարգերուն մէջ: Կեանքի սղութեան արշաւին մէջ Պէյրութ քաղաքը յատկապէս ետ չմնաց իր անհամեմատօրէն բարձր գիներով` բոլոր ապրանքներուն վրայ: Եւրոպայէն, Ամերիկայէն թէ Ծայրագոյն Արեւելքէն եկող-գացող գործի մարդիկ, զբօսաշրջիկներ թէ արուեստագէտներ, երբ Պէյրութի եւ Լիբանանի գեղեցկութիւններուն մասին գովասանքով կը գրեն կամ կը խօսին, ապրանքներուն մասին անմիջապէս ամէնէն սուղ մակդիրը կը փակցնեն: Ճի՞շդ են այս ամբաստանութիւնները: Իրապէ՞ս կեանքը սուղ է Լիբանանի մէջ: Սո՞ւղ է Պէյրութի մէջ:
Արդարեւ, Միացեալ ազգերու վիճակագրական մէկ տեղեկագրէն կ՛իմանանք, թէ Պէյրութը, կեանքի սղութեան տեսակէտէն, վեցերորդ տեղը կը գրաւէ աշխարհի մայրաքաղաքներու շարքին: Երեւակայեցէք` կեանքի սղութեան համեմատութիւնը Փարիզի մէջ 91 է, Լոնտոնի մէջ` 82, իսկ Պէյրութի մէջ 80 է:
Կեանքի սղութեան պատճառները բազմաթիւ են: Ամէնէն կարեւորը` գիներու վրայ հսկողութեան պակասն է: Ապա կու գան նախատեսութիւնները, սպառումի քանակին բաղդատութեամբ անհրաժեշտ ապրանքներուն քանակին պակասը, դրամական անկայունութիւնները եւ այլն: Ժամանակին, երբ սթերլինը արժեզրկուեցաւ կորսնցնելով իր արժէքին մէկ երրորդը, ապրանքներուն գիները ոչ մէկ փոփոխութեան ենթարկուեցան Անգլիոյ մէջ: Սթերլինի գնելու կարողութիւնը մնաց նոյնը:
Լիբանանի մէջ չորս կազմակերպութիւններ կը զբաղին կեանքի սղութեան վերաբերեալ վիճակագրական գործերով: Հոս պիտի ներկայացնենք երկուքին աշխատանքները: Առաջինը` Աշխատաւորներու ընկերակցութիւնն է, իսկ երկրորդը` Պետական վիճակագրական դիւանը:
Աշխատաւորներու ընկերակցութիւնը, 1939 օգոստոս ամսուն գիները իբրեւ հիմք առնելով, վերջին տասը տարիներու ընթացքին տեղի ունեցած գիներու բարձրացումը արձանագրած է հետեւեալ ձեւով.
| 1939 (հիմք) | 100 | 1960 | 694 | ||
| 1955 | 588.92 | 1961 | 705 | ||
| 1956 | 620.42 | 1962 | 715 | ||
| 1957 | 648.58 | 1963 | 770.27 | ||
| 1958 | 680.08 | 1964 | 812.75 | ||
| 1959 | 690.17 |
Անմիջապէս ըսենք, որ վերի սակացոյցին մէջ չեն մտներ վարձքերը, բժշկական եւ դպրոցական ծախսերը: Սոյն սակացոյցը պատրաստելու համար նկատի առնուած են հինգ կարգի ընտանիքներ` փոքր, մեծ, միջակ, աղքատ եւ բարեկեցիկ, որոնց ապրուստին տարեկան ծախսերը բաժնած են 14 գլուխներու:
| Ծախսեր % | |
| 1.- Շահատուրք | 2.58 |
| 2.- Սնունդ | 33.38 |
| 3.- Վարձք եւ ջուր | 13.91 |
| 4.- Լոյս եւ վառելանիւթ | 3.53 |
| 5.- Բժշկական խնամք եւ դեղորայք | 1.45 |
| 6.- Դպրոցական ծախս | 3.73 |
| 7.- Արդուզարդ | 3.83 |
| 8.- Տնարար կիներու | 3.91 |
| 9.- Փոխադրական | 3.57 |
| 10.- Ծխախոտ | 4.11 |
| 11.- Հագուստեղէն եւ ճերմակեղէն | 11.18 |
| 12.- Ժամանց եւ հանգիստ | 5.32 |
| 13.- Գրպանի ծախս | 4.60 |
| 14.- Չնախատեսուած ծախս | 1.90 |
| ——- | |
| 100 |
Վիճակագրական աշխատանքներ կատարուած են միաժամանակ բազմաթիւ թաղերու մէջ: Սակայն երբ կեանքի սղութեան 1939 մակարդակը իբրեւ հիմք կ՛առնուի, կարելի՞ է միեւնոյն մեծութեամբ եւ տնտեսական կարողութեամբ ընտանիքի մը ապրելակերպը բաղդատութեան դնել այսօրուանին հետ: Նկատի պէտք է ունենանք ծախսերու տեսակներուն աճումը, արդի կեանքին նոր պահանջները, ժողովուրդին աստիճանական զարգացումը եւ այլն: Որով, որքան ալ ճիշդ ըլլան հաւաքուած տեղեկութիւններ, կարելի չէ կատարեալ է ըսել:
Հիմա ներկայացնենք Լիբանանի Վիճակագրական դիւանի տնօրէնութեան մէկ աշխատասիրութիւնը` կեանքի սղութեան մասին, որ պատրաստուած է 6 յուլիս եւ 9 օգոստոս 1964-ի միջեւ` հիմնուելով 73 ընտանիքներու ապրելակերպին վրայ: Այսպէս.
– 19 ընտանիքներ, որոնց ամսական եկամուտը 100 լ. ոսկիէն վար է:
– 18 ընտանիքներ, որոնց եկամուտը 100-200 լ. ոսկի է:
– 12 ընտանիքներ` 200-300 լ. ոսկի:
– 13 ընտանիքներ` 300-600 լ. ոսկի:
– 11 ընտանիքներ 600 լ. ոսկիէն վեր ամսական ունին:
Այս ընտանիքներուն ամսական միջին եկամուտը 268 լ. ոսկի է, որոնց ծախսերը կը բաժնուին հետեւեալ ձեւով.
| Ծախս % | |
| – Սնունդ | 24.9 |
| – Խմիչք | 1.3 |
| – Ծխախոտ | 1.9 |
| – Հագուստեղէն, կօշիկ եւ ճերմակեղէն | 11.2 |
| – Վարձք, ջուր, լուսաւորութիւն | 14.9 |
| – Վառելանիւթ | 1.1 |
| – Կարասի եւ տնային առարկաներ | 3.9 |
| – Զանազան տուրքեր եւ մաքրութիւն | 6.2 |
| – Բժշկական դարմանում եւ դեղորայք | 8.2 |
| – Փոխադրական եւ հաղորդակցական | 13.2 |
| – Ժամանց եւ հանգիստ | 5 |
| – Դպրոցական եւ զանազան | 8.2 |
| ——— 100 |
Կը կարծենք, որ այս վերի պատկերն ալ շատ քիչ տարբերութիւն ունի առաջինէն: Աւելի մանրամասն եւ յստակ գաղափար մը տալու համար ապրուստի միջազգային մակարդակի հետ, ապրելակերպը բաժնած են, խտացած ձեւով, չորս գլխաւոր գլուխներու: Այսպէս` սննդեղէն, հագուստեղէն, բնակութիւն եւ ընդհանուր ծախս: Կը խորհինք, թէ իւրաքանչիւր ընտանիք կրնայ իր ծախսերուն օրական կամ ամսական հաշիւները դասաւորել այդ ձեւով:
Ուրեմն, հիմա քննենք կեանքի սղութեան միջազգային սակացոյցը, որ կը ներկայանայ այսպէս.
| Սնունդ | Բնակութիւն | Հագուստեղէն | ընդհ. ծախք | |
| % | % | % | % | |
| Լիբանան | 28.1 | 26.1 | 11.2 | 34.6 |
| Մ. Նահանգներ (1961) | 26 | 29.4 | 10.4 | 34.2 |
| Քանատա (1959) | 26.9 | 28.4 | 10.3 | 34.4 |
| Անգլիա (1963) | 33 | 22.9 | 9.6 | 34.5 |
| Զուիցերիա (1962) | 34.1 | 34.1 | 12 | 31.7 |
| Ֆրանսա (1957) | 46.6 | 18.2 | 11.8 | 23.6 |
| Գերմանիա (1963) | 38.3 | 22.5 | 12.8 | 26.4 |
| Չեխոսլովաքիա (1962) | 41.7 | 10.5 | 11 | 36.8 |
| Յունաստան (1958) | 42.1 | 14.9 | 12.8 | 30.2 |
| Եուկոսլաւիա (1961) | 52.4 | 17.3 | 14.4 | 15.9 |
| Սպանիա (1958) | 55.3 | 13.2 | 13.6 | 17.9 |
| Սուրիա (1958) | 41 | 30 | 12 | 17 |
| Մարոք (1960) | 59.7 | 18.5 | 7.6 | 14.2 |
| Լիպիա (1962) | 45 | 22.2 | 13 | 19.8 |
| Եգիպտոս (1959) | 50.3 | 16.5 | 8.2 | 25 |
| Իրաք (1961) | 47.8 | 23.9 | 8.5 | 19.8 |
Եթէ ուշադրութեամբ քննենք վերի սակացոյցը, կրնանք գաղափար մը կազմել եւ նաեւ բաղդատութեան դնել Լիբանանի ապրուստին ծախսերը օտար 15 երկիրներու ծախսերուն հետ: Վերի ցուցակէն կը հետեւցնենք, թէ Լիբանանի կեանքի սղութիւնը մօտաւորապէս նոյնն է Միացեալ Նահանգներու, Քանատայի եւ Անգլիոյ հետ: Իսկ միւս երկիրներուն ծախսերը քննելու եւ բաղդատութեան դնելու գործը կը թողունք մեր յարգելի ընթերցողներուն:
Անկարելի է, որ ապրուստը կարենայ վերստին աժաննալ, որովհետեւ լիւքս կեանքը միշտ նոր ծախսերու դուռ կը բանայ: Այսպէս, ինքնաշարժի գործածութիւնը, նոր մոտելներով կահաւորումները, օդանաւերով ճամբորդութիւնները, հեռատեսիլը, ամարանոցները, բարձր ուսումը, մազերու յարդարումը եւ այլն, որոնք երեսուն տարի առաջ, այս համեմատութեամբ չէին տարածուած:
Անշուշտ, ներկայ պայմաններու մէջ, միշտ աղքատ դասակարգն է, որ կը տուժէ, միշտ աննեցուկ ընտանիքն է, որ կը տառապի կեանքի սղութենէն: Ունեւորը «ինչ սուղ է» կ՛ըսէ եւ կը քալէ ճամբան: Բայց չունեւորը կը մտածէ եւ ստիպուած է երկարօրէն մտածել ծայրը ծայրին բերելու համար:
Վերջացնելէ առաջ ըսենք, որ կեանքի սղութեան դէմ պայքարելու բազմաթիւ միջոցներ կան, որոնց առանձին թւումը պիտի երկարէր մեր յօդուածը: Բայց միայն մէկը պիտի յիշենք: Այդ առաջինը, անմիջականը եւ հիմնականը խնայողութիւնն է: Թէեւ խնայողութիւն բառը շատ մը պարոններու, տիկիններու եւ օրիորդներու ականջին հաճելի չի հնչեր, այսուհանդերձ, փոխանակ կեանքի սղութեան մասին շարունակ խօսելու եւ գանգատելու, քիչ մըն ալ խնայողութեան մասին մտածենք, որուն օգուտները բոլոր ճակատներու վրայ շօշափելի են:
ԳԷՈՐԳ ՍԱԶՃԵԱՆ
