Ծրագրուած Արտագաղթը

ՅԱԿՈԲ ԼԱՏՈՅԵԱՆ

Այսպէս կրնանք սահմանել սուրիահայութեան ճակատագիրը: Այսօր Լիբանան եւ Հայաստան ապաստանած սուրիահայ գաղթականները սպասման վիճակի մէջ են:

Կան շատ քիչ համեմատութեամբ ընտանիքներ, որոնք Լիբանան կամ Հայաստան հաստատուելու որոշում տուած են:

Փաստօրէն, մանաւանդ Լիբանան հասնողներուն մեծամասնութիւնը Միացեալ ազգերու կազմակերպութենէն «ձայնի» մը կը սպասէ, որպէսզի արտագաղթի իր ուղղութիւնը գիտնայ:

Այս անզօր կացութեան դիմաց բոլոր ճիգերը տեղ մը միայն ապահովութիւն եւ կայունութիւն կու տան, սակայն երբեք` յարատեւութիւն:

Մարտ 2011-էն սկսեալ սուրիահայութիւնը կազմակերպուած, ծրագրուած գաղթի ենթարկուեցաւ եւ կ՛ենթարկուի, սակայն, Սուրիոյ բոլոր քրիստոնեայ փոքրամասնութիւններու նման, յստակ քաղաքականութիւն մը չորդեգրուեցաւ եւ չ՛որդեգրուիր անոր վերաբերող:

Հոգեւոր պետերու, քաղաքական ուժերու, պետական լծակներու կանգուն ու հաստատ մնալու կոչերը խօսքի սահմանէն անդին չեն անցնիր:

Բնականաբար երկար ժամանակի վրայ հոգեբանական, տնտեսական եւ ընկերային մաշումը իր ժխտական եւ քանդիչ դերը ունի:

Վիճակագրական վերջին տուեալներով, Սուրիոյ պատերազմի զոհերուն թիւը անցաւ 200,000-ը: Համեմատութիւնները չենք գիտեր, սակայն մեծ մասամբ ալաուի եւ սիւննի են, շատ փոքր մասը քրիստոեայ է, իսկ հայ զոհերու թիւը կը հասնի հարիւրի:

Գալիք ամիսները կամ տարիները անորոշ են: Սակայն յուսադրիչը եւ փայփայուելիքը այն է, որ պէտք է անպայման պահենք այն ինչ որ ունինք, որովհետեւ խաղաղութեան պարագային տակաւին Սուրիան կը մնայ սփիւռքի զօրաւոր գաղութներէն մէկը` բնականօրէն հայ մեծնալու եւ հայօրէն ապրելու իբրեւ ջինջ միջավայր:

Ծրագրուած արտագաղթը բացայայտ է: Վերջերս ընտանիք մը դիմած է Միացեալ ազգերու կազմակերպութեան գաղթականներու գրասենեակ, հոն պաշտօնեան քանի մը երկիրներ գաղթելու առաջարկ ներկայացուցած է: Այս մէկը ցոյց կու տայ, որ Լիբանան գաղթած մէկ-երկու հարիւր հազար սուրիացիներուն ոչ մէկ մեծապետական օժանդակութիւն կը տրուի` բացի արտագաղթի ծրագրուած քաղաքականութենէն:

Այս կացութեան դէմ յանդիման երկու յստակ ընելիքներ ունինք: Ունեցածը, կամ մնացածը պահել եւ գուրգուրալ անոր: Անիկա ո՛չ թէ առիթներով, ո՛չ ալ աղօթքներով, այլ` գործնական կերպով, նիւթական եւ միայն նիւթական լուրջ օժանդակութիւններով:

Սուրիոյ հայութիւնը գովաբանական եւ զօրակցութեան խօսքի կարիք չունի, այլ նիւթական շատ դժուար կեցութեան մէջ է: Ոչ մէկ գաղութ բաւարարուած թող զգայ սուրիահայութեան իր բերած նպաստով: Ամէն օր, ամէն ամիս պէտք է օժանդակութիւն հասցնել պատերազմական ամէնէն ծանր պայմաններուն տակ գոյատեւող մեր հայրենակիցներուն: Հայաստանի պետութիւնն ալ պէտք է աւելի յստակ եւ գործնական ըլլայ: Ո՞ւր մնաց «Նոր Հալէպ»-ի ծրագիրը: Սփիւռքի նախարարութիւնը պէտք է մնայուն եւ շարունակական շարժի մէջ ըլլայ, մանաւանդ` իր գաղութային այցելութիւններուն ընթացքին:

Ցեղասպանութեան հարիւրամեակէն ետք, բոլոր օրակարգերու կողքին, մենք ունինք սուրիահայութեան օրակարգը, որ անյետաձգելի է եւ ճգնաժամային:

Երկրորդ. սուրիահայութեան ընդունող գաղութները, Լիբանանն ալ ներառեալ, պէտք է աւելի հոգատար ըլլան եւ գիտնան սուրիահայ մարդուժի կարողութիւնը, որպէսզի եկողները մասնակից դառնան ազգային, մշակութային, կրթական, կրօնական, մարզական եւ այլ ոլորտի գործունէութիւններուն: Բոլոր գաղութներն ալ մարդուժի պէտք ունին: Հիմա որ մարդուժ ունինք, պէտք է ճիշդ վարչական տնօրինումները ընենք: Փաստօրէն այս երկու նախաձեռնութիւնները քիչ մը մեր հոգերը կը թեթեւցնեն:

Բոլո՛րս պէտք է գիտակցինք ճգնաժամային իրավիճակին: