ԳԷՈՐԳ ՊԵՏԻԿԵԱՆ
Կրկին Զատիկ է եւ աւանդութիւն` խունկով ու աղօթքով: Իսկ մեր բոլոր աւանդութիւններն ալ իրենց խորքին մէջ մէկական գեղեցկութիւններ են: Խորհրդաւոր: Այլ խօսքով, մեզի համար աւանդութիւն կը նշանակէ դարձեալ հաղորդակցիլ մեզի ժառանգուած անցեալին հետ: Եւ այդ անցեալը անբաժան մասնիկ մըն է մեր կեանքէն: Անոր համար յարութեան գաղափարը կապած եւ ագուցած ենք մեր ազգային կեանքին հետ:
Կը հաւատանք, որ իր գոյութեան մէջ կեանքը միշտ գիտակցութեան եւ ենթագիտակցութեան պայքար մը եղած է մահուան դէմ: Տեսնուած է, թէ մարդկային բոլոր ստեղծագործութիւնները նոյն այդ պայքարին արդիւնքն են:
Իսկ գալով մեզի, իբրեւ հայ, մահը առհասարակ մեզի համար ստեղծագործ եղած է: Մեր գերեզմանները միշտ երկինքով լեցուցած ենք եւ այդպէս ալ, իբրեւ մարդ, փորձած ենք շարունակել մեր ուրոյն մտածողութիւնը, մեր գոյութեան եւ գոյատեւման հետ միատեղ:
Զատիկ է եւ մահուան յաղթանակի տօն: Հայուն համար մահը ուրիշ բան է: Ան թէեւ ճակատագրական վախճան է, սակայն իր մէջ տարբեր կախարդական երանգ մը ունի: Պատմութեան ընթացքին մենք միշտ մեր մահը զարդարած ենք: Մեր գերեզմանները կապած ենք մեր կեանքին:
Կ՛ուզեմ այսպէս, եզակի եւ սակայն հաստատ ինքնագոհութեամբ եւ աղուոր անկեղծութեամբ մը նաեւ ըսել, որ մենք եթէ իսկապէս կ՛ուզենք լաւ ձեւով ըմբռնել խաղաղութեան Իշխանին յարութեան իմաստն ու խորհուրդը, պէտք է արժեւորենք մեր կեանքը: Ճիշդ է, որ ծնած ենք, ուստի պէտք է, որ շարունակենք ապրիլ: Սակայն այս բոլորին մէջ եւ ետին կայ մեր ժամանակը ստեղծելու եւ արժեւորելու էականութիւնը:
Ազգովին մենք անցեալ մը ունեցած ենք, յաւերժական, որ միշտ կը յիշենք տառապանքով, խոնաւցած աչքերով եւ զգացական պոռթկումով: Ասկէ մեկնած` մեզի համար կեանքը մահ եղած է եւ մահն ալ կեանք:
Զատիկ է` յարութեան հաւատքի գիտակցութեան տօն: Մահ, հաւատք եւ գիտութիւն` պիտի ըսէր Զարեան: Մի՛շտ երրորդութիւն: Դարերով փրկիչ Յիսուսը եւ իր խաչը մեզի համար արեւ
դարձուցինք: Դարձուցինք նաեւ լոյս եւ միշտ յոյս: Ապա մեր երկիրն ալ վերածեցինք այդ լոյսին մեծ շտեմարանի մը, որուն ճառագայթներէն կախուած մնաց մեր կեանքը:
Անգամուան մը համար փորձեցէք պապերուս երկիրը, այդ հայ աշխարհը փորել, պիտի տեսնէք, թէ անոր տակէն լոյսն է, որ կը ժայթքէ, նոր կեանքն է, որ կը ծնի: Մեր երկինքն ու անհունը կանգնած են մեր լեռներու կատարներուն, ըսած են մեր մեծերը: Պարտաւոր ենք հոն տոկալ: Վերապրիլ: Սիրել կեանքը, հոն ստեղծագործել յանդուգն եւ անպարտելի:
Հոն` այդ հողին մէջ եւ վրայ, Աստուծոյ շունչը կայ: Կրկնակի, կախարդակա՛ն եւ սո՛ւրբ:
Ինչո՞ւ սակայն այս բոլորը. որովհետեւ այս օրերուն Զատիկ է: Մեր այս ձեւապաշտ իրավիճակէն մենք զմեզ դուրս բերելու համար ձրի հպարտութեան կողքին, միայն հրապոյր եւ հաճոյք պէտք չէ, որ փնտռենք, կը թելադրեն շատեր: Որովհետեւ, ցաւ ի սիրտ, այս օրերուն մենք գրեթէ ազգովին եւ ամէն տեղ կորսնցուցած ենք մեր սեփական կեանքով գոյատեւելու ձգտումը եւ սկսած ենք հետեւիլ դուրսէն ընդօրինակուած գաղափարներու, ձեւերու, օտարներու:
Ահա՛ կեանքին հեգնանքը: Արդեօ՞ք այս մէկը բարդոյթ մը չէ, որ մեզ միշտ կը հալածէ:
Այս վայրկեանին կը զգամ, որ ցեղիս պատգամին թելադրանքէն ծնունդ կ՛առնեն տողերս:
Լաւատեղեակ ենք նաեւ, որ հիմա մեզի համար ամէն ինչ եւ ամէն բան պատմութիւն է եւ այդ պատմութիւնը կենդանի է. մեզի հետ կ՛ապրի, կը շնչէ, կը քալէ, կը մտածէ: Մենք ենք զինք ստեղծողը, մենք ենք զայն արժեւորողը:
Այս շաբաթ Աւագ շաբաթ է: Ինծի համար հոս հոգեկան կայք մը կայ: Մահուան յաղթանակի տեսլականը: Արդար է, որ վերագնահատենք մահուան ընբռնումը: Անոր երանութիւնը: Բոլորս ալ գիտակից ենք, թէ մահը կը մաշեցնէ նիւթը: Միայն հոգին է, որ կը խուսափի անոր ճիրաններէն: Ահա հոսկէ է, որ կը սկսի մարդկային գիտակցութիւնը:
Եւ աւելի՛ն. այս օրերուն, գրեթէ ամէն օր մոմ կը վառենք: Հայ ենք: Եկեղեցւոյ մէջ մեր Աստուծոյն մենք ջերմօրէն կրկին կը փորձենք հանդիպիլ: Անոր հետ մտերիմ զրուցել կ՛ուզենք: Ըսելիքներ շատ ունինք: Ունինք նաեւ անհամար եւ առաջնահերթ ակնկալութիւններ:
Ուստի կը փորձենք ի խորոց սրտի աղօթել ամէն բանի համար եւ ամէն բանի մասին:
Զատիկ է եւ հրաշքի յաղթանակի օրը: Պէտք է զգալ անցաւորն ու աստուածայինը եւ ապա մեծնալ: Հաւատք է պէտք թէ՛ տոկալու եւ թէ՛ ալ վերապրելու կամք, ամէն բանէ աւելի: Խորունկ բան մը կայ այս տօնին մէջ: Երկիւղած եմ: Մենք տառապած մարդիկ ենք, կը մտաբերեմ: Մեր գոյութիւնը միշտ մարտ եղած է: Մենք նման ենք ջուրին, բնութեան: Մեր ճակատագիրը մեր պատմութիւնն է: Միւս կողմէ, սակայն, երազ ունեցող մարդիկ ալ ենք:
Լռութեամբ կը կարդամ այս բոլորը: Անոր համար կ՛ուզեմ տեսնել նոր հայը: Իսկ եթէ գտնեմ, ես իմ երազին յաղթած պիտի ըլլամ: Այս բոլորը` իմ խոր զգացումով եւ հաւատքով: Ուստի Էականը տոկալն է: Չեմ ուզեր տեսնել, թէ անփոխարինելի բան մը փլած է մեր հոգիներուն մէջ, որովհետեւ այդ մէկը մահացու է:
Զատիկը Սուրբ Յարութեան տօնն է:
Կը հաւատանք եւ միշտ ալ հաւատացած ենք մեր ազգի յարութեան: Մեր պայքարի զէնքերը մեր ոգին եւ ապրելու կամքն են եղած: Առաւել` իր առաքելութեան հաւատացող ղեկավարը եղած է: Նաեւ` մեր գալիքին համար նոր ճամբաներ եւ լոյսեր որոնողը: Ժամանակը եւ մեզ նոյնացնող մեր յարատեւ աշխատանքը: Ժամանակն է անպայմանօրէն թօթուելու մեր էութիւնները, վերագնահատութեան ենթարկելու մեր կեանքը, որպէսզի ծնի նոր ժամանակներու նոր հայութիւնը, ա՛յն հայութիւնը, որ իր ցեղին աւազանին մէջ մկրտուած էր:
Զատիկ է ըսի եւ ըսին: Հրամայական է, որ վերանորոգուինք: Կրկին ծնինք: Մեր պապենական հողէն զատ` յաւիտենականութեան չհաւատանք:
Զատիկ է, կը կարծեմ, որ ժամանակը եկած է, որ ազգովին մեր պատմութիւնը կրկնենք յարութեան շունչով:
