Նշանաւոր Հայեր Ամերիկայի Մէջ
Հայ Մը Իր Հայրենիքին
Մանրանկարը Կը Պատրաստէ
64 տարու հայ մը, որ Ամերիկա գացած է 41 տարի առաջ, ներկայիս կ՛օգտագործէ իր հանգստեան թանկագին ժամերը իր հայրենիքին սրբազան մասունքներու մանրանկարները կառուցելով իր պարտէզին մէջ:
1950-էն ի վեր, բնիկ վանեցի Ենովք Տէր Յակոբեան իր ժամանակը տրամադրած է յաւիտենականութեան յանձնելու հայ քրիստոնեայ եկեղեցիի ճարտարապետական գոհարները, որոնք կը ներկայացնեն քրիստոնէական պատմութեան ամենահարուստ եւ ամենախնկելի աւանդութիւններէն մէկը: Այս ձեւով ան վերստեղծած է հայկական վեց եկեղեցիներ ու վանքեր: Այս եկեղեցիները ճշգրիտ կրկնանկարներն են իրականներուն, ուր կը տեսնուին բոլոր մանրամասնութիւնները, սիւները, զանգակատուները, կամարները, խաչերը, դռները եւ ապակեայ պատուհանները:
Ներկայիս ճերմակահեր ծերունին կ՛աշխատի 10-րդ դարու կառուցուած Աղթամարի եկեղեցիին վերարտադրութեան վրայ: Արուեստագէտը մասնաւոր շահագրգռութեամբ կը մօտենայ այս նմուշին, որովհետեւ իսկական եկեղեցին կառուցուած է Վանի մօտ, եւ ուր իր հայրը Հայ Առաքելական եկեղեցւոյ քահանայ ձեռնադրուած է:
Տէր Յակոբեան կը բացատրէ, թէ իր հայրենակիցները զանազան քաղաքներէ իրեն կը ղրկեն գրքեր, գծագրութիւններ եւ պատկերներ այն շինութիւններէն, որոնց կրկնապատկերը պատրաստելու աշխատանքին լծուած է:
Ան ամէն բանէ առաջ Եոնքըրզի իր տան գետնայարկին մէջ կը սկսի պատրաստել խաւաքարտէ մաքեթը կառուցուելիք շինութեան: Ապա չափերն ու համեմատութիւնները յստակացնելէ ետք, խաւաքարտէ զանազան մասերու բաժնելով` անոնց վրայ կը պատրաստէ իսկական շինութեան կտորները: Ընդհանրապէս իր շինութիւնները կ՛ունենան 1.5 մեթր բարձրութիւն եւ մէկով մէկուկէս մեթր յատակագիծ:
Ա. Աշխարհամարտի ընթացքին Ենովք Տէր Յակոբեան, ամերիկացի միսիոնարի մը օգնութեամբ, մեկնեցաւ իր ծննդավայրէն եւ մեծ վտանգներէ անցնելով Պոլիս հասնելէ ետք 1923-ին նաեւ բարձրացաւ երթալու համար Պոսթըն:
Ինչ որ կը ծրագրէր հօրը ճանապարհով կղերական մը դառնալ, պայմաններու բերմամբ ստիպուած կ՛ըլլայ աշխատելու քաուչուկի գործարանի մը մէջ: Տեսնելով, թէ կարելի չէ կղերական դառնալ, ան կը յիշէ հօրը խրատը, որ ժամանակին թելադրած էր իրեն իր մէջ մշակել արուեստագէտի իր կարողութիւնները: Ենովք հետեւեցաւ արուեստի գիշերային դպրոցի մը դասերուն: 1930-ին ան կը դառնար ամերիկացի քաղաքացի:
1946-ին Տէր Յակոբեան կը փոխադրուի Նիւ Եորք` աշխատելու համար զինկոկրավիւրի հաստատութեան մը մէջ:
Տէր Յակոբեան լաւ երգող մը եղած է մինչեւ տասը տարի առաջ: Հայկական բոլոր հաւաքոյթներուն մասնակցած է եւ` երգած: Շրջան մը այնքան ժողովրդական եղած են իր երգերը, որ անոնցմէ մի քանին սկաւառակի վրայ արձանագրել տուած եւ եկամուտը բարեսիրական նպատակներու յատկացուցած է:
Իր բնակարանին պատերէն կախուած բազմաթիւ իւղանկարները կը փաստեն, թէ ադ մարզին մէջ ալ ան եղած է տաղանդաւոր անձ մը: Ան իր գործերը ցուցադրած է զանազան առիթներով, սակայն քանի մը տարիներէ ի վեր ան իր ամբողջ ժամանակը յատկացուցած է հայրենիքի մանրանկարի պատրաստութեան:
Տէր Յակոբեան կատարած է նաեւ կարգ մը փորագրութիւններ: Մետաղեայ խոշոր տախտակի մը վրայ ան փորագրած է իր կեանքի եւ հաւատքի պատմութիւնը: Տախտակին մէկ մասին վրայ կը տեսնուի յարութեան պատկեր մը, որ նուիրուած է իր հօր եւ մօր: Այլ մէկ մասին վրայ կը տեսնուի Վանի իր յաճախած դպրոցին եւ եկեղեցիին նկարը, ինչպէս նաեւ` իրենց տունը: Ամբողջ տախտակը նուիրուած է «1915-ին մահացած անթիւ հայ մարտիրոսներուն, ինչպէս նաեւ` իր ծնողքին յիշատակին»:
Ներշնչուած հայկականութեան ոգիէն` ան իր տան ետեւը գտնուող պարտէզին մէջ պատրաստած է Վանի համայնապատկերը ներկայացնող բնական տեսարան մը: Հիանալի դաշտանկար մը օժտուած մանրանկար լիճերով եւ բլուրն ի վեր հոսող ջուրերով: Լիճերն ու առուակները ջուրը կը ստանան բարձր ընդունարանէ մը, որ միշտ կը լեցուի մղիչ մեքենայի մը միջոցաւ, որ վարը հաւաքուած ջուրերը վեր կը մղէ: Համայնապատկերին վրայ կ՛իշխեն զոյգ Արարատները, որոնք շինուած են բնական ժայռերէ:
Վերջերս Տէր Յակոբեան չորս էյքըրնոց հողամաս մը գնած է Քորնուէլի, Քոնեքթիքըթի մէջ, ուր կը ծրագրէ կառուցել նոր տուն մը` աշխատատեղիով: Ճամբուն մօտը գտնուող հողամասին վրայ պիտի զետեղէ իր մանրանկար եկեղեցիները, որոնք տեսանելի պիտի ըլլան բոլորին կողմէ:
ԱՏԴ
Ներքին Կեանք
Տասը Տարի Ետք Պէյրութ
Անճանաչելի Պիտի Դառնայ
Կրան-Թէաթրի Եւ Պուրճի Արեւելեան Մասի
Թաղերը Ամբողջովին Պիտի Վերաշինուին
Մայրաքաղաքի քաղաքապետական խորհուրդի աշխատանքներու յանձնախումբը վաւերացուց քաղաքի կեդրոնական թաղամասի Ղալղուլի եւ Պուրճի հրապարակի արեւելեան մասին գօտիներուն բարեզարդման ծրագիրը, որ պատրաստուած է Պէյրութի քաղաքի մեծ ծրագիրներու գործադիր խորհուրդին կողմէ: Ծրագիրը յառաջիկայ երեքշաբթի պիտի փոխանցուի քաղաքապետական խորհուրդին` վերջնականապէս վաւերացուելու համար:
Այս ծրագրին նպատակն է բարեզարդել Պէյրութի սրտին վրայ գտնուող երկու թաղամասեր` Սէյֆի, Պուրճի հրապարակին արեւելեան կողմը, եւ Ղալղուլ` Ռիատ Սոլհ հրապարակի հարաւը: Յղացուած են երկու հսկայական կառոյցներ, որպէսզի կարելի ըլլայ քաղաքին կեդրոնը օժտել ճարտարապետական յարմարագոյն ամբողջութեամբ, իւրաքանչիւրը 50.000 քառակուսի մեթր տարածութեամբ:
Շնորհիւ սեփականազրկումներու` պիտի կազմուին իւրաքանչիւրը 5000-8.500 քառակուսի մեթր տարածութեամբ հողամասեր
Փարքինկ 7000 Ինքնաշարժներու Համար
Ծրագիրը կը նախատեսէ.
– Ստորերկրեայ յարկեր, իւրաքանչիւր թաղամասի ամբողջ տարածքին վրայ եւ քառայարկ, ուր պիտի կրնան տեղ գտնել 7000 անձնական ինքնաշարժներ, 800 թաքսի-սերվիսներ եւ 200 օթոպիւսներ:
– Կապ մը` երկու թաղամասերուն միջեւ եւ մուտքի ու ելքի ճամբաներ:
– Մասնաւոր յարդարումներ, որպէսզի քաղաքին կեդրոնը չխճողուի:
Շինութեանց մաս պիտի կազմեն.
– Առեւտրական կեդրոններ եւ գրասենեակային շէնքեր, պանդոկներ եւ զբօսավայրեր, նամակատուն, ժողովրդային թատրոն մը` Սէյֆի թաղամասին համար:
– Առեւտրական կեդրոններ եւ գրասենեակային շէնքեր, սակարան եւ դրամատնային հաստատութիւններ, համագումարներու պալատ, ազգային թատրոն` Ղալղուլ թաղամասին համար:
Ծրագրին իրագործումը տեղի պիտի ունենայ ի գործադրութիւն քաղաքաշինական օրէնքի 19-րդ յօդուածին, որ կը նախատեսէ ընկերակցութիւնը հանրային վարչութեան եւ կալուածատէրերուն` գործադրելու համար քաղաքաշինական ծրագիրներ, առանց սեփականազրկումներու պատճառելիք մեծ ծախսերուն:
Երեք Հանգրուաններ
Գործողութիւնը պիտի կատարուի երեք հանգրուաններով.
1965-1967.- Վարչական ձեւակերպութիւններ եւ սեփականատէրերու պարպում:
1968-1970.- Կազմուած նոր հողամասերու աճուրդով վաճառում:
1968-1975.- Նոր ճամբաներու, յարդարումներու եւ հանրային հրապարակներու ծրագիրներու գործադրութիւն: Վերաշինութիւն նոր հողամասերու, ըստ յատակագծի:
