«ՆՈՐ ՄԱՐՄԱՐԱ»
«Սփութնիք Նիուզ» կայքէջի վրայ կը կարդանք լրատուութիւն մը, որ կը մեկնաբանէ Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսեանի կողմէ Թուրքիոյ հետ ստորագրուած փրոթոգոլները ետ քաշած ըլլալու վերջին զարգացումը: Կովկասեան ռազմավարական հետազօտութիւններու կեդրոնի մասնագէտներէն Իւմիտ Նազմի Հազըր, «Սփութնիք» ձայնասփիւռի կայանին ըրած է հետեւեալ յայտարարութիւնները:
Թուրքիա 2008 թուականին նոր քայլ մը առաւ դրացիներու հետ զերօ խնդիր ունենալու ուղղութեամբ: Այս կարգէն ձեռնարկեց նաեւ Հայաստանի հետ յարաբերութիւնները բնականոնացնելու աշխատանքի մը: Ասիկա ցոյց կու տար նաեւ, որ կառավարութիւնը Հայկական հարցին մէջ պաշտօնական կեցուածքի փոփոխութիւն մը կը կատարէր: Բայց պէտք չէ մոռնալ, որ Հայկական հարցը Թուրքիոյ տեսանկիւնէն բազմաթիւ երեսակներ ու ոտքեր ունի: Ասոնցմէ մէկն է ղարաբաղեան հարցը: Կարելի չէ սպասել, որ Թուրքիա Ազրպէյճանի հողային ամբողջականութիւնը պաշտպանելէ տարբեր կեցուածք որդեգրէ: Եթէ Հայաստան Ղարաբաղի մէջ մէկ բաժին մը վերադարձնէր, յարաբերութիւնները պիտի սկսէին բնականոն դառնալ, բայց Հայաստան չըրաւ ատիկա ու այս առիթը փախցուց:
Հաղորդուեցաւ, որ այժմ Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսեան Հայաստանի խորհրդարանէն ետ քաշեց Թուրքիոյ հետ ստորագրուած փրոթոգոլները: Բայց պէտք չէ մոռնալ, որ Հայաստանի նախագահը չէ մերժած փրոթոգոլները, առ այժմ պարզապէս զանոնք ետ առած է: Թէ ինչո՞ւ աւելի առաջ զանոնք ետ չքաշեց ու հիմա ետ կը քաշէ, ասիկա կարեւոր հարցում մըն է: Կը մտածեմ, որ փրոթոգոլները այս օրերուն ետ քաշելու հարցը առաւելաբար կապ ունի Հայաստանի ներքին քաղաքականութեան հետ: Մասնաւորաբար առկայ է «Բարգաւաճ Հայաստան» կուսակցութեան նախագահ Ծառուկեանի հետ ծագած հակամարտութիւնը: Հայաստանի նախագահը, հանրային կարծիքը, նաեւ Դաշնակցութիւնը իր կողքին շահելու համար այսպիսի քայլ մը առած կրնայ ըլլալ: Դրդապատճառներէն մէկն ալ Հայոց ցեղասպանութեան հարիւրամեակի այս օրերուն Թուրքիոյ վրայ ճնշում մը գործադրելը կրնայ ըլլալ:
Իւմիտ Նազմի Հազըր կը շարունակէ. Թուրքիոյ տեսանկիւնէն եթէ նայինք, Թուրքիա 2007 թուականէն սկսեալ նախաձեռնութիւններ ձեռք առաւ Հայաստանի հետ յարաբերութիւնները բնականոնացնելու համար: Փրոթոգոլներու ստորագրութիւնը ասոնցմէ մէկն էր: Վարչապետութեան օրով Էրտողանի կողմէ անցեալ տարի 24 ապրիլի ցաւակցութիւն յայտնելն ալ ցուցանիշ մըն էր յարաբերութիւնները բնականոն դարձնել ուզելու կամքին:
Բայց Թուրքիա այս պահուն ասկէ աւելի տարբեր քայլեր առնելու կարելիութիւն չունի: Այնքան ատեն որ Հայաստան պատասխան մը չի տար Թուրքիոյ այս բարեացակամ ջանքերուն, ո՛չ մէկ կարելիութիւն կը ստեղծուի մերձեցման ու փրոթոգոլներու գործադրութեան: Թուրքիա լաւ յարաբերութիւններ ունի թէ՛ Ազրպէյճանի, թէ՛ Վրաստանի հետ: Թուրքիոյ` Ռուսաստանի հետ յարաբերութիւններն ալ աշխուժանալ կը սկսին: Այս պայմաններուն մէջ Հայաստան Թուրքիայէ աւելի շատ պէտք ունի յարաբերութիւնները բնականոն դարձնելու:
Լրատուութեան մէջ կ՛ըսուի նաեւ, որ Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարարութեան բանբեր Թանժու Պիլկիչ ըսաւ, որ Երեւանի իշխանութիւնները սխալ գործ մը տեսած են փրոթոգոլները խորհրդարանէն ետ քաշելով: Այնուհանդերձ, փրոթոգոլները տակաւին բոլորովին ջնջուած չեն, եւ Թուրքիա տակաւին կը հաւատայ, որ կարելի է Հայաստանի հետ յարաբերութիւնները բնականոնացնել: Եթէ Հայաստան դրական քայլեր առնէ, Թուրքիան ալ անհրաժեշտը պիտի ընէ:
